ΧΟΡΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΒΙΚΤΩΡ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τον καθηγητή και Πρόεδρο του τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιο Θ. Παπαϊωάννου, τον αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Υφαντόπουλο, την καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Αικατερίνη Χαρβάλα, τον καθηγητή της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νικόλαο – Κων/νο Κατσιλάμπρο, τον επίκουρο καθηγητή του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Μιχάλη Ράλλη, την επίκουρο καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Σοφία Κυρούδη, τον καθηγητή του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Παναγιώτη Μαχαίρα και την επίκουρο καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Μοίρα Συμιλλίδου για τη ηθική συμπαράστασή τους κατά την εκπόνηση της παρούσης έρευνας.

Ευχαριστώ την οικογένειά μου για τη βοήθεια, την αμέριστη συμπαράσταση και την ηθική στήριξη που μου παρείχε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της παρούσης έρευνας.

Ευχαριστώ τον Φαρμακοποιό και Δήμαρχο Ίλιου κ. Βασίλη Κουκουβίνο, το διαβητολόγο-ιατρό και αντιδήμαρχο Ίλιου κ. Τιμόθεο Σακελλαρίου, το δικηγόρο και Δήμαρχο Ζωγράφου κ. Ιωάννη Καζάκο και την αντιδήμαρχο Ζωγράφου και πρόεδρο των Κέντρων Ανοικτής Περίθαλψης Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.) Ζωγράφου κ. Τόνια Καλύβα που μου επέτρεψαν να επισκεφτώ τα Κ.Α.Π.Η. των Δήμων τους και έδωσαν εντολή στο προσωπικό των Κ.Α.Π.Η. να μου παρέχουν κάθε δυνατή και νόμιμη βοήθεια στην εύρεση διαβητικών τύπου ΙΙ στα μέλη των Κ.Α.Π.Η.. Δίχως αυτή τη βοήθειά τους η παρούσα έρευνα δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί.

Ευχαριστώ επίσης το προσωπικό όλων των Κ.Α.Π.Η. των Δήμων Ίλιου, Ζωγράφου και Ηλιουπόλεως για τη βοήθειά τους να με φέρουν σε επαφή με διαβητικούς τύπου II.

Ευχαριστώ επίσης την πρόεδρο της ομοσπονδίας Σωματείων – Συλλόγων ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη κ. Κατερίνα Κουλουρίδου για την ηθική συμπαράστασή της.

Ευχαριστώ τους διαβητικούς που αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας αυτής και δέχθηκαν να συνεργαστούν μαζί μου.

Ευχαριστώ τέλος όλους τους πελάτες του Φαρμακείου μου για τη συμπαράστασή τους που παρόλο που υπήρξαν στιγμές που υπέστησαν ταλαιπωρία στην εξυπηρέτησή τους, λόγω της εκπόνησης της παρούσης έρευνας, αυτοί συνέχισαν να με προτιμούν και να με θεωρούν τον προσωπικό τους Φαρμακοποιό.

Ο σακχαρώδης διαβήτης ταλαιπωρεί χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα και επιφέρει ένα χρηματικό κόστος που βαρύνει τόσο την πολιτεία, όσο και τους πάσχόντες.

Σκοπός της έρευνας μου ήταν μεταξύ άλλων η εκτίμηση της κατάστασης ρύθμισης διαβήτη και η εκτίμηση της γενικής κατάστασης της υγείας των διαβητικών τύπου ΙΙ στην Ελλάδα, στην Αθήνα, καθώς και η καταγραφή της εκτίμησης που κάνουν οι ίδιοι οι διαβητικοί σχετικά με την υγεία τους.

Κατά το χρόνο της έρευνας οι διαβητικοί ακολουθούσαν θεραπευτική αγωγή είτε μόνο με δίαιτα, είτε με φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα, είτε με ινσουλίνη, είτε με κάποιο συνδυασμό των ανωτέρω.

Το δείγμα αποτέλεσαν (101) άτομα που ήταν πελάτες Φαρμακείου (31) μεσαίας κοινωνικο-οικονομική περιοχής και άτομα-μέλη Κέντρων Ανοικτής Περίθαλψης Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.) (70) μεσαίας και κατώτερης κοινωνικο-οικονομικής περιοχής.

Από τους 100 διαβητικούς οι 65 διαβητικοί ήταν ασφαλισμένοι στο ασφαλιστικό ταμείο του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), οι 9 στον Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ), οι 3 στο Ταμείο Ασφάλισης Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος-Ταμείο Ασφάλισης Εμπόρων (ΤΕΒΕ-ΤΑΕ), ένας στο ταμείο τραπεζών, οι 4 σε Δημόσια Επιχείρηση Κοινής Ωφελείας (Δ.Ε.Κ.Ω.), οι 9 στο ταμείο του Δημοσίου, ένας σε ιδιωτική ασφάλιση και 8 σε άλλα μικρότερα ασφαλιστικά ταμεία. Από τους 100 οι 66 ήταν άμεσα ασφαλισμένοι και οι 19 έμμεσα ασφαλισμένοι.

Το 14% των διαβητικών είχε καθαρό μηνιαίο εισόδημα 0-100.000 δρχ, το 61% είχε 100.001-200.000 δρχ., το 23% είχε 200.001-400.000 δρχ. και το 2% είχε άνω των 400.001 δρχ.. Το μέσο ετήσιο καθαρό εισόδημά των διαβητικών είναι 2.135.040 δρχ..

Το 10% των διαβητικών πάσχουν από τον διαβήτη 20-35 χρόνια, το 37% 10-19 χρόνια, το 27% 5-9 χρόνια, το 23% 2-4 χρόνια και το 3% 6μήνες-1χρόνο.

Προσπαθήσαμε το δείγμα να είναι τυχαίο και αντιπροσωπευτικού του γενικού πληθυσμού των διαβητικών για αυτό απευθυνθήκαμε σε διαβητικούς μέλη των ΚΑΠΗ και σε πελάτες φαρμακείου. Πετύχαμε κατά αυτόν τον τρόπο το κάθε υποκείμενο να έχει διαφορετικό ιατρό και να εξασφαλίζεται ποικιλία ακολουθούμενων φαρμακευτικών αγωγών και βαρύτητας της πάθησης του διαβήτη. Επιπλέον τα άτομα της ερευνάς μας ήταν ως επί το πλείστον ενεργά άτομα στο κοινωνικό σύνολο και όχι περιθωριοποιημένα (όπως για παράδειγμα κατάκοιτοι οι οποίοι έχουν υψηλά κόστη θεραπείας).

Η δεύτερη ομάδα αφορά τους ιατρούς που ρυθμίζουν τον διαβήτη των ασθενών (περιέχει17 ερωτήσεις που κατανέμονται σε τέσσερις υποομάδες με θέματα α) την ειδικότητα ιατρού και συχνότητα επισκέψεων, β) λόγοι επίσκεψης στον ιατρό, γ) αμοιβή ιατρού και δ) ικανοποίηση) (Οι ερωτήσεις είναι σχετικές με την ειδικότητα ιατρών, είδος ιατρών, συχνότητα επισκέψεων, λόγοι επισκέψεως, αμοιβές ιατρών, αιτιολόγηση άτυπων αμοιβών, συνεισφορά του ασφ. Ταμείου, διάρκεια της εξέτασης, ικανοποίηση ασθενή, προθυμία του ιατρού, οφέλη ασθενή, συχνότητα αλλαγής ιατρού και τους λόγους αλλαγής ιατρού).

Η τρίτη ομάδα αφορά το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής που ακολουθούν οι πάσχοντες τόσο για την αντιμετώπιση του διαβήτη και των επιπλοκών του, όσο και για άλλες παθήσεις ή ασθένειες. Περιέχει 9 ερωτήσεις σχετικές με το είδος φαρμάκων που λαμβάνουν οι ασθενείς, το ακολουθούμενο δοσολογικό σχήμα, το ποσοστό συμμετοχής που πληρώνουν κατά την αγορά των φαρμάκων τους κάνοντας χρήση των καλύψεων που τους παρέχει το ασφαλιστικό τους ταμείο, το είδος της διάγνωσης που αναγράφει ο θεράπων ιατρός στο συνταγολόγιο κατά την συνταγογράφηση των φαρμάκων, την συχνότητα αγοράς των φαρμάκων με ή χωρίς ιατρική συνταγή, το κόστος των φαρμάκων που αφορούν την ρύθμιση του διαβήτη και το κόστος των φαρμάκων που αφορούν τις επιπλοκές του διαβήτη ή άλλες παθήσεις άσχετες με τον διαβήτη.

Η τέταρτη ομάδα αφορά το κοινωνικό κόστος (περιέχει 6 ερωτήσεις σχετικές με το ποσοστό μείωσης επί τοις % των δραστηριοτήτων των πασχόντων, τις εβδομαδιαίες ώρες απασχόλησης άλλου μέλους της οικογένειας προκειμένου να τους εξυπηρετήσει σε εργασίες-δραστηριότητες που δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν μόνοι τους, τις προσφερόμενες υπηρεσίες των ΚΑΠΗ, το ποσοστό μείωσης επί τοις % της επαγγελματικής απασχόλησης, την μείωση των ετησίων αποδοχών τους λόγω του διαβήτη και το εάν έχουν διαπιστώσει ότι ο διαβήτης αποτελεί εμπόδιο στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Η έκτη ομάδα αφορά το κόστος παραφαρμάκων και μικροβιολογικών εξετάσεων ( περιέχει 10 ερωτήσεις σχετικές με τις καλύψεις του ασφαλιστικού τους ταμείου, την ποσότητα & τα χρήματα που δαπανούν μηνιαίως, την συχνότητα των αυτομετρήσεων γλυκόζης & οξόνης στο αίμα και στα ούρα, την αιτιολόγηση συχνότητας αυτομετρήσεων, την συχνότητα μετρήσεων γλυκόζης και άλλων μικροβιολογικών εξετάσεων σε ΙΚΑ, Νοσοκομείο & Ιδιωτικό μικροβιολογικό εργαστήριο και το κόστος αυτών των μικροβιολογικών εξετάσεων).

Η έβδομη ομάδα ερωτήσεων αφορά το κόστος νοσηλείας σε νοσοκομείο κατά τους 12 τελευταίους μήνες ( περιέχει 8 ερωτήσεις σχετικές με τον αριθμό των εισαγωγών, το είδος του νοσοκομείου (δημόσιο ή ιδιωτικό), την διάγνωση κατά την εισαγωγή, τα συνολικά έξοδα νοσηλείας του τελευταίου 12μήνου, τις ημέρες νοσηλείας και τις αμοιβές (άτυπες ή μη) των ιατρών και νοσηλευτών).

Η όγδοη ομάδα ερωτήσεων αφορά την εκτίμηση της κατάστασης ρύθμισης του διαβήτη και την εκτίμηση της γενικής κατάστασης της υγείας των διαβητικών και περιέχει 7 ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις αφορούν την τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, την τιμή γλυκόζης αίματος νηστείας (πρωί), την τιμή γλυκόζης αίματος μεταγευματικά (2 ώρες μετά το μεσημεριανό φαγητό) την τελευταία φορά που έκαναν αυτές τις μετρήσεις. Επίσης ερωτήθηκαν πόσες φορές την ημέρα αισθάνονται ότι έχουν υπεργλυκαιμία και υπογλυκαιμία. Τέλος τους ζητήθηκε να κρίνουν την κατάσταση υγείας τους κάνοντας χρήση ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηρισμών (άριστα για την υγεία ο βαθμός 100).

Η ένατη ομάδα ερωτήσεων αφορά τα προσωπικά έξοδα των διαβητικών τύπου ΙΙ και περιέχει 7 ερωτήσεις και υποερωτήσεις σχετικές με το επί τοις % ποσοστό αύξησης των εξόδων των πασχόντων στα είδη διατροφής, ένδυσης, υπόδησης, στα καθημερινά έξοδα διαβίωσης (ΔΕΗ (π.χ. θερμοσίφωνο, αιρ κοντίσιον), ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ κ.λ.π.) και στις δαπάνες για βιβλία και περιοδικά για τον διαβήτη και συνδρομές σε συλλόγους, λόγω του ότι πάσχουν από διαβήτη. Τέλος υπήρξαν ερωτήσεις σχετικές με το αν τα προσωπικά τους έξοδα είναι αυξημένα λόγω του διαβήτη, σε σχέση με τα προσωπικά έξοδα των άλλων μελών της οικογενείας τους και σε ποιο ποσοστό επί τοις %.

Η δέκατη ομάδα ερωτήσεων αφορά το κόστος επισκέψεων σε άλλους ιατρούς και χωρίζεται σε 2 υποομάδες μία που αναφέρεται στο κόστος επισκέψεων σε οδοντίατρους (περιέχει 6 ερωτήσεις) και μία που αναφέρεται στο κόστος επισκέψεων σε οφθαλμίατρους (περιέχει 6 ερωτήσεις). Οι ερωτήσεις είναι σχετικές με την συχνότητα των τακτικών επισκέψεων, τους λόγους για τους οποίους προβαίνουν ή όχι σε τακτικές επισκέψεις, το είδος του ιατρού, την αμοιβή (με απόδειξη & άτυπη) και το ποσοστό συμμετοχής του ασφαλιστικού ταμείου στην αμοιβή.

Η ενδέκατη ομάδα ερωτήσεων αφορά τον ρόλο του φαρμακοποιού ( περιέχει 3 ερωτήσεις σχετικές με τον ρόλο που διαδραματίζει ο φαρμακοποιός στην εκλογή του φαρμάκου, το δοσολογικό σχήμα και σε θέματα διατροφής και διαβήτη).

Η δωδέκατη ομάδα ερωτήσεων αφορά τις προτάσεις των διαβητικών για την βελτίωση του υπάρχοντος συστήματος υγείας στην Ελλάδα (περιέχει μία ερώτηση).

Η πλειοψηφία των ερωτήσεων ήταν ανοικτές και μπορούσε να καταγραφεί η ακριβής απάντηση του ερωτώμενου. Στις κλειστές ερωτήσεις χρησιμοποιήθηκε η διωνυμική κλίμακα (ναι, όχι.).

Χρονική διάρκεια υποβολής ερωτηματολογίου: 30-90 min. Μέση χρονική διάρκεια 75 min.

Μόνο 10 από τους 100 ερωτώμενους πραγματοποιούν την εξέταση αυτή, και από τους 10 μόνο οι 3 έχουν τιμή ίση ή μικρότερη του 7, ενώ οι 7 ασθενείς έχουν τιμή άνω του 7 (Πίνακας 1).

Σχετικά με την τιμή της γλυκόζης αίματος νηστείας (το πρωί) βρέθηκε ότι από τους 100 ερωτώμενους 12 είχαν τιμή από 95-120 άρα είχαν καλή ρύθμιση, 49 είχαν τιμή από 125-160 και μέτρια ρύθμιση, 23 είχαν τιμή 161-195 που σημαίνει κακή ρύθμιση, 13 είχαν τιμή 200-280 που σημαίνει πολύ κακή ρύθμιση και 3 είχαν τιμή από 300-340 που σημαίνει χειρίστη ρύθμιση (Πίνακας 2).

Σχετικά με τη μέτρηση της γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το μεσημεριανό φαγητό βρέθηκε ότι 15 μόνο ερωτώμενοι στους 100 είχαν κάνει αυτή τη μέτρηση. Από αυτούς οι 7 είχαν τιμή μέχρι και 180, 5 είχαν τιμή μέχρι 260 και 3 είχαν από 300-374 (Πίνακας 3).

Όσον αφορά το πόσες φορές ημερησίως αισθάνονται υπεργλυκαιμία, από τους 100 ερωτώμενους ένας απάντησε ότι αισθάνεται υπεργλυκαιμία τρεις φορές την ημέρα, ένας απάντησε καμία φορά και 98 δεν απάντησαν, γιατί δεν μπορούν να διακρίνουν την υπεργλυκαιμία.

Σχετικά με το πόσες φορές ημερησίως αισθάνονται υπογλυκαιμία, 1 απάντησε ότι αισθάνεται μία φορά την ημέρα, 2 ότι δεν παθαίνουν ποτέ υπογλυκαιμία και 97 δεν απάντησαν, γιατί δεν μπορούσαν να διακρίνουν την υπογλυκαιμία.

Όταν ζητήθηκε από τους ερωτώμενους να βαθμολογήσουν από το 0-100 την κατάσταση της υγείας τους από τους 100 ερωτώμενους 5 απάντησαν με τιμή από 0-20, 13 με τιμή 25-40, 35 με τιμή 50-60, 40 με τιμή 65-80 και 7 με τιμή 85-100 (Πίνακας 5).

Σχετικά με την αντιστοίχηση ανάμεσα στην ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση της υγείας παρατηρούμε από τον Πίνακα 6 ότι αυτή υπάρχει κυρίως στην κατηγορία της καλής υγείας, ενώ σε γενικές γραμμές ακολουθούν και οι υπόλοιπες κατηγορίες.

Στην παράγραφο αυτή θα εξετάσουμε αν υπάρχει εξάρτηση μεταξύ των πρωϊνών προγευματικών και των μεσημεριανών μεταγευματικών τιμών γλυκόζης αίματος.

Η συσχέτιση των τιμών γλυκόζης αίματος νηστείας το πρωί και γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το φαγητό παρουσιάζεται στον Πίνακα 7.

Από τους 100 ερωτώμενους 15 απάντησαν. Από αυτούς μόνο 2 είχαν προγευματικές τιμές 100-120 και μεταγευματικές τιμές μέχρι και 180, 6 έχουν προγευματικές τιμές 126-160 και μεταγευματικές 145-205, 7 έχουν προγευματικές τιμές 160-240 και μεταγευματικές τιμές 130-374.

Στον Πίνακα 7 το κριτήριο Spearman παρουσιάζει τιμή συντελεστή συσχέτισης rs= 0,472 , asymptotic p = 0,075 με επίπεδο σημαντικότητας 95%. Επομένως, δεν υπάρχει συσχέτιση των πρωϊνών προγευματικών και μεσημεριανών μεταγευματικών τιμών γλυκόζης αίματος. Σε γενικές γραμμές μπορεί να ειπωθεί ότι όσο αυξάνουν οι πρωϊνές προγευματικές τιμές γλυκόζης τόσο αυξάνουν και οι μεσημεριανές μεταγευματικές τιμές γλυκόζης αίματος.

Όταν έγινε συσχέτιση των απαντήσεων στην ερώτηση πως κρίνουν την κατάσταση της υγείας τους με τις τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης τους, διαπιστώθηκε ότι από τους 100 ερωτώμενους μόνο 11 απάντησαν και από αυτούς οι 8 απάντησαν μέτρια ή καλή κατάσταση υγείας έχοντας γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη άνω του 7.7, ενώ 3 απάντησαν μέτρια ή καλή έχοντας τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης 5-7. Οι υπόλοιποι 89 δεν είχαν μετρήσει ποτέ τους τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (Πίνακας 8).

Στον Πίνακα 8 το κριτήριο Spearman παρουσιάζει τιμή συντελεστή συσχέτισης rs=0,204 , asymptotic p = 0,547 με επίπεδο σημαντικότητας 95%. Επομένως, δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των τιμών γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και ποιοτικού χαρακτηρισμού της υγείας των διαβητικών από τους ιδίους. Δύναται λοιπόν να ειπωθεί ότι η πραγματική κατάσταση της ρύθμισης του διαβήτη (η οποία εκφράζεται με τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) δε σχετίζεται με την υποκειμενική εικόνα που έχει σχηματίσει κάθε διαβητικός για την κατάσταση της υγείας του.

Στον Πίνακα 9 το κριτήριο Spearman παρουσιάζει τιμή συντελεστή συσχέτισης rs= -0,252 , asymptotic p = 0,011 με επίπεδο σημαντικότητας 95%. Επομένως, υπάρχει συσχέτιση των πρωϊνών τιμών γλυκόζης αίματος νηστείας με τον ποιοτικό χαρακτηρισμό της υγείας των διαβητικών από τους ιδίους. Συγκεκριμένα όσο αυξάνουν οι τιμές της γλυκόζης αίματος τόσο χειρότερα χαρακτηρίζουν την κατάσταση της υγείας τους οι διαβητικοί.

Όταν σχετίστηκε η απάντησή τους στο πως κρίνουν την κατάσταση της υγείας τους με την τιμή της γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το γεύμα 2 από τους 100 ερωτώμενους απάντησαν μέτρια έχοντας μεταγευματικές τιμές γλυκόζης 145-150, 7 στους 100 απάντησαν μέτρια έχοντας μεταγευματικές τιμές γλυκόζης 180-260, 2 από τους 100 απάντησαν κακή έχοντας τιμές 350-374, 1 κακή με τιμή 130 και 1 καλή με τιμή 190 (Πίνακας 10).

Στον Πίνακα 10 το κριτήριο Spearman παρουσιάζει τιμή συντελεστή συσχέτισης rs=-0,349, asymptotic p=0,202 με επίπεδο σημαντικότητας 95%. Επομένως, δεν υπάρχει συσχέτιση των μεσημεριανών μεταγευματικών τιμών γλυκόζης αίματος και του ποιοτικού χαρακτηρισμού της υγείας τους από τους ίδιους. Παρατηρείται όμως ότι όσο μεγαλύτερες είναι οι μεταγευματικές τιμές γλυκόζης τόσο χειρότερος είναι ο ποιοτικός χαρακτηρισμός της κατάστασης της υγείας τους από τους ίδιους.

Στην παράγραφο αυτή εξετάζεται αν υπάρχει σχέση μεταξύ των τιμών γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το μεσημεριανό γεύμα και του ποσοτικού χαρακτηρισμού της υγείας των διαβητικών από τους ίδιους.

Το κριτήριο Spearman παρουσιάζει συντελεστή συσχέτισης rs=-0,558, asymptotic p=0,030 με επίπεδο σημαντικότητας 95%. Επομένως, υπάρχει συσχέτιση των μεσημεριανών μεταγευματικών τιμών γλυκόζης αίματος και του ποσοτικού χαρακτηρισμού της υγείας τους και συγκεκριμένα όσο αυξάνουν οι μεσημεριανές μεταγευματικές τιμές γλυκόζης τόσο μειώνεται η ποσοτική εκτίμηση της υγείας τους από τους ίδιους.

Στην παράγραφο αυτή εξετάζεται αν υπάρχει σχέση μεταξύ ποιοτικής και ποσοτικής εκτίμησης της υγείας των διαβητικών από τους ίδιους.

Το κριτήριο Kruskal-Wallis test παρουσιάζει τιμή T(x)=the observed test statistic=55,38 με asymptotic p<0,001. Επομένως, η ποιοτική και ποσοτική εκτίμηση της κατάστασης της υγείας των διαβητικών από τους ίδιους σχετίζονται.

Κριτήριο για την κατάσταση ρύθμισης διαβήτη αποτελεί η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, η οποία πραγματοποιείται μόνο από το 10% των διαβητικών. Από τους 10 οι 3 μόνο έχουν τιμές ίσες ή μικρότερες του 7 που σημαίνει ικανοποιητική ρύθμιση. Οι υπόλοιποι 7 έχουν κακή ρύθμιση.

Το 90% των διαβητικών δε γνωρίζει τι είναι αυτή η εξέταση, ούτε την έχει κάνει ποτέ, γεγονός το οποίο πιθανότατα οφείλεται στο ότι οι ιατροί που τους ρυθμίζουν το σάκχαρο είναι ως επί το πλείστον παθολόγοι (71%) και όχι διαβητολόγοι (που είναι οι πλέον ειδικοί) (Πίνακας 11)

Όλοι οι ασθενείς πραγματοποιούν μετρήσεις γλυκόζης αίματος νηστείας το πρωί, από τους οποίους μόνο 12% έχουν τιμές μέχρι 120mg/dl που είναι φυσιολογικές, το 49% έχουν τιμή 125-160mg/dl που είναι υποφερτές και οι υπόλοιποι υψηλότερες του 160mg/dl που σημαίνει ότι είναι αρρύθμιστος ο διαβήτης τους. Πιθανότατα αυτό οφείλεται στο ότι το 71% των διαβητικών προτιμούν παθολόγο ιατρό αντί διαβητολόγου που είναι ο πλέον ειδικός.

Μεσημεριανές μετρήσεις γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το μεσημεριανό γεύμα πραγματοποιεί το 15% των διαβητικών και από αυτούς οι 7 έχουν τιμές κάτω του 180mg/dl που σημαίνει καλή ρύθμιση, οι υπόλοιποι έχουν υψηλότερες τιμές και είναι αρρύθμιστοι.

Ο λόγος που λίγοι διαβητικοί κάνουν μεσημεριανές μεταγευματικές μετρήσεις πιθανό να είναι ότι ρυθμίζονται από παθολόγο ιατρό αντί διαβητολόγο και ίσως είναι και θέμα κόστους που προκύπτει από τις επιπλέον μετρήσεις. Επίσης ίσως είναι ότι δεν το θεωρούν απαραίτητο, ως προκύπτει από τα ευρήματα του Πίνακα 12 που παρουσιάζει τους λόγους που δεν πραγματοποιούν οι διαβητικοί τύπου ΙΙ περισσότερες αυτομετρήσεις της γλυκόζης αίματος και ούρων τους.

Εξάρτηση των πρωϊνών μετρήσεων γλυκόζης αίματος νηστείας από τις τιμές γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το μεσημεριανό γεύμα δεν υπάρχει. Αυτό όμως δεν μπορούμε να το υποστηρίξουμε με βεβαιότητα καθότι η συσχέτιση ερευνήθηκε μόνο σε 15 άτομα (λόγω του ότι οι υπόλοιποι 85 διαβητικοί δεν κάνουν τη μεσημεριανή μεταγευματική μέτρηση).

Οι περισσότεροι διαβητικοί χαρακτηρίζουν ποιοτικά την υγεία τους μέτρια (41%) και καλή (38%), και ποσοτικά της αποδίδουν βαθμό, με άριστα το 100, 50-60 (35%) και 65-80 (40%). Όπως φαίνεται και από το κριτήριο Kruscal-Wallis (asymptotic p<0,001), υπάρχει συσχέτιση ποιοτικού και ποσοτικού χαρακτηρισμού της υγείας τους. Αυτό αποδεικνύει ότι οι ασθενείς δεν απαντούν τυχαία όταν τους ζητείται να χαρακτηρίσουν ποιοτικά και ποσοτικά την υγεία τους. Στη συνέντευξη φάνηκε ότι γενικά θεωρούν το διαβήτη ελάσσον πρόβλημα υγείας σε σχέση με άλλα προβλήματα, όπως τα αρθριτικά που έχουν πόνους ή προβλήματα που δημιουργούνται λόγω των γηρατειών.

Η πλειονότητά τους δεν έχει παρουσιάσει επιπλοκές λόγω διαβήτη (Πίνακας 13) και είναι άτομα ενεργητικά καθότι και ο γηραιότερος, 92 ετών, είναι μέλος ΚΑΠΗ. Ως εκ τούτου και υγιείς στην πλειοψηφία τους είναι και κρίνουν σωστά την υγεία τους.

Το γεγονός ότι οι ασθενείς κρίνουν σωστά την κατάσταση της υγείας τους φανερώνεται από την εξάρτηση που υπάρχει μεταξύ των πρωϊνών μετρήσεων γλυκόζης αίματος νηστείας με τον ποιοτικό χαρακτηρισμό της υγείας τους (Spearman’s cc=-0,252, asymptotic τιμή p=0,011 και επίπεδο σημαντικότητας 95%).

Τα αποτελέσματα των συσχετίσεων μεταξύ γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και ποιοτικού χαρακτηρισμού της υγείας και μεταξύ μεσημεριανών τιμών γλυκόζης αίματος 2 ώρες μετά το μεσημεριανό γεύμα και ποιοτικού και ποσοτικού χαρακτηρισμού της υγείας δεν πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν, καθότι αφορούν πολύ λίγα άτομα, οπότε πιθανόν θα οδηγήσουν σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Οι πλειονότητα των διαβητικών (90%) δεν έχει κάνει μετρήσεις γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης ή μεσημεριανής μεταγευματικής γλυκόζης αίματος.

Η δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων από τα νοσοκομεία, το Υπουργείο Υγείας, τα ασφαλιστικά ταμεία, τους συλλόγους διαβητικών ή άλλους φορείς με σκοπό την επιμόρφωση γύρω από το διαβήτη και την εκπαίδευση των διαβητικών σε θέματα αυτορύθμισης του διαβήτη και αυτοφροντίδας της υγείας τους θα βοηθούσε στην καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη και στην καλυτέρευση της γενικής κατάστασης της υγείας τους, που σημαίνει μείωση των επιπλοκών και μείωση της συχνότητας νοσηλείας σε νοσοκομεία. Ήδη στο εξωτερικό εφαρμόζονται με επιτυχία τέτοιου είδους εκπαιδευτικά προγράμματα. Τέλος θα βοηθούσε τους διαβητικούς στην καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη, η ύπαρξη επαρκούς αριθμού διαβητολόγων ιατρών συμβεβλημένων με τα ασφαλιστικά ταμεία τους, καθώς και η οικονομική βοήθεια εκ μέρους της πολιτείας υπό οποιαδήποτε μορφή.

Ο συγγραφεύς-ερευνητής

Δρ. Παπαγιαννόπουλος Βίκτωρ

Φαρμακοποιός-Παιδαγωγός