ISSN: 2241-4649
|
Κριτικές του άρθρου |
17 Νοεμβρίου 2023
«ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ»
1.
ΚΑΠΑΡΟΥ-ΚΑΠΑΡΑΚΗ
ΡΟΔΑΝΘΗ
Πτυχιούχος του τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & και
Αθλητισμού του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
2.ΤΖΙΤΖΙΚΑΛΑΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ
Πτυχιούχος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής
Αγωγής & Αθλητισμού του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
« SPORTS INJURIES »
1.
KAPAROU-KAPARAKI RODANTHΕ
Graduate of the Department of Physical
Education and Sports Science of the Kapodistrian University of Athens
2. TZITZIKALAKIS ARISTOMENIS
Graduate of the
Department of Physical Education & Sports Science of the Kapodistrian
University of Athens
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο αθλητισμός αποτελεί μια δραστηριότητα η οποία προσφέρει
πολλά οφέλη στη σωματική και ψυχική υγεία όσων ασχολούνται με αυτόν. Σε
επαγγελματικό επίπεδο, ο αθλητισμός αποκτά άλλη διάσταση, καθώς οι αθλητές
συμμετέχουν σε αγώνες πρόκρισης το οποίο αποτελεί ξεχωριστά μια δύσκολη
διαδικασία. Οι τραυματισμοί αποτελούν ένα συχνό γεγονός στους αθλητές που
αρκετές φορές μπορεί να αποβεί μοιραίο, καθώς ένας σοβαρός τραυματισμός μπορεί
να οδηγήσει σε τερματισμό της αθλητικής καριέρας. Συνεπώς, θεωρείται απαραίτητη
η γνώση των εγγενών κινδύνων που ελλοχεύουν σε κάθε άθλημα. Οι σωματικές δραστηριότητες και ο
αθλητισμός ευθύνονται για σημαντικό αριθμό τραυματισμών. Σκοπός της παρούσας
εργασίας είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση στους τραυματισμούς των αθλητών. Πιο
ειδικά, αναλύονται βασικές έννοιες τραυματισμών σε ένα γενικό πλαίσιο
προκειμένου να είναι περισσότερο κατανοητές . Εν συνεχεία, γίνεται ανάλυση
στους τραυματισμούς που έχουν αναφερθεί από αθλητές, όπως είναι ο
τραυματισμός στην μέση και στην σπονδυλική στήλη. Για αυτόν το σκοπό, η παρούσα
εργασία συγκέντρωσε όλες εκείνες τις βασικές πληροφορίες. Τέλος, να σημειωθεί
ότι στο τέλος της εργασίας θα παρατεθούν τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από
την ανάλυση.
ABSTRACT
Sport is an
activity that offers many benefits to the body physical and mental health of
those who deal with him. In professional level, sports takes on another
dimension, as athletes participate in qualifying matches which is a difficult
process in itself. The injuries are a frequent event in athletes that several
times can be fatal as serious injury can result at the end of the sports
career. Therefore, knowledge is considered essential of the inherent dangers in
any sport. The physical ones activities and sports account for a significant
number of injuries. The purpose of this paper is the bibliographic review of
sportsmen's injuries. More specifically, basic injury concepts are analyzed in
a general context in order to make them more understandable. Then, an analysis
is made of injuries reported by athletes, such as lower back and spine
injuries. For this purpose, this paper collected all those basic information.
Finally, it should be noted that at the end of the work, the conclusions that
will arise from the analysis will be presented.
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Σημασία
της έρευνας
Οι τραυματισμοί κατά την διάρκεια της
άθλησης εκδηλώνονται σε σημεία, όπως είναι η μέση, η σπονδυλική στήλη, οι ώμοι,
τα γόνατα ακόμα και οι αγκώνες. Τόσο κατά την διάρκεια των προπονήσεων, όσο και
κατά την εκτέλεση των προγραμμάτων, οι αθλητές πρέπει να είναι απόλυτα
συγκεντρωμένοι και συγχρόνως προσεκτικοί, όχι μόνο για το θεμιτό αποτέλεσμα,
αλλά και για την αποφυγή τραυματισμών. Ένας τραυματισμός μπορεί να είναι
προσωρινός, αλλά μπορεί να είναι και χρόνιος. Έτσι, η παρούσα εργασία προσπαθεί
να αναλύσει τους τραυματισμούς που προκαλούνται κατά την διάρκεια του αθλήματος
άθλησης μέσω της μελέτης της βιβλιογραφίας και των ερευνών που
σχετίζονται με αυτούς. Για να γίνει πιο κατανοητό το θέμα που απασχολεί την
παρούσα εργασία, γίνεται μια γενική αναφορά σε έννοιες που αποτελούν των πυλώνα
ανάλυσης της. Ακόμα, έχει ως σκοπό την ανάλυση των αιτιών των
τραυματισμών, αλλά και τους παράγοντες εκείνους που οδηγούν σε τραυματισμό.
Επιπρόσθετα, η παρούσα εργασία εκπονήθηκε, συλλέγοντας στοιχεία και πληροφορίες
από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, δηλαδή από Google Scholar και Pudmed. Η έρευνα των άρθρων ήτο δύσκολη και
μια χρονοβόρος διαδικασία, καθώς η επιλογή των πηγών πραγματοποιήθηκε σύμφωνα
με τις ανάγκες του θέματος που μελετά η παρούσα έρευνα. Οι λέξεις- κλειδιά που
χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να εντοπιστούν οι κατάλληλες πηγές, είναι
(τραυματισμοί (injuries), πόνος (pain), πόνος στην πλάτη (pain in the back), τραυματισμός υπέρχρησης (overuse injury), οξύς τραυματισμός (acute injury).
ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
2.1 Τραυματισμοί
– Ορισμός στον αθλητισμό
Ο αθλητισμός είναι η γυμναστική
δραστηριότητα η οποία ωφελεί στη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Αποτελεί
και μια πολύ ευχάριστη δραστηριότητα αναψυχής. Ο αθλητισμός δίνει την
δυνατότητα σε όσους ασχολούνται εντατικά, να συμμετέχουν σε αγώνες με άλλους
αθλητές. Ακόμα, αναπτύσσει την καρδιαγγειακή ικανότητα, την δύναμη και την
ευκινησία. Αυτοί οι παράγοντες βοηθούν στη καλύτερη ποιότητα ζωής.Εκτός από τα
θετικά στοιχεία που προσφέρει ο αθλητισμός στη ζωή των ατόμων που ασχολούνται,
η αρνητική πλευρά είναι η πρόκληση τραυματισμών. Οι τραυματισμοί στον αθλητισμό
ποικίλουν όσον αφορά τον μηχανισμό του τραυματισμού, τον τρόπο που εκδηλώνονται
στα άτομα που τραυματίζονται αλλά και στον τρόπο αντιμετώπισής τους (Verhagen E.A., Van Stralen MM., Van Mechelen W. 2010).
Ένας ορισμός που έχει αποδοθεί, είναι
ότι ως αθλητικός τραυματισμός αναφέρεται η βλάβη που προκαλείται από τους
ιστούς του σώματος ο οποίος προέρχεται κατά την εκτέλεση μιας αθλητικής
άσκησης (Verhagen et.al.,2010). Συνήθως ο τραυματισμός προκαλείται από τις πολλές
ώρες προπόνησης, αλλά και κατά την διάρκεια των προπονήσεων, διότι αυξάνεται η
ένταση και η κόπωση (McGuine, 2006). Στόχος του αθλητή είναι να βελτιώνεται συνεχώς,
καθώς, όπως είναι λογικό, περιλαμβάνει περισσότερες ώρες προπόνησης.
Άλλος ένας ορισμός, είναι
εκείνος που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κατά τον οποίο ως αθλητικός
τραυματισμός είναι «κάθε βίαιη καταστροφή ιστών, εσωτερική ή εξωτερική,
ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκάλεσε» (Γκούβας, 2000). Ένας αθλητικός τραυματισμός μπορεί
να ταξινομηθεί ανάλογα με τον χρόνο που απαιτείται για να τραυματιστούν οι
ιστοί, ανάλογα με τον τύπο ιστού που επηρεάζονται, ανάλογα με τη σοβαρότητα του
τραυματισμού. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, συνήθως ένας αθλητικός τραυματισμός
είναι το αποτέλεσμα από την υπερβολική χρήση- υπερχρήση, από την άμεση
πρόσκρουση ή από την άσκηση δύναμης η οποία υπερβαίνει την αντοχή του
σώματος (Bahr, 2014).
Οι
κυριότεροι τραυματισμοί στον αθλητισμό έχουν να κάνουν με οξείς τραυματισμούς
όπως είναι οι μυϊκές θλάσεις, οι κακώσεις στο γόνατο , τα διαστρέμματα
ποδοκνημικής (συνδεσμικές ρήξεις προσθίου χιαστού, έσω πλαγίου συνδέσμου καθώς
και ρήξεις μηνίσκου). Επίσης πολύ συχνοί τραυματισμοί είναι οι τραυματισμοί
υπέρχρησης όπως είναι οι τενοντοπάθειες (Αχιλλείου τένοντα, τένοντα
δικεφάλου μηριαίου) καθώς και σύνδρομα, όπως το σύνδρομο κοιλιακών προσαγωγών (Bahr, 2014).
Περίπου δύο εκατομμύρια αθλητές
ανά έτος υποφέρουν από αθλητικούς τραυματισμούς. Η κόπωση είναι άλλος ένας σημαντικός
παράγοντας που προκαλεί αρκετούς αθλητικούς τραυματισμούς. Σε αρκετές
περιπτώσεις, ένας αθλητής ενδέχεται να αγωνιστεί με χαμηλά αποθέματα ενέργειας
το οποίο οδηγεί, στο να μην ακολουθήσει σωστά την τεχνική που πρέπει και γενικά
να μην είναι σε σωστή σωματική κατάσταση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ο
αθλητής να μην αντιδράσει άμεσα, να χάσει τη σταθερότητά του και τελικά να
προκληθεί ο τραυματισμός. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιο συχνοί τραυματισμοί
είναι στο γόνατο και στον αστράγαλο. Αυτό ισχύει και στα δύο φύλα (DiFiori JP, Benjamin HJ, Brenner JS, Gregory A, Jayanthi N, Landry GL, Luke A., 2014).
2.2 Αιτίες - Παράγοντες Τραυματισμού
Όσον αφορά τους
τραυματισμούς που εμφανίζονται στους αθλητές, γίνεται αναφορά στη μηχανική
μεταφορά ενέργειας (Baker et al., 1992).
Κάθε αθλητής σαν άτομο έχει ένα καθορισμένο σύνολο ενδογενών παραγόντων ή
κινδύνων (π.χ. αντοχή στα οστά, νευρομυϊκός έλεγχος, ηλικία, προηγούμενο
ιστορικό τραυματισμού κ.λπ.) που τον διακινδυνεύουν. Επίσης ένας παράγοντας
κινδύνου μπορεί να μειωθεί καθώς ο αθλητής συμμετέχει και προσαρμόζεται στο
περιβάλλον. (Meeuwisse WH, Tyreman H, Hagel B, Emery C., 2007).
Με λίγα λόγια, ένας παράγοντας όπως ο
νευρομυϊκός έλεγχος θα μπορούσε να μειωθεί λόγω της κόπωσης και σε συνδυασμό με
έναν ήδη προϋπάρχοντα μικροτραυματισμό να επιφέρει δυσάρεστα αποτελέσματα
(Meeuwisse et al., 2007). Βέβαια μια ακόμη αιτία τραυματισμού θα μπορούσε να
είναι η έλλειψη ελέγχου και αντίληψης του προσανατολισμού του σώματος και της
κίνησης τα οποία εξυπηρετούνται από πολλαπλούς αισθητηριακούς και κινητικούς
μηχανισμούς. Τέτοιοι μηχανισμοί είναι οι περιφερειακοί αλλά και τα υψηλά
επίπεδα γνωστικής λειτουργίας και προσαρμογής (Lackner
& DiZio, 2005).
Τα φυσικά χαρακτηριστικά του ατόμου
όπως είναι η σωματική δομή, αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα για την
κατάλληλη επιλογή ενός αθλήματος. Αυτός ο παράγοντας όμως συνδέεται και με τους
πιθανούς τραυματισμούς (Lackner & DiZio & Tischler, 1981). Για
παράδειγμα, η ευλυγισία των αρθρώσεων αποτελεί κριτήριο για την
ενασχόληση του παιδιού στη γυμναστική, αλλά όμως σχετίζεται και με
επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς, όπως είναι τα διαστρέμματα και οι
εξαρθρώσεις (Lackner & DiZio et al., 1984). Ένας νέος σε ηλικία αθλητής που
ασχολείται με τον πρωταθλητισμό είναι βέβαιο, ότι ακολουθεί εντατικές
προπονήσεις φτάνοντας σε υψηλό επίπεδο από την παιδική ηλικία. Όμως, είναι
γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, το σώμα είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε
τραυματισμούς, ιδιαίτερα λόγω της μη σωστής διαχείρισης της δύναμης και της
ευκαμψίας (Micheli, L., 1983). Άλλωστε ένας αθλητής ακόμη και στη διάρκεια
ύπαρξης ενός τραυματισμού δεν ακολουθεί ολική παύση αλλά προπονείται
τροποποιώντας κάποιες δεξιότητες έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιδείνωση και
επιβάρυνση του σημείου που τραυματίστηκε (Kruse &
Lemmen, 2009).Η μυϊκή φύση ενός τραυματισμού μπορεί να θεωρηθεί μια
μηχανική αιτία πρόκλησης. Με λίγα λόγια η ικανότητα ανάπτυξης δύναμης και
ισχύος μέσω των ινών ταχείας συστολής είναι απαραίτητα στοιχείο των αισθητικών
αθλημάτων που ενδεχομένως να επηρεάσει την απόδοση και σίγουρα μπορεί να
αποτελέσει παράγοντα πρόκλησης τραυματισμού αν ο αθλητής υστερεί σε αυτό
(Bradshaw, E. J., Hume, P. A. 2012).
Ένας τραυματισμός πιθανόν να
προέλθει από μια συνεχώς αυξανόμενη δύναμη η οποία εφαρμόζεται με μεγάλη συχνότητα
(εξαιτίας των επαναλήψεων) και να υπερβαίνει την ικανότητα προσαρμογής ενός
οστού ή συνδεσμικής δομής. Μην ξεχνάμε ότι τα κινητικά πρότυπα στο χώρο
της γυμναστικής είναι πολύ εξειδικευμένα και εστιασμένα σε συγκεκριμένες
μυϊκές ομάδες (Whiting, W. C., & Zernicke, R. F., 2008).
Επιπρόσθετα στους παράγοντες που
επηρεάζουν την πρόκληση ενός τραυματισμού συμπεριλαμβάνονται και οι γενετικοί
οι οποίοι καθορίζουν την ανατομική κατασκευή του σώματος η οποία μπορεί να
αποτελέσει κριτήριο πρόβλεψης πρόκλησης τραυματισμών (πχ τα λεγόμενα σύνδρομα).
Το ιατρικό ιστορικό του αθλητή και οι τραυματισμοί που έχει βιώσει παίζουν
σημαντικό ρόλο στην επανεμφάνιση ή τη διάγνωση χρόνιου εκφυλισμού (Whiting, W.
C., & Zernicke, R. F., 2008).
Καθένας από εμάς θα μπορούσε να
καταλάβει ότι οι απαιτήσεις και οι κινητικές δεξιότητες, που θα πρέπει ένας
αθλητής γυμναστικής να καλύψει και να αναπτύξει αντίστοιχα, είναι
ποικίλες. Με αποτέλεσμα να «εμφανίζονται» ασταμάτητα παράγοντες κινδύνου
τραυματισμού κατά την αθλητική καριέρα. Αυτοί οι παράγοντες ταξινομούνται
σε ενδογενείς ή εξωγενείς. Οι εγγενείς-ενδογενείς παράγοντες είναι
ατομικοί βιολογικοί και ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά που προδιαθέτουν ίσως την
πρόκληση τραυματισμού. Οι εξωγενείς παράγοντες κινδύνου είναι εκείνοι που
επηρεάζουν τον αθλητή κατά τη διάρκεια συμμετοχής στο άθλημά του, για
παράδειγμα οι μέθοδοι κατάρτισης δεξιοτήτων ή ο εξοπλισμός. Πιο
συγκεκριμένα:
Ενδογενείς παράγοντες
·
Ανθρωπομετρικά
χαρακτηριστικά (ύψος, βάρος, ηλικία, σωματότυπος, δείκτης μάζας
σώματος).
·
Ατομικές κινητικές
ικανότητες (δύναμη, ταχύτητα, ισορροπία, ευλυγισία)
·
Ψυχοκοινωνικά
χαρακτηριστικά (Caine & Nassar,, 2005).
·
Ανατομικές παρεκκλίσεις
(πχ οι ανισοσκελείς και οι κακοί ανατομικοί προσανατολισμοί).
·
Ανάπτυξη (ελάττωση της
ευλυγισίας και αύξηση του μήκους των οστών με την ηλικία).
·
Υποκείμενες παθολογικές
καταστάσεις (περιλαμβάνονται χρόνιες παθήσεις και προηγούμενοι
τραυματισμοί που δεν έχουν αντιμετωπισθεί σωστά) (Κοκκίνης, 2011).
Εξωγενείς παράγοντες
·
Έκθεση αθλητή κατά τη
διάρκεια αγώνα ή στην προπόνηση.
·
Μέθοδοι τεχνικής
εκτέλεσης.
·
Εξοπλισμός (όργανα /
προπονητικό περιβάλλον) (Caine & Nassar 2005).
·
Προπονητικά λάθη (ειδικά
στα πρώιμα στάδια της προπόνησης που οι ιστοί δεν έχουν προετοιμαστεί σωστά) (Κοκκίνης, 2011).
Να τονιστεί, ότι ένας
τραυματισμός που προκαλείται, είναι σημαντικό να επισημαίνεται η αιτιολογία
του, με σκοπό την κατάλληλη αντιμετώπισή του, αλλά και την πρόληψή του.
2.3 Ενδογενείς
παράγοντες
Αναφορικά με τους ενδογενείς
παράγοντες, που αναφέρθηκαν ανωτέρω, αξίζει να αναλυθούν τα εξής :
Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά
(ύψος, βάρος, ηλικία, σωματότυπος, δείκτης μάζας σώματος).Αυτός ο παράγοντας
είναι ιδιαίτερος και σημαντικός.
Αυτό σημαίνει ότι ο παράγοντας της
ηλικίας αποτελεί έναν βασικό παράγοντα εκδήλωσης τραυματισμού και ειδικότερα
κατά την εφηβική ηλικία, κατά την οποία οι αθλητές είναι στην πιο ευάλωτη φάση
της ζωής τους, καθώς είναι γεγονός ότι οι αλλαγές που υφίστανται στη σωματική
τους ανάπτυξη είναι μεγάλες. Η συχνότητα των τραυματισμών αυξάνεται ανάλογα με
την ηλικία εξαιτίας της μετάβασης στην εφηβική περίοδο και των αυξημένων
απαιτήσεων των αθλημάτων αυτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των
τραυματισμών (Di Fiori et.al., 2014).
Από όσο, λοιπόν, μπορεί να γίνει
αντιληπτό, υπάρχει σύνδεση μεταξύ μεγαλύτερης ηλικίας και εμφάνισης
τραυματισμού . Σημαντικός ακόμα παράγοντας είναι και το φύλο. Οι ορμονικές
αλλαγές που αφορούν το γυναικείο φύλο, αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα
τραυματισμών (Sobrino & Guillen, 2017). Έχουν σημειωθεί κάποιες διαφορές
μεταξύ ανδρών και γυναικών, κυρίως κατά τη διάρκεια των προπονήσεων αλλά
και κατά την παρουσίαση των προγραμμάτων (Wanke et.al., 2013). Αυτό οφείλεται
στις διαφορές σωματικής δύναμης και ευλυγισίας που παρουσιάζουν τα προγράμματα
των δύο φύλων. Οι γυναίκες - αθλήτριες εμφανίζουν πιο εύκολα τραυματισμούς στα
άκρα των ποδιών, ενώ οι άνδρες στη μέση (Sobrino & Guillen, 2017).
Άλλο κριτήριο είναι η διατροφή. Είναι
γνωστό ότι η σωστή διατροφή αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την υγεία του
ανθρώπου. Έτσι, για τους αθλητές η κατάλληλη διατροφή αποτελεί τον βασικό
παράγοντα που θα τους προσφέρει την κατάλληλη ενέργεια και δύναμη προκειμένου
να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του αθλήματος. Έρευνες δείχνουν ότι οι
διατροφικές διαταραχές των αθλητών αποτελούν έναν από τους παράγοντες οι οποίοι
φέρουν ευθύνη για εκδήλωση τραυματισμού. Οι αθλητές θα πρέπει να τηρούν
συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής που δίνεται αποκλειστικά για τους ίδιους και
για οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα που έχουν πράξει αυτοβούλως, συνετό είναι
να ενημερώνουν τους υπεύθυνους (Sobrino & Guillen, 2017).
Επιπρόσθετα έχει παρατηρηθεί η
έλλειψη σε βιταμίνη C και D στους αθλητές εξαιτίας της ανεπαρκούς
διατροφής τους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση μυοσκελετικών
τραυματισμών αρκετά συχνά. Σημαντικό είναι, επίσης, οι αθλητές να καταναλώνουν
μεγάλες ποσότητες νερού και να μην γίνεται αντικατάστασή του από εναλλακτικά
αφεψήματα, όπως δηλαδή μπύρα, καφέ, τσάι, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει στην
εμφάνιση πρόωρης κούρασης και μυϊκών σπασμών (Allen,
2008)
Άλλος παράγοντας είναι η ανατομική
κατασκευή και οι μυϊκές ασυμμετρίες, ιδιαίτερα στους οπίσθιους μηριαίους
μυς που ευθύνονται για τις κακώσεις της οσφυϊκής μοίρας. Η ανθρωπομετρία
αποτελεί άλλον έναν παράγοντα. Ειδικότερα, κάποιοι σωματοτύποι, όπως είναι
εκτομορφικοί ενδέχεται να παρουσιάσουν κάποιον οξύ τραυματισμό, ενώ οι
μεσομορφικοί κάποιο τραυματισμό υπέρχρησης. Η φυσική κατάσταση είναι άλλος ένας
βασικός παράγοντας για τους αθλητές. Οι αθλητές επιζητώντας την τελειοποίηση
των κινήσεων, καταναλώνουν αρκετές ώρες προπόνησης η οποία ενδέχεται να είναι
εξαντλητική. (Φουσέκης , 2015).
Άλλος παράγοντας είναι οι
προηγούμενοι τραυματισμοί. Παλαιότεροι τραυματισμοί ιδιαίτερα αν ήταν αρκετά
σοβαροί, ενδέχεται να αφήσουν βιολογικό κατάλοιπο, αν οι τραυματισμένοι ιστοί
δεν θεραπεύονται εξ ολοκλήρου και δεν επανέρχονται πλήρως στην αρχική τους
κατάσταση (Whitting , 2008).
Τέλος, η ψυχολογία αποτελεί έναν από
τους πιο σημαντικούς παράγοντες για έναν αθλητή. Η χαμηλή αυτοπεποίθηση είναι
αναπόφευκτο να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα και τελικά ο αθλητής να μην
μπορεί να φέρει εις πέρας το πρόγραμμα. Εν αντιθέσει με εκείνον τον αθλητή ο
οποίος είναι οπλισμένος με αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, έχει μεγαλύτερη
αποφασιστικότητα και μπορεί να εκτελέσει πιο σωστά το πρόγραμμα που έχει
δημιουργήσει σε συνεργασία με τον προπονητή του (Verhagen, van Mechelen,
2010).
Οι τραυματισμοί κατά την διάρκεια της
προπόνησης αποτελούν ένα συνηθισμένο γεγονός, ιδιαίτερα αν ο αθλητής εκτελεί
για πρώτη φορά άσκηση που ακόμα δεν ελέγχει. Οι αθλητές θα πρέπει να είναι
ιδιαίτερα προσεκτικοί και συγκεντρωμένοι και να ακολουθούν τις οδηγίες του
προπονητή τους. Ειδικότερα, οι ανωτέρω ενδογενείς παράγοντες πρέπει να
λαμβάνονται υπόψιν στην επιλογή και δημιουργία του κατάλληλου προγράμματος που
πρέπει να εκτελέσει κάθε αθλητής. Η προπόνηση αποτελεί μια δύσκολη και πολύωρη
διαδικασία κατά την οποία ο αθλητής καλείται να μάθει νέες ασκήσεις, να τελειοποιήσει
τις ήδη γνωστές ασκήσεις και τελικά να δημιουργηθεί το τελικό πρόγραμμα
επίδειξης παρουσίασης για τους τελικούς αγώνες. Κατά την προπόνηση είναι
εύλογο, το ενδεχόμενο τραυματισμού, καθώς οι πολλές ώρες προπόνησης καταπονούν
τον αθλητή και υπάρχει μάλιστα η περίπτωση σοβαρού τραυματισμού
(Φουσέκης, 2015).
2.3.1 Εξωγενείς
παράγοντες
Μετά από ανάλυση της βιβλιογραφίας
για τους εξωγενείς παράγοντες, διαπιστώθηκαν τα εξής :
Έκθεση σε υψηλά προπονητικά φορτία: η ανεπαρκής διαχείριση του
προπονητικού φορτίου αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες, καθώς η
υπερβολική προπονητική επιβάρυνση ενδέχεται να προκαλέσει τραυματισμούς.
Ένας ή περισσότεροι πιθανοί τραυματισμοί αυξάνονται όταν το εξωτερικό φορτίο
υπερβαίνει την ικανότητα του αθλητή. Ο κίνδυνος τραυματισμού αυξάνεται όταν
εφαρμόζονται υψηλά προπονητικά φορτία στους αθλητές που είναι είτε ψυχολογικά
είτε σωματικά ανέτοιμοι και επίσης όταν οι αθλητές έχουν ανάγκη από ξεκούραση.
Σε αυτές τις περιπτώσεις το προπονητικό φορτίο των αθλητών υπερβαίνει των
δυνατοτήτων τους, έχοντας ως αποτέλεσμα την υπερβολική κόπωση και συγχρόνως τον
αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού (Sobrino & Guillen, 2017). Ο ρόλος της
διαχείρισης του φορτίου είναι η μείωση του κινδύνου τραυματισμού και η
βελτιστοποίηση της απόδοσης, ανιχνεύοντας την υπερβολική κόπωση, εντοπίζοντας
αιτίες και προσαρμόζοντας συνεχώς τις ανάγκες ανάπαυσης, αποκατάστασης και
προσαρμογής του προπονητικού και αγωνιστικού φορτίου με βάση την ατομική κόπωση
των αθλητών (φυσιολογική και ψυχολογική) την ευεξία, τη φυσική κατάσταση, την
υγεία και τα επίπεδα αποκατάστασης.
Κόπωση/ εξάντληση: η συσσωρευμένη κόπωση είναι το
αποτέλεσμα από τις πολύωρες και εξαντλητικές προπονήσεις. Τόσο η κόπωση όσο και
η εξάντληση αποτελούν σημαντικό ρόλο για την πρόκληση των μυοσκελετικών
κακώσεων των αθλητών. Συνεπώς, ο αθλητής απαιτείται να ξεκουράζεται κατάλληλα
για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο εντατικό πρόγραμμα, αλλά και συγχρόνως να
αποφύγει τυχόν τραυματισμούς (DiFiori et al., 2014).
Τεχνικές απαιτήσεις: οι τεχνικές απαιτήσεις για τα
αθλήματα μπορεί να φαίνονται ενδεχομένως σε κάποιους εύκολες κινήσεις, ωστόσο
αυτό δεν ισχύει στη πραγματικότητα. Οι δυσκολίες είναι αρκετές και μέχρι να
φτάσει ο αθλητής στο επιθυμητό αποτέλεσμα, σε ένα αποτέλεσμα άρτιο, απαιτούνται
ώρες προπόνησης. Οι τραυματισμοί που ενδέχεται να προκληθούν είναι κυρίως στην
οσφυϊκή μοίρα, κακώσεις στους συνδέσμου του γόνατος, ακόμα και τενοντοπάθειες
(DiFiori et al., 2014) .
Υποδήματα: τα υποδήματα αποτελούν άλλον ένα
εξωγενή παράγοντα, όσο περίεργο μπορεί να φαντάζει. Τα υποδήματα είναι
κατασκευασμένα ειδικά προκειμένου οι αθλητές να έχουν την ευκολία να
πραγματοποιήσουν τις ασκήσεις που απαιτούνται (DiFiori et al., 2014).
Θερμοκρασία: η θερμοκρασία στους χώρους άθλησης,
αλλά και παρουσίασης των προγραμμάτων θα πρέπει να είναι η κατάλληλη, έτσι ώστε
οι αθλητές να μην παρουσιάσουν εφίδρωση ή αφυδάτωση που μπορεί να επιφέρουν
υποθερμία και τελικά τραυματισμό (Verhagen, van Mechelen, 2010).
Τέλος, η επιφάνεια του εδάφους
είναι ένας σημαντικός παράγοντας, καθώς θα πρέπει οι αθλητές να νιώθουν
ασφάλεια . (Verhagen, van Mechelen, 2010).
Όπως γίνεται αντιληπτό, για να
μπορέσει ένας αθλητής να φέρει εις πέρας το πρόγραμμα που έχει προετοιμάσει, θα
πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες τόσο κατά την διάρκεια των προπονήσεων,
όσο και κατά την διάρκεια της εκτέλεσης του προγράμματος. Ακόμα κι αν στο ευρύ
κοινό, τα ανωτέρω φαίνονται μια εύκολη διαδικασία, δυστυχώς δεν είναι. Οι
αθλητές, αλλά και τα άτομα που τους περιβάλλουν και τους καθοδηγούν, θα πρέπει
να τους εξασφαλίζουν το κατάλληλο περιβάλλον προκειμένου να νιώσουν την
απαραίτητη ασφάλεια και αυτοπεποίθηση των ικανοτήτων τους, ώστε να λάβουν την
επιβράβευση που επιθυμούν (Verhagen, van Mechelen, 2010).
Τέλος, οι τραυματισμοί αποτελούν μια
συχνή απειλή για τους αθλητές, οι οποίοι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα
προσεκτικοί και συγκεντρωμένοι, για να αποφεύγουν αυτές τις καταστάσεις. Τόσο
οι ενδογενείς, όσο και οι εξωγενείς παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί για έναν
αθλητή. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να
προστατέψει τον εαυτό του κυρίως από τους τυχόν σοβαρούς τραυματισμούς.
2.4 Κατηγοριοποίηση σχετικά με τη
διάρκεια εκδήλωσης συμπτωμάτων
Ένας τραυματισμός μπορεί να
διαγνωστεί ως χρόνιος ή ως οξύς. Σε πρακτικό επίπεδο ο τραυματισμός που μόλις
συνέβη χαρακτηρίζεται ως οξύς. Ενώ ο τραυματισμός που χαρακτηρίζεται ως
χρόνιος, είναι εκείνος που αν και έχει περάσει κάποιο διάστημα παραμένει.
Το κατάλληλο κριτήριο είναι η κατανόησή για την ανατομία και τη
διαδικασία αποκατάστασης του τραυματισμού. Με τον τρόπο αυτό λαμβάνετε η γνώση
της διαδικασίας με την οποία η θεραπεία και η αποκατάσταση θα πραγματοποιηθεί
και το κατά προσέγγιση χρονικό διάστημα που μπορεί να χρειαστεί (Flint et al., 2014).
Πιο αναλυτικά:
Χρόνιες κακώσεις
Επαναλαμβανόμενες δυνάμεις χαμηλού
βαθμού που οδηγούν σε μικρότραυμα στους ιστούς προκαλούν τους τραυματισμούς
υπέρχρησης στους συνδέσμους και σχεδόν ποτέ δεν εμφανίζουν συμπτώματα
φλεγμονωδών καταστάσεων. Όταν οι φορτίσεις αυτές επαναλαμβάνονται σε συχνότητα
τέτοια που δεν επιτρέπει την επιδιόρθωση των μικροκακώσεων, οδηγούνται σε
φλεγμονώδεις αντιδράσεις, βλάβες των ιστών και κακώσεις καταπόνησης (Φουσέκης,
2015). Παρόλα αυτά ένα τέτοιος τραυματισμός είναι και ο λεγόμενος “stretch out”
σύνδεσμος που σταδιακά χαλαρώνει ή αλλιώς «απλώνεται» εξαιτίας ενός ιδιαίτερου
κινητού προτύπου και συμβαίνουν σε αυτόν συνεχόμενοι μικροτραυματισμοί. Αυτό
μπορεί να μειώσει τη σταθερότητα στην άρθρωση η οποία προκαλεί μυϊκή
δυσλειτουργία ή / και έχει ως αποτέλεσμα τραυματισμό και άλλων τμημάτων που την
περιβάλλουν (Corpus et.al.2016, Bahr et al., 2012). Μεγάλη συσχέτιση με τον
κίνδυνο εκδήλωσης ή και δημιουργίας ενός τραυματισμού υπέρχρησης έχει ο
αυξημένος βαθμός συμμετοχής σε ένα συγκεκριμένο άθλημα όπως είναι οι εθνικές
ομάδες (Bell et al.,2018). Στον αυξημένο βαθμό
συμμετοχής συνεπάγεται η αθλητική εξειδίκευση όπου συνδέεται συχνά με την
εκπαίδευση σε μεγάλες εντάσεις, πολλές ώρες την εβδομάδα και μήνες ανά έτος και
μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία αρνητικών συνεπειών, όπως η εξάντληση και η
υπερβολική προπόνηση (Campbell et.al.,2019). Οι αθλητικές κακώσεις από
επαναλαμβανόμενη καταπόνησης προκαλούνται από επανάληψη της ίδιας κίνησης σε
μία προσπάθεια με σκοπό να επιτύχουν την τελειότητα. Εάν διαγνωσθεί το πρόβλημα
μπορεί συνήθως να διορθωθεί, αλλάζοντας την τεχνική της προπόνησης (Campbell et.al.,2019). Τέτοιου
είδους τραυματισμοί είναι
“επικίνδυνοι” κατά την έναρξη και ως εκ τούτου μας δίνουν περισσότερη εικόνα
για τους ιστούς που πιθανόν να εμπλέκονται. Συχνά είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενου
στρες που δέχεται ο ιστός και που έχει ανεπαρκή χρόνο ή ικανότητα
αποκατάστασης. Αυτό μπορεί να συμβεί στους αθλητές αρχάριου επιπέδου ή αθλητές
υψηλού επιπέδου όπου η εξέλιξη έγκειται στην απόδοση και εκπαίδευση. Στα αθλήματα
δύναμης όπως είναι η ενόργανη για παράδειγμα πολλά κατάγματα βρίσκονται
στη σπονδυλική στήλη (πχ. σπονδυλόλυση) ( , Tucker.B, 2010).
Οξείες κακώσεις
Οξείες ορίζονται οι κακώσεις που
έχουν αιφνίδια έναρξη και στις οποίες εφαρμόζονται υψηλής έντασης δυνάμεις για
μικρό χρονικό διάστημα (Φουσέκης, 2015). Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως
ο αθλητής μπορεί να περιγράψει με ακρίβεια το πώς συνέβη ο τραυματισμός, καθώς
και να αναφέρει τα σημεία πάνω του που εκδηλώνουν πόνο ή ενόχληση (Φουσέκης
,2015,). Ένας οξύς τραυματισμός μπορεί να διακριθεί σε επείγων ή μη
επείγων. Οι επείγοντες τραυματισμοί περιλαμβάνουν οξεία κήλη δίσκων, κατάγματα,
εξαρθρώσεις, ακόμη και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αυτοί οι τραυματισμοί
συνήθως οδηγούν σε σημαντική παύση από την αθλητική δραστηριότητα. Αντίθετα, οι
μη επείγοντες τραυματισμοί είναι τα πιο συνηθισμένα παράπονα σε διαγωνισμούς
και συχνά είτε δεν σταματούν καθόλου ή θα χρειαστεί ένα μικρό διάλειμμα (Lavallee, 2010).
Η παρούσα εργασία
ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, τους τραυματισμούς που προέρχονται από τον
αθλητισμό .Για την συλλογή των πληροφοριών χρησιμοποιήθηκε κυρίως βιβλιογραφία
σε αγγλική γλώσσα. Οι τραυματισμοί είναι αναπόφευκτοι και είτε θα συμβούν κατά
τη διάρκεια της προπόνησης είτε κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του προγράμματος
στον αγώνα. Ένας σοβαρός τραυματισμός επηρεάζει την ψυχολογία των αθλητών κι
αυτό είναι μια πραγματικότητα. Όμως με την κατάλληλη στήριξη η
αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών μπορεί να ξεπεραστεί (Campbell, et.al.,2019).Το σχέδιο αποκατάστασης
πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι ο στόχος του ασθενούς (του αθλητή)
είναι να επιστρέψει στην ίδια δραστηριότητα και το περιβάλλον στο οποίο συνέβη
ο τραυματισμός. Η λειτουργική ικανότητα μετά την αποκατάσταση θα πρέπει να
είναι η ίδια, αν όχι καλύτερη, από ό, τι πριν από τον τραυματισμό. Ο απώτερος
στόχος της διαδικασίας αποκατάστασης είναι να περιοριστεί η έκταση του
τραυματισμού, να μειωθεί ή να αναστραφεί η βλάβη και η λειτουργική απώλεια και
να προληφθεί, να διορθωθεί ή να εξαλειφθεί εντελώς η αναπηρία (Frontera, 2003).
Επί το πλείστον, οι τραυματισμοί αντιμετωπίζονται σε πρώτη φάση με παροχή
πρώτων βοηθειών και ακολουθούν η κλινική αξιολόγηση, η χειρουργική επέμβαση ή η
αποκατάσταση, εφόσον βέβαια κάτι εκ των προαναφερθέντων κρίνεται αναγκαίο. Ένας
τραυματισμός μπορεί να προκαλέσει μεταβολικές, δομικές και λειτουργικές αλλαγές
στους ιστούς του ανθρώπινου σώματος, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από τη
φύση και τον μηχανισμό του. Εκτός του ίδιου του τραυματισμού, μπορεί λόγω αυτού
να επέλθουν παράπλευρες αρνητικές συνέπειες, όπως είναι η ανάγκη ακινητοποίησης
ενός μέλους ή διαρκούς κατάκλισης του ατόμου. Όταν συμβεί ένας τραυματισμός, η
άμεση αντιμετώπιση και η ιατρική φροντίδα είναι ουσιώδεις για την ταχεία και
αποτελεσματική ανάρρωση. Η ακριβής διάγνωση, ακολουθούμενη από κατάλληλη
θεραπεία, αποτελεί το κλειδί για την αποκατάσταση της φυσικής κατάστασης του
αθλητή. Επιπλέον, οι αθλητές χρειάζονται να είναι ενήμεροι για τα όρια του σώματός τους και να ακολουθούν κατάλληλες πρακτικές
ανάπαυσης και ανάκαμψης για να αποφεύγουν την υπερφόρτωση και
την επανάληψη τραυματισμών. Συνολικά ,η
ενημέρωση, η προετοιμασία, η πρόληψη και η σωστή αντιμετώπιση των τραυματισμών
αποτελούν θεμελιώδεις παράγοντες για την υγεία και την απόδοση των αθλητών.
ΙV ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΞΕΝΗ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Allen.D.G.,G.P.Lamp
&H.Westerblad.(2008). Skeletal Muscle Fatigue:Cellylar
Mechanisms. American Physiological
Society. 88 (1), 287-332.Ανακτήθηκε από:
https://doi.org/10.1152/physrev.00015.2007
Bahr R., Alfredson H., Jarvinen T., Khan K., Kjaer M.,
Matheson G., Maehlum S. (2012). Types and causes of
Injuries, The IOC Manual of Sports Injuries. p. 1- 24 ,
421-481.Ανακτήθηκε από:https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/9781118467947.fmatter
Bell
D., Post E.G., Biese K., Bay C., McLeod T.V. (2018). Sport specialization and
risk of overuse injuries: a systematic review with meta-analysis.Pediatrics 142(3):e20180657 .https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30135085/
Bradshaw E., Hume P.A., (2011). Biomechanical
approaches to identify and quantify injury mechanisms and risk factors in
women's artistic gymnastics. Sports Biomechanics. p. 324-341 .https://doi.org/10.1080/14763141.2011.650186
Campbell
R.C., Bradshaw E.J., Ball N.B., Pease D.L., Sprattford W. M. (2019). Injury
epidemiology and risk factors in competitive artistic gymnasts: a systematic
review. British Journal Sports Medicine ,53(17) https://bjsm.bmj.com/content/53/17/1056
Caine
DJ., Nassar L., (2005). Gymnastics injuries. Medicine Sport.48, p.8-58 Ανακτήθηκε από:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16247252/
Corpus, K.T., Camp, C.L., Dines, D.M.,
Altchek, D.W. and Dines, J.S., 2016. Evaluation and treatment of internal
impingement of the shoulder in overhead athletes. World Journal of
Orthopedics https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5155252/ 7(12), 776–784.
DiFiori JP, Benjamin HJ, Brenner JS,
Gregory A, Jayanthi N, Landry GL, Luke A. (2014). Overuse injuries and burnout
in youth sports: a position statement from the American Medical Society for
Sports Medicine. British Journal of Sports Medicine. 48(4), 287-8 .Ανακτήθηκε από:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24463910/
Flint JH., Wade A.M., Giuliani J., Rue
J.P. (2014). Defining the terms acute and chronic in orthopaedic sports
injuries: a systematic review. Am Journal of Sports Medicine.
42(1)
,235-41. Ανακτήθηκε από: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23749341/
Frontera, W., R. (2003). Rehabilitation of
Sports Injuries: Scientific Basis. Vol X of Encylopaedia of Sports Medicine. An
IOC Medical Committee Publication in collaboration with the International
Federation of Sports Medicine. Blackwell Science Ltd,p.p 1-56. Aνακτήθηκε από: https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=Bn2S_nVlqUMC&oi=fnd&pg=PR5&dq=Frontera,+W.,+R.+(2003).+Rehabilitation+of+Sports+Injuries&ots=9C0vAF1Yrj&sig=inYw1hE9E2lXCAjAK3idqrzOpd0&redir_esc=y#v=onepage&q=Frontera%2C%20W.%2C%20R.%20(2003).%20Rehabilitation%20of%20Sports%20Injuries&f=false
Kruse D, Lemmen B.,(2009).Spine injuries in the sport of gymnastics. Current
Sports Medicine Reports.8(1),p.20-28. https://doi.org/10.1249/jsr.0b013e3181967ca6
Lackner J.R., DiZio P. (2005). Vestibular,
proprioceptive and haptic contributions to spatial orientation. Annual
Review Psychology. 56,115-147
https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.psych.55.090902.142023
Tucker.B2010). An overview of strength training injuries: acute and
chronic. Curr Sports Medicine Reporter. 9(5): p307-313 Ανακτήθηκε από: https://doi.org/10.1249/jsr.0b013e3181f3ed6d
McGuine T., Keene J., (2006). The
Effect of a Balance Training Program on the Risk of Ankle Sprains in High
School Athletes. The American Journal of Sports Medicine. 34(7):1103-11. Ανακτήθηκε από: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16476915/
Meeuwisse WH, Tyreman H, Hagel B,
Emery C., (2007), A dynamic model of etiology in sport injury: The recursive
nature of risk and causation. Clinical
Journal of Sport Medicine. 17(3):p 215-219. Ανακτήθηκε
από: https://journals.lww.com/cjsportsmed/abstract/2007/05000/a_dynamic_model_of_etiology_in_sport_injury__the.11.aspx
Sobrino F.J., Gullen P.(2017).Overuse injuries in
Professional Ballet, Orthopaedic
Journal of Sports Medicine . https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2325967117712704
Verhagen E.A., Van Stralen MM., Van
Mechelen W. (2010). Behaviour the key factor for sports injury prevention. Sports
Medicine. 40(11):899-906 Ανακτήθηκε από:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20942507/
Wanke,
E.M., Arendt, M., Mill, H., Groneberg, D.A. (2013). Occupational accidents in
professional dance with focus on gender differences. Journal of Occupational
Medicine and Toxicologv 35:1-7. Ανακτήθηκε από: https://occup-med.biomedcentral.com/articles/10.1186/1745-6673-8-35
Whiting,
W.C., Zernicke, R.F. (2008). Biomechanics of Musculoskeletal
Injury. p 5-15, 54-57 https://www.google.gr/search?tbm=bks&hl=el&q=%282008%29.+Biomechanics+of+Musculoskeletal+Injury
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γκούβας,
Χ. (2000). Ατυχήματα και μαζικές καταστροφές, αίτια και αντιμετώπιση.
Έκδοση Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B1%CF%8D%CE%BC%CE%B1
Κοκκίνης Δ. (2011). Η Φλεγμονώδης
αντίδραση στις αθλητικέςκακώσεις.(Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία). Διαθέσιμο από:
Ιδρυματικό αποθετήριο ΑΜΗΤΟΣ Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου σελ. 51-52
Φουσέκης, Κ.Α., (2015). Εφαρμοσμένη Αθλητική
Φυσικοθεραπεία. Εκδόσεις: Broken Hill Publishers
Ltd, σελ. 17(4,5), 70-77, 642(3)
© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved