ΧΟΡΗΓΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΒΙΚΤΩΡ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τον καθηγητή και Πρόεδρο του τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιο Θ. Παπαϊωάννου, τον αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Υφαντόπουλο, την καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Αικατερίνη Χαρβάλα, τον καθηγητή της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νικόλαο – Κων/νο Κατσιλάμπρο, τον επίκουρο καθηγητή του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Μιχάλη Ράλλη, την επίκουρο καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Σοφία Κυρούδη, τον καθηγητή του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Παναγιώτη Μαχαίρα και την επίκουρο καθηγήτρια του τμήματος Φαρμακευτικής κ. Μοίρα Συμιλλίδου για τη ηθική συμπαράστασή τους κατά την εκπόνηση της παρούσης έρευνας.

Ευχαριστώ την οικογένειά μου για τη βοήθεια, την αμέριστη συμπαράσταση και την ηθική στήριξη που μου παρείχε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της παρούσης έρευνας.

Ευχαριστώ τον Φαρμακοποιό και Δήμαρχο Ίλιου κ. Βασίλη Κουκουβίνο, το διαβητολόγο-ιατρό και αντιδήμαρχο Ίλιου κ. Τιμόθεο Σακελλαρίου, το δικηγόρο και Δήμαρχο Ζωγράφου κ. Ιωάννη Καζάκο και την αντιδήμαρχο Ζωγράφου και πρόεδρο των Κέντρων Ανοικτής Περίθαλψης Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.) Ζωγράφου κ. Τόνια Καλύβα που μου επέτρεψαν να επισκεφτώ τα Κ.Α.Π.Η. των Δήμων τους και έδωσαν εντολή στο προσωπικό των Κ.Α.Π.Η. να μου παρέχουν κάθε δυνατή και νόμιμη βοήθεια στην εύρεση διαβητικών τύπου ΙΙ στα μέλη των Κ.Α.Π.Η.. Δίχως αυτή τη βοήθειά τους η παρούσα έρευνα δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί.

Ευχαριστώ επίσης το προσωπικό όλων των Κ.Α.Π.Η. των Δήμων Ίλιου, Ζωγράφου και Ηλιουπόλεως για τη βοήθειά τους να με φέρουν σε επαφή με διαβητικούς τύπου II.

Ευχαριστώ επίσης την πρόεδρο της ομοσπονδίας Σωματείων – Συλλόγων ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη κ. Κατερίνα Κουλουρίδου για την ηθική συμπαράστασή της.

Ευχαριστώ τους διαβητικούς που αποτέλεσαν το δείγμα της έρευνας αυτής και δέχθηκαν να συνεργαστούν μαζί μου.

Ευχαριστώ τέλος όλους τους πελάτες του Φαρμακείου μου για τη συμπαράστασή τους που παρόλο που υπήρξαν στιγμές που υπέστησαν ταλαιπωρία στην εξυπηρέτησή τους, λόγω της εκπόνησης της παρούσης έρευνας, αυτοί συνέχισαν να με προτιμούν και να με θεωρούν τον προσωπικό τους Φαρμακοποιό.

Ο σακχαρώδης διαβήτης ταλαιπωρεί χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα και επιφέρει ένα χρηματικό κόστος που βαρύνει τόσο την πολιτεία, όσο και τους πάσχόντες.

Σε αναζήτηση στην Ελληνική και παγκόσμια βιβλιογραφία για έρευνες ή μελέτες σχετικές με την εκτίμηση του χρηματικού κόστους θεραπείας του διαβήτη που βαρύνει τους πάσχοντες δεν ευρέθηκε καμμία. Οι περισσότερες έρευνες ασχολούνται με το κόστος του διαβήτη το οποίο βαρύνει το κράτος ή τα ασφαλιστικά ταμεία.

Σκοπός της έρευνας μου ήταν μεταξύ άλλων η εκτίμηση του κόστους των υπηρεσιών που προσφέρουν οι οδοντίατροι και οι οφθαλμίατροι στους διαβητικούς τύπου ΙΙ και το οποίο βαρύνει τους διαβητικούς, καθώς και η καταγραφή των συνηθειών που έχουν οι διαβητικοί σχετικά με τις επισκέψεις τους στους θεράποντες ιατρούς τους.

Κατά το χρόνο της έρευνας οι διαβητικοί ακολουθούσαν θεραπευτική αγωγή είτε μόνο με δίαιτα, είτε με φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα, είτε με ινσουλίνη, είτε με κάποιο συνδυασμό των ανωτέρω.

Το δείγμα αποτέλεσαν (101) άτομα που ήταν πελάτες Φαρμακείου (31) μεσαίας κοινωνικο-οικονομική περιοχής και άτομα-μέλη Κέντρων Ανοικτής Περίθαλψης Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.) (70) μεσαίας και κατώτερης κοινωνικο-οικονομικής περιοχής.

Από τους 100 διαβητικούς οι 65 διαβητικοί ήταν ασφαλισμένοι στο ασφαλιστικό ταμείο του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), οι 9 στον Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ), οι 3 στο Ταμείο Ασφάλισης Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος-Ταμείο Ασφάλισης Εμπόρων (ΤΕΒΕ-ΤΑΕ), ένας στο ταμείο τραπεζών, οι 4 σε Δημόσια Επιχείρηση Κοινής Ωφελείας (Δ.Ε.Κ.Ω.), οι 9 στο ταμείο του Δημοσίου, ένας σε ιδιωτική ασφάλιση και 8 σε άλλα μικρότερα ασφαλιστικά ταμεία. Από τους 100 οι 66 ήταν άμεσα ασφαλισμένοι και οι 19 έμμεσα ασφαλισμένοι.

Το 14% των διαβητικών είχε καθαρό μηνιαίο εισόδημα 0-100.000 δρχ, το 61% είχε 100.001-200.000 δρχ., το 23% είχε 200.001-400.000 δρχ. και το 2% είχε άνω των 400.001 δρχ.. Το μέσο ετήσιο καθαρό εισόδημά των διαβητικών είναι 2.135.040 δρχ..

Το 10% των διαβητικών πάσχουν από τον διαβήτη 20-35 χρόνια, το 37% 10-19 χρόνια, το 27% 5-9 χρόνια, το 23% 2-4 χρόνια και το 3% 6μήνες-1χρόνο.

Προσπαθήσαμε το δείγμα να είναι τυχαίο και αντιπροσωπευτικού του γενικού πληθυσμού των διαβητικών για αυτό απευθυνθήκαμε σε διαβητικούς μέλη των Κ.Α.Π.Η. και σε πελάτες φαρμακείου. Πετύχαμε κατά αυτόν τον τρόπο το κάθε υποκείμενο να έχει διαφορετικό ιατρό και να εξασφαλίζεται ποικιλία ακολουθούμενων φαρμακευτικών αγωγών, ιατρικών αμοιβών και βαρύτητας της πάθησης του διαβήτη. Επιπλέον όλα τα άτομα της ερευνάς μας ήταν ως επί το πλείστον ενεργά άτομα στο κοινωνικό σύνολο και όχι περιθωριοποιημένα (όπως για παράδειγμα κατάκοιτοι οι οποίοι έχουν υψηλά κόστη θεραπείας).

Δεν απευθυνθήκαμε σε διαβητικούς των εξωτερικών ιατρειών των νοσοκομείων, νοσηλευόμενους διαβητικούς ή διαβητικούς που εξέρχονταν από ιδιωτικά ιατρεία, πρώτον γιατί η υποβολή του ερωτηματολογίου είχε μεγάλη χρονική διάρκεια (75min) και δεύτερον γιατί η έρευνα μας θα μπορούσε να κατηγορηθεί ότι μεροληπτεί, καθότι αρκετοί διαβητικοί θα είχαν τον ίδιο θεράποντα ιατρό και πιθανόν παραπλήσια έξοδα σε αμοιβές ιατρών και σε κόστος φαρμάκων και παραφαρμάκων ( σε περίπτωση ύπαρξης προτίμησης εκ μέρους του ιατρού φαρμάκων και παραφαρμάκων συγκεκριμένης εταιρείας). Επιπλέον η φύση των ερωτήσεων (ιδιαίτερα οι ερωτήσεις οικονομικής φύσεως) δεν μας επέτρεπε να υποβληθεί το ερωτηματολόγιο εντός του νοσοκομείου ή ιδιωτικού ιατρείου καθ' ότι το ψυχολογικό κλίμα δεν ήταν κατάλληλο και πιθανότατα θα αποκρυβόντουσαν αρκετά στοιχεία οικονομικής φύσεως από τους ασθενείς. Επίσης δεν απευθυνθήκαμε στα νοσοκομεία, γιατί οι διαβητικοί που θα βρίσκαμε θα έπασχαν από βαρύτερα περιστατικά διαβήτη και δεν γνωρίζουμε ποια είναι η πραγματική ποσοστιαία αναλογία τους στον γενικό πληθυσμό των διαβητικών στην Ελλάδα έτσι ίσως καταλήγαμε σε λάθος συμπεράσματα, για αυτό προτιμήσαμε να παρουσιασθούν στον δείγμα μας εντελώς τυχαία κατά την τυχαία δειγματοληψία μας. Τέλος δεν απευθυνθήκαμε σε ιδιωτικά νοσοκομεία ή ιδιωτικά ιατρεία καθότι οι διαβητικοί αυτοί θα είχαν όλοι τους υψηλό εισόδημα και δεν γνωρίζαμε εκ των προτέρων την αναλογίας τους στον γενικό πληθυσμό των διαβητικών στην Ελλάδα, έτσι ίσως καταλήγαμε σε λάθος συμπεράσματα, για αυτό προτιμήσαμε να παρουσιασθούν στον δείγμα μας εντελώς τυχαία κατά την τυχαία δειγματοληψία μας.

Η δεύτερη ομάδα αφορά τους ιατρούς που ρυθμίζουν τον διαβήτη των ασθενών (περιέχει17 ερωτήσεις που κατανέμονται σε τέσσερις υποομάδες με θέματα α) την ειδικότητα ιατρού και συχνότητα επισκέψεων, β) λόγοι επίσκεψης στον ιατρό, γ) αμοιβή ιατρού και δ) ικανοποίηση) (Οι ερωτήσεις είναι σχετικές με την ειδικότητα ιατρών, είδος ιατρών, συχνότητα επισκέψεων, λόγοι επισκέψεως, αμοιβές ιατρών, αιτιολόγηση άτυπων αμοιβών, συνεισφορά του ασφ. Ταμείου, διάρκεια της εξέτασης, ικανοποίηση ασθενή, προθυμία του ιατρού, οφέλη ασθενή, συχνότητα αλλαγής ιατρού και τους λόγους αλλαγής ιατρού).

Η τρίτη ομάδα αφορά το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής που ακολουθούν οι πάσχοντες τόσο για την αντιμετώπιση του διαβήτη και των επιπλοκών του, όσο και για άλλες παθήσεις ή ασθένειες. Περιέχει 9 ερωτήσεις σχετικές με το είδος φαρμάκων που λαμβάνουν οι ασθενείς, το ακολουθούμενο δοσολογικό σχήμα, το ποσοστό συμμετοχής που πληρώνουν κατά την αγορά των φαρμάκων τους κάνοντας χρήση των καλύψεων που τους παρέχει το ασφαλιστικό τους ταμείο, το είδος της διάγνωσης που αναγράφει ο θεράπων ιατρός στο συνταγολόγιο κατά την συνταγογράφηση των φαρμάκων, την συχνότητα αγοράς των φαρμάκων με ή χωρίς ιατρική συνταγή, το κόστος των φαρμάκων που αφορούν την ρύθμιση του διαβήτη και το κόστος των φαρμάκων που αφορούν τις επιπλοκές του διαβήτη ή άλλες παθήσεις άσχετες με τον διαβήτη.

Η τέταρτη ομάδα αφορά το κοινωνικό κόστος (περιέχει 6 ερωτήσεις σχετικές με το ποσοστό μείωσης επί τοις % των δραστηριοτήτων των πασχόντων, τις εβδομαδιαίες ώρες απασχόλησης άλλου μέλους της οικογένειας προκειμένου να τους εξυπηρετήσει σε εργασίες-δραστηριότητες που δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν μόνοι τους, τις προσφερόμενες υπηρεσίες των ΚΑΠΗ, το ποσοστό μείωσης επί τοις % της επαγγελματικής απασχόλησης, την μείωση των ετησίων αποδοχών τους λόγω του διαβήτη και το εάν έχουν διαπιστώσει ότι ο διαβήτης αποτελεί εμπόδιο στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Η πέμπτη ομάδα ερωτήσεων αφορά το κόστος των επιπλοκών που παρουσιάσθηκαν λόγω της ύπαρξης του διαβήτη ( περιέχει 12 ερωτήσεις σχετικές με το είδος των επιπλοκών που έχουν παρουσιασθεί λόγω του διαβήτη, την νοσηλεία λόγω των επιπλοκών αυτών (διάρκεια νοσηλείας, διάγνωση κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, την ειδικότητα του θεράποντος ιατρού στο νοσοκομείο και την ακολουθήσασα φαρμακευτική αγωγή κατά την νοσηλεία), το ύψος των εξόδων για νοσήλια, τυχόν άτυπες αμοιβές, τις καλύψεις που τους παρείχε το ασφαλιστικό ταμείο, την απώλεια εισοδήματος λόγω νοσηλείας, ανάρρωσης και την απώλεια εισοδήματος που θα έχουν λόγω της εγκατάστασης αναπηρίας).

Η έκτη ομάδα αφορά το κόστος παραφαρμάκων και μικροβιολογικών εξετάσεων ( περιέχει 10 ερωτήσεις σχετικές με τις καλύψεις του ασφαλιστικού τους ταμείου, την ποσότητα & τα χρήματα που δαπανούν μηνιαίως, την συχνότητα των αυτομετρήσεων γλυκόζης & οξόνης στο αίμα και στα ούρα, την αιτιολόγηση συχνότητας αυτομετρήσεων, την συχνότητα μετρήσεων γλυκόζης και άλλων μικροβιολογικών εξετάσεων σε ΙΚΑ, Νοσοκομείο & Ιδιωτικό μικροβιολογικό εργαστήριο και το κόστος αυτών των μικροβιολογικών εξετάσεων).

Η έβδομη ομάδα ερωτήσεων αφορά το κόστος νοσηλείας σε νοσοκομείο κατά τους 12 τελευταίους μήνες ( περιέχει 8 ερωτήσεις σχετικές με τον αριθμό των εισαγωγών, το είδος του νοσοκομείου (δημόσιο ή ιδιωτικό), την διάγνωση κατά την εισαγωγή, τα συνολικά έξοδα νοσηλείας του τελευταίου 12μήνου, τις ημέρες νοσηλείας και τις αμοιβές (άτυπες ή μη) των ιατρών και νοσηλευτών).

Η όγδοη ομάδα ερωτήσεων αφορά την κατάσταση ρύθμισης του διαβήτη και την εκτίμηση της γενικής κατάστασης της υγείας των πασχόντων ( περιέχει 7 ερωτήσεις σχετικές με την τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά την τελευταία μέτρηση, την τιμή γλυκόζης αίματος νηστείας (κατά την τελευταία μέτρηση), την τιμή γλυκόζης αίματος μεταγευματικά (2 ώρες μετά το γεύμα) (κατά την τελευταία μέτρηση), τον μέσο όρο του αριθμού ημερήσιων υπογλυκαιμιών, τον μέσο όρο του αριθμού ημερήσιων υπεργλυκαιμιών, τον ποιοτικό αυτοχαρακτηρισμό της γενικής υγείας τους, τον ποσοτικό αυτοχαρακτηρισμό της γενικής υγείας τους και τέλος την σύγκριση-συσχέτιση των τιμών γλυκόζης με τον αυτοχαρακτηρισμό της υγείας.

Η ένατη ομάδα ερωτήσεων αφορά τα προσωπικά έξοδα των διαβητικών τύπου ΙΙ και περιέχει 7 ερωτήσεις και υποερωτήσεις σχετικές με το επί τοις % ποσοστό αύξησης των εξόδων των πασχόντων στα είδη διατροφής, ένδυσης, υπόδησης, στα καθημερινά έξοδα διαβίωσης (ΔΕΗ (π.χ. θερμοσίφωνο, αιρ κοντίσιον), ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ κ.λ.π.) και στις δαπάνες για βιβλία και περιοδικά για τον διαβήτη και συνδρομές σε συλλόγους, λόγω του ότι πάσχουν από διαβήτη. Τέλος υπήρξαν ερωτήσεις σχετικές με το αν τα προσωπικά τους έξοδα είναι αυξημένα λόγω του διαβήτη, σε σχέση με τα προσωπικά έξοδα των άλλων μελών της οικογενείας τους και σε ποιο ποσοστό επί τοις %.

Η δέκατη ομάδα ερωτήσεων έχει σκοπό τον προσδιορισμό του μέσου ετήσιου κόστους των επισκέψεων (λόγω ύπαρξης του διαβήτη) σε οφθαλμίατρο και οδοντίατρο. Η ομάδα αυτή χωρίστηκε σε 2 υποομάδες.

• Η πρώτη υποομάδα περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις που αφορούν τους οδοντιάτρους και συγκεκριμένα τη συχνότητα των τακτικών επισκέψεων σε αυτούς, τους λόγους μη εφαρμογής ενός προγράμματος τακτικών επισκέψεων, το είδος του οδοντιάτρου που προτιμούν οι ασθενείς (ιδιώτης, νοσοκομειακός ή συμβεβλημένος), τις άτυπες αμοιβές, τις αμοιβές με απόδειξη και το ποσοστό στο οποίο συμμετέχει στην αμοιβή του οδοντιάτρου το ασφαλιστικό ταμείο.
• Η δεύτερη υποομάδα περιλαμβάνει 6 ερωτήσεις για τους οφθαλμιάτρους. Αυτές αφορούν τη συχνότητα των τακτικών επισκέψεων, τους λόγους επίσκεψης ή μη επίσκεψης, το είδος του οφθαλμιάτρου που προτιμούν (ιδιώτης, νοσοκομειακός ή συμβεβλημένος), τις άτυπες αμοιβές, τις αμοιβές με απόδειξη και το ποσοστό στο οποίο συμμετέχει στην αμοιβή του ιατρού το ασφαλιστικό ταμείο.

Η δωδέκατη ομάδα ερωτήσεων αφορά τις προτάσεις των διαβητικών για την βελτίωση του υπάρχοντος συστήματος υγείας στην Ελλάδα (περιέχει μία ερώτηση).

Η πλειοψηφία των ερωτήσεων ήταν ανοικτές και μπορούσε να καταγραφεί η ακριβής απάντηση του ερωτώμενου. Στις κλειστές ερωτήσεις χρησιμοποιήθηκε η διωνυμική κλίμακα (ναι, όχι.).

Χρονική διάρκεια υποβολής ερωτηματολογίου: 30-90 min. Μέση χρονική διάρκεια 75 min.

Από τους 100 ερωτώμενους οι 13 δήλωσαν ότι επισκέπτονται τον οδοντίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Οι 62 ανέφεραν ότι επισκέπτονται τον οδοντίατρο μόνο όταν υπάρχει πρόβλημα, ενώ οι 24 υποστήριξαν ότι έχουν οδοντοστοιχία και έτσι δε χρειάζεται να επισκέπτονται τον οδοντογιατρό. Και 1 δεν επισκέπτεται τον οδοντογιατρό γιατί δεν μπορεί να μετακινηθεί (Πίνακας 1).

Οι διαβητικοί που παρακολουθούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα είτε από νοσοκομειακό ή συμβεβλημένο οδοντίατρο είτε από ιδιώτη οδοντίατρο επισκέπτονται τον οδοντίατρό τους κατά μέσο όρο 2 φορές το εξάμηνο.

Πάντως από τους διαβητικούς που επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα οδοντίατρο για προληπτικό έλεγχο οι 3 στους 4 (61%) τον επισκέπτονται μια φορά το εξάμηνο (Πίνακας 2).

Σχετικά με την άτυπη αμοιβή στον οδοντίατρο αυτή κυμάνθηκε από 7.000 έως 40.000 δρχ. Στον Πίνακα 3 γίνεται καταγραφή των απαντήσεων που δόθηκαν.

Σχετικά με την αμοιβή ιδιώτη οδοντιάτρου με απόδειξη αυτή κυμάνθηκε από 9.000 έως 15.000 δρχ (Πίνακας 4).

Από τους 13 ερωτώμενους που δήλωσαν ότι επισκέπτονται είτε συμβεβλημένο οδοντίατρο (Ν=4), είτε ιδιώτη (Ν=11), οι ακόλουθες απαντήσεις δόθηκαν. Σημειώνεται ότι οι νοσοκομειακοί καθώς και οι συμβεβλημένοι οδοντίατροι αμείβονται από τα ασφαλιστικά ταμεία (Πίνακας 5).

Στην παράγραφο αυτή εξετάζεται αν υπάρχει συσχέτιση είδους οδοντιάτρου (νοσοκομειακός/συμβεβλημένος ή ιδιώτης) και συχνότητα επισκέψεων ανά εξάμηνο.

Στον Πίνακα 2 το κριτήριο Kruskal-Wallis test παρουσιάζει τιμή p=0,608 με επίπεδο σημαντικότητας a=0,05. Επομένως, δεν υφίσταται σχέση ανάμεσα στο είδος του οδοντιάτρου (νοσοκομειακός/συμβεβλημένος ή ιδιώτης) και στη συχνότητα επισκέψεων των διαβητικών σε αυτούς το εξάμηνο.

Η πάθηση του διαβήτη συχνά έχει επιπλοκές στην όραση όπως αναφέρθηκε και σε σχετική ερώτηση, έτσι λοιπόν παρατηρούμε ότι υπήρξε σχετικά υψηλή συχνότητα αναφορών επίσκεψης σε οφθαλμίατρο, αφού 42 δήλωσαν ότι επισκέπτονται είτε ιδιώτη, είτε νοσοκομειακό, είτε συμβεβλημένο οφθαλμίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Οι λόγοι για τους οποίους επισκέπτονται ή δεν επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο καταγράφονται στον Πίνακα 6.

Από τους 42 διαβητικούς που δήλωσαν ότι επισκέπτονται οφθαλμίατρο σε τακτά χρονικά διαστήματα για έλεγχο της κατάστασης των ματιών τους. Οι 17 επισκέπτονται ιδιώτη οφθαλμίατρο, 6 νοσοκομειακό οφθαλμίατρο και 24 συμβεβλημένο με το ασφαλιστικό τους ταμείο οφθαλμίατρο (Πίνακας 7).

Από τους διαβητικούς που επισκέπτονται τακτικά οφθαλμίατρο, κατά μέσο όρο επισκέπτονται μια φορά το εξάμηνο τον ιδιώτη οφθαλμίατρο και δύο φορές το εξάμηνο το νοσοκομειακό ή συμβεβλημένο κατά προτίμηση επισκέπτονται το συμβεβλημένο οφθαλμίατρο και ακολουθεί ο ιδιώτης ενώ τελευταίος έρχεται σε προτίμηση ο νοσοκομειακός οφθαλμίατρος.

Οι άτυπες αμοιβές κυμάνθηκαν για το νοσοκομειακό οφθαλμίατρο από 2.000 έως 10.000 δρχ. και για τον ιδιώτη οφθαλμίατρο από 7.000 έως 20.000 δρχ (Πίνακας 8).

Ο μέσος όρος των άτυπων αμοιβών στον ιδιώτη οφθαλμίατρο είναι 11.200 δρχ. και στο νοσοκομειακό ή συμβεβλημένο ιατρό 567 δρχ. λόγω του ότι μόνο 3 στους 30 ασθενείς δίνουν στο νοσοκομειακό ή συμβεβλημένο ιατρό αμοιβή.

Η μέση άτυπη αμοιβή που δέχονται οι νοσοκομειακοί ή συμβεβλημένοι ιατροί από τους ασθενείς που τους παρέχουν τέτοιου είδους αμοιβές είναι 5.667 δρχ.

Η αμοιβή ιδιώτη οφθαλμίατρου με απόδειξη κυμαίνεται από 7.500 έως 30.000 δρχ. (Πίνακας 9). Ο μέσος όρος της αμοιβής του είναι 17.071 δρχ.

Στην παράγραφο αυτή εξετάζεται αν υπάρχει συσχέτιση είδους οφθαλμιάτρου (νοσοκομειακός / συμβεβλημένος ή ιδιώτης) και συχνότητα επισκέψεων ανά εξάμηνο.

Στον Πίνακα 7 το κριτήριο Kruscal-Wallis παρουσιάζει τιμή p = 0,443 με επίπεδο σημαντικότητας a=0,05. Επομένως, δεν υφίσταται σχέση ανάμεσα στο είδος του οφθαλμιάτρου (νοσοκομειακός, συμβεβλημένος ή ιδιώτης) και στη συχνότητα επισκέψεων των διαβητικών σε αυτούς ανά εξάμηνο.

Ο μέσος όρος του ετήσιου κόστους για επισκέψεις σε οδοντίατρο και οφθαλμίατρο είναι 12.690 δρχ. και παρουσιάζεται στον Πίνακα 11.

Ελάχιστοι διαβητικοί (13%) επισκέπτονται σε τακτά διαστήματα, συνήθως μια φορά το εξάμηνο, τον οδοντίατρό τους για έλεγχο της στοματικής τους υγείας. Η πλειονότητα (62%) τον επισκέπτεται μόνο όταν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας και το (24%) ποτέ λόγω τεχνικής οδοντοστοιχίας που έχει.

Πιθανότατα η μη σωστή και έγκαιρη ενημέρωση και πληροφόρηση κάνει τους περισσότερους διαβητικούς να μην επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα τον οδοντίατρό τους για έλεγχο στοματικής τους υγείας. Όπως έχει ήδη αναφερθεί συνήθως απαιτείται μια επίσκεψη ανά 6μήνο, γιατί ο διαβήτης επηρεάζει τα αγγεία των ούλων, ευνοεί την ανάπτυξη ιδιαίτερης χλωρίδας στη στοματική κοιλότητα και γενικά συντελεί στη κακή υγεία των ούλων που στηρίζουν τα δόντια με συνέπεια να χάνουν τα δόντια τους και να τοποθετούν τεχνητές οδοντοστοιχίες. Ήδη το 28% των ερωτώμενων έχει τεχνητή οδοντοστοιχία.

Δεν γνωρίζουν την αναγκαιότητα να επισκέπτονται τους οδοντιάτρους σε τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να γίνεται έγκαιρα διάγνωση τυχόν προβλημάτων και σωστή αντιμετώπισή τους.

Από τους ελάχιστους που τον επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σχεδόν όλα προτιμούν τον ιδιώτη οδοντίατρο, παρά το νοσοκομειακό ή συμβεβλημένο.

Πιθανόν αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα περισσότερα ταμεία δεν έχουν συμβεβλημένους ιατρούς ή εάν έχουν δεν καλύπτουν όλα τα έξοδα της οδοντιατρικής επίσκεψης και θεραπείας.

Γενικότερα έχει επικρατήσει στην Ελλάδα ο οδοντίατρος να πληρώνεται από τον ασθενή, μετρητοίς, χωρίς το ασφαλιστικό ταμείο να καλύπτει έξοδα, εκτός κάποιων εξαιρέσεων.

Για τυχόν εξάρτηση μεταξύ της συχνότητας επισκέψεων ανά εξάμηνο και του είδους του οδοντιάτρου (νοσοκομειακοί, συμβεβλημένοι, ιδιώτες) δεν φαίνεται να υπάρχει. Δε δύναται να εξαχθούν σοβαρά αποτελέσματα λόγω του μικρού αριθμού (13) των ερωτώμενων που επισκέπτονται τους οδοντιάτρους.

Ο διαβήτης παρουσιάζει επιπλοκές στους οφθαλμούς και γι’ αυτό συνιστάται εξέταση οφθαλμιατρική κάθε εξάμηνο ή κάθε χρόνο. Συνήθως η εξέταση αυτή περιλαμβάνει τη βυθοσκόπηση.

Το 42% των διαβητικών επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα τον οφθαλμίατρό τους για έλεγχο της υγείας των (Πίνακας 7)

Από τον Πίνακα 6 παρατηρούμε ότι επισκέπτεται τον οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση το 7% για έναν γενικό έλεγχο (check up) και το 4% λόγω του ότι έχει διαβήτη. Τα 44% δεν επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα τον οφθαλμίατρό γιατί δεν έχουν αντιληφθεί κάποιο πρόβλημα υγείας.

Γίνεται αντιληπτό ότι οι διαβητικοί δε συνηθίζουν να προβαίνουν σε οφθαλμιατρική εξέταση, όπως π.χ. βυθοσκόπηση, για την πρόληψη επιπλοκών του διαβήτη, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το πιο πιθανό είναι ότι δεν έχουν συνειδητοποιήσει, ή δεν έχουν πληροφορηθεί την αναγκαιότητα της εξέτασης αυτής. Θεωρούν ότι δεν απαιτείται να επισκεφτούν τον οφθαλμίατρό τους αφού δεν έχουν διαπιστώσει κάποιο πρόβλημα όρασης.

Σχετικά με τη συσχέτιση της συχνότητας επισκέψεων στον οφθαλμίατρο και στο είδος του οφθαλμίατρου (νοσοκομειακοί, συμβεβλημένοι ή ιδιώτες) δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν τέτοιου είδους εξάρτηση.

Οι διαβητικοί πιθανότατα δεν έχουν πληροφορηθεί ή δεν έχουν συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα να προβαίνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα σε προληπτικές εξετάσεις για τις επιπλοκές που μπορεί να τους παρουσιάσει ο διαβήτης στη στοματική και οφθαλμική τους υγεία.

Η πλειονότητά τους δεν προβαίνει σε αυτού του είδους τις εξετάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Το μέσο ετήσιο εισόδημά των διαβητικών είναι 2.135.040 δρχ..

Ο συγγραφεύς-ερευνητής

Δρ. Παπαγιαννόπουλος Βίκτωρ

Φαρμακοποιός-Παιδαγωγός