ISSN : 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία της συγγραφέως

Κριτικές του άρθρου

ISSN : 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 27 Ιουνίου 2022

«Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΕΩΝ ΑΠΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ»

Αμερικάνου Παναγιώτα

« CRISIS MANAGEMENT BY SCHOOL PRINCIPALS OF SECONDARY EDUCATION »

Amerikanou Panagiota

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να διερευνηθεί κατά πόσο οι ηγέτες των σχολικών μονάδων, οι Διευθυντές, μπορούν να διαχειριστούν μια κρίση δηλαδή ένα ξαφνικό και απροσδόκητο γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την υγεία, την ασφάλεια και/ή τη θετική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού μαθητών και/ή προσωπικού.

ABSTRACT

This paper attempts to investigate whether school leaders, Principals, can manage a crisis, ie a sudden and unexpected event that can affect the health, safety and / or positive and emotional development of a large number of students. and / or staff.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Θέμα του άρθρου είναι  να διερευνηθεί κατα πόσο οι Διευθυντές, μπορούν να διαχειριστούν μια κρίση δηλαδή ένα ξαφνικό και απροσδόκητο γεγονός που έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει την υγεία, την ασφάλεια και/ή τη θετική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού μαθητών και/ή εκπαιδευτικών.

Συγκεκριμένα, η έρευνα αποσκοπεί να απαντήσει στις παρακάτω ερευνητικές ερωτήσεις:

· Ποιός είναι ο σκοπός της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης;

· Ποιο το περιεχόμενο και ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ως κρίσεις;

· Το σχολείο, ως κοινωνικός οργανισμός, είναι συχνά χώρος πρόκλησης διαφόρων ατυχημάτων (π.χ. τραυματισμοί μαθητών λόγω πτώσης ή ξυλοδαρμού από συμμαθητές τους, εγκαύματα, αυτοκτονίες, κρίσεις επιληψίας, αιμορραγίες, κατάγματα κ.α.). Έχετε αποκτήσει εμπειρίες από τη διαχείριση κρίσιμων περιστατικών στο παρελθόν στο σχολείο σας; Αν Ναι ποιες είναι οι συχνότερες;

· Ποια η δομή μιας διαχείρισης κρίσης (συγκρότηση ομάδας διαχείρισης κρίσεων, ορισμός συντονιστή, καθήκοντα).

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν 4 διευθυντές σχολικών μονάδων της δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Καβάλας. Επιλέχθηκε ένας διευθυντής και μία διευθυντρια μεγάλων σχολείων (16 και 12 τμήματα αντίστοιχα) από την πόλη της Καβάλας, ένας διευθυντής σχολείου (10 τμήματα) σε κωμόπολη της Καβάλας, και ένας διευθυντής ενός μικρού σχολείου σε χωριό της Καβάλας με 4 τμήματα.  Οι διευθυντές προέρχονταν από διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά στρώματα και συμμετείχαν στην έρευνα οικειοθελώς. Η επιλογή του δείγματος έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να απεικονιζεται όσο γίνεται αντιπροσωπευτικότερα η πολιτική διαχείριση των κρίσεων σε σχέση και με τον αριθμό μαθητών του κάθε σχολείου και σε σχέση με το περιβάλλον που βρίσκεται.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Επιλέχθηκε να γίνει η έρευνα με την μέθοδο της ημιδομημένης συνέντευξης. Λόγω των ειδικών συνθηκών που βιώνουμε όλες οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικώς. Αρχικά έγινε καταγραφή των ερωτημάτων τα οποία έπρεπε οπωσδήποτε να καλυφθούν. Αυτό έγινε για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης μεταξύ των απαντήσεων και να μην επεκταθούν οι απαντήσεις εκτός θέματος.

Στην ημιδομημένη συνέντευξη τα βασικά αυτά σημεία παίζουν το ρόλο ενός χάρτη που υπενθυμίζει στον ερευνητή κάθε φόρα το θέμα του αλλά και το που θέλει να φτάσει. Η επιλογή της διαδρομής όμως μπορεί να μην είναι κάθε φορά η ίδια δίνοντας στον ερευνητή την δυνατότητα να επιλέξει διαφορετικά μονοπάτια ή δρόμους ανάλογα με την περίπτωση. Ο συγκεκριμένος τύπος συνέντευξης παρουσιάζει ευελιξία: α) ως προς την τροποποίηση του περιεχομένου των ερωτήσεων ανάλογα με τον ερωτώμενο, β) ως προς την εμβάθυνση σε κάποια θέματα με συμμετέχοντες που κρίνονται κατάλληλοι, γ) ως προς τη σειρά με την οποία τίθενται οι ερωτήσεις και δ) ως προς την πρόσθεση ή αφαίρεση ερωτήσεων ή θεμάτων για συζήτηση.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Στο πρώτο ερώτημα που τέθηκε στους διευθυντές για τον σκοπό της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης όλοι απάντησαν ότι είναι η πρόληψη τέτοιων  “δύσκολων” καταστάσεων. Οι τρεις από αυτούς περιέγραψαν σε γενικές γραμμές την διαδικασία που ακολουθείται κάθε χρόνο στα σχολεία με την σύνταξη του Σχεδίου Εκτάκτων αναγκών, τη συγκρότηση ομάδων αντιμετώπισης κρίσεων και τους καθορισμένου ρόλους όλων των εκπαιδευτικών. Αναφέρθηκαν επίσης και στη σημασία της συνεργασίας του δημόσιου σχολείου με τους τοπικούς φορείς όπως π.χ. αστυνομικές, πυροσβεστικές αρχές, υγειονομικές υπηρεσίες του νομού κλπ για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών καθώς επίσης και στη σημασία των ασκήσεων ετοιμότητας (π.χ. για την περίπτωση σεισμού ή πυρκαγιάς).

Όλοι οι διευθυντές συμφώνησαν ότι τα μέτρα αυτά είναι σωστά και απαραιτητα πρέπει να τηρούνται από όλους.

Στο δεύτερο ερώτημα που τέθηκε και έπρεπε να συγκεκριμενοποιήσουν το περιεχόμενο της κρίσης καθώς και ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ως  κρίσεις υπήρχε μία σύγχυση ως προς τον ορισμό της κρίσης. Όλοι οι διευθυντές ανέφεραν ότι κρίση είναι και ο τραυματισμός μαθητή, κάτι που στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Μπορει ο τραυματισμός ενός μαθητή π.χ. ένα κάταγμα να είναι μια δύσκολη κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπιστεί δεν αφορά όμως όλο το σχολείο και οι παρενέργειες αυτού του γεγονότος δεν ανακλώνται σε όλους. Συμφώνησαν όμως όλοι ότι κρίση είναι η εκδήλωση μίας πυρκαγιάς ή ένας σεισμός.

Στην ερώτηση για με τις εμπειρίες τους σχετικά με τη διαχείριση κρίσιμων περιστατικών όπως εγκαύματα, αιμορραγίες, σοβαρούς  τραυματισμούς λόγω πτώσης κ.α. όλοι ανέφεραν ότι τα περιστατικά που αντιμετωπίζουν είναι συνήθως ελαφρά και έχουν να κάνουν συνήθως με πτώσεις ή μικροτραυματισμούς στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Ένας διευθυντής ανέφερε ότι αντιμετώπισε περιπτώσεις με κρίσεις επιληψίας και ένας άλλος ότι αντιμετωπίζει φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού.

Στο τελευταίο ερώτημα που τέθηκε σχετικά με την δομή διαχείρισης μια κρίσης δηλ. για την συγκρότηση ομάδας διαχείρισης κρίσεων, ορισμό συντονιστή και τα επιμέρους καθήκοντα όλοι οι διευθυντές απάντησαν ότι υπάρχει καταρτισμένο σχέδιο αντιμετώπισης σεισμών και στην αρχή κάθε σχολικού έτους προγραμματίζουν κάποιες ασκήσεις ετοιμότητας για τους σεισμούς σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το νόμο. Ένας διευθυντής σημείωσε δε ότι αν και στο σχολείο του δεν υπάρχει κατάρτιση σχεδίου για την αντιμετώπιση πυρκαγιάς έχουν εφοδιαστεί με πυροσβεστήρες.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η παρούσα έρευνα περιορίζεται στην περιγραφική παρουσίαση της κατάστασης που επικρατεί στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσα από τις απόψεις των διευθυντών, σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι σχολικές διευθύνσεις έχουν οργανώσει και  προγραμματίσει σχέδια και ομάδες αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών.

Βασικός σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνήσει κατά πόσο οι ηγέτες των Σχολικών Μονάδων, οι Διευθυντές, μπορούν να διαχειριστούν μια κρίση δηλαδή ένα ξαφνικό και απροσδόκητο γεγονός που έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει την υγεία, την ασφάλεια και/ή τη θετική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού μαθητών και/ή προσωπικού.

Πρέπει να επισημανθεί  ότι η εργασία αυτή, παρουσιάζει αρκετούς περιορισμούς που αφορούν τη δυνατότητα γενίκευσης των ευρημάτων στον γενικότερο πληθυσμό  το δείγμα της συγκεκριμένης έρευνας είναι πολύ μικρό. Έγινε προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικό, γι΄ αυτό επελέγησαν διευθυντές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τόσο μέσα από την πόλη της Καβάλας όσο και από μία κωμοπολη της περιοχής και ένα χωριο. Άλλωστε, δεν μελετήθηκαν όλες οι μορφές κρίσεων που συμβαίνουν στις σχολικές μονάδες, αφού επικεντρωθήκαμε κυρίως σε ατυχήματα από φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμούς, πυρκαγιές, πλημμύρες. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο ότι έχει διερευνηθεί και ερμηνευθεί πλήρως η ετοιμότητα των σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη διαχείριση κρίσεων. Σε περίπτωση που επιλεγόταν δείγμα και από άλλα σχολεία, ίσως να προέκυπταν και διαφορετικά αποτελέσματα.

Οι διευθυντές πιστεύουν ότι τα γεγονότα (όπως η πυρκαγιά, ο σεισμός κ.α.) είναι μια κρίση που μπορεί να επηρεάσει τη σχολική κοινότητα. Όλοι οι διευθυντές τηρούν το νόμο και καταρτίζουν στην αρχή του σχολικού έτους  σχέδιο αντιμετώπισης σεισμών και προγραμματίζουν κάποιες ασκήσεις ετοιμότητας για τους σεισμούς. Είναι ανύπαρκτη όμως  η ενημέρωση και κατάρτιση σχεδίου για τις περιπτώσεις πλημμυρών και πυρκαγιών. Παρ΄όλα αυτά μετά τα γεγονότα στο Μάτι και στην Μάνδρα Αττικής και σύμφωνα με τις οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας και Πολιτικής Άμυνας για τις σχολικές μονάδες πρέπει να συντάσσεται σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης για έκτακτα περιστατικά. Ασφαλώς και υπάρχουν σε όλα τα σχολεία συστήματα πυρασφάλειας άλλα αυτό είναι μία υποχρέωση του Δήμου στον οποίο ανήκει το σχολείο.

Γενικά όλοι οι διευθυντές συμφωνούν ότι στο πλαίσιο διαχείρισης μιας κρίσης στο σχολείο τους συμβάλλει η προηγούμενη σωστή οργάνωση και προετοιμασία, θεωρούν όμως ότι απλα διεκπεραιώνοντας τη διαδικασία πρόληψης έχουν ολοκληρώσει το έργο τους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

· Ποιός είναι ο σκοπός της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης;

· Ποιο το περιεχόμενο και ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ως κρίσεις;

· Το σχολείο, ως κοινωνικός οργανισμός, είναι συχνά χώρος πρόκλησης διαφόρων ατυχημάτων (π.χ. τραυματισμοί μαθητών λόγω πτώσης ή ξυλοδαρμού από συμμαθητές τους, εγκαύματα, αυτοκτονίες, κρίσεις επιληψίας, αιμορραγίες, κατάγματα κ.α.). Έχετε αποκτήσει εμπειρίες από τη διαχείριση κρίσιμων περιστατικών στο παρελθόν στο σχολείο σας; Αν Ναι ποιες είναι οι συχνότερες;

· Ποια η δομή μιας διαχείρισης κρίσης (συγκρότηση ομάδας διαχείρισης κρίσεων, ορισμός συντονιστή, καθήκοντα).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

1 ΑΝΤΡΑΣ ΜΕΓΑΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΛΗ

1 Ο ιδανικός τρόπος για μένα είναι να καταρτιστεί και να σχεδιαστεί Σχέδιο Εκτάκτων

αναγκών για κάθε έκτακτο περιστατικό με καθορισμένους ρόλους και αρμοδιότητες. Να υπάρχει συντονισμός με τους τοπικούς φορείς (πχ αστυνομικές, πυροσβεστικές αρχές, υγειονομικές υπηρεσίες νομού κλπ), έτσι ώστε να εξαλειφθούν τα κρίσιμα περιστατικά και να υπάρχουν ομάδες διαχείρισης κρίσεων τόσο σε σχολικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.

2 Εκδήλωση πυρκαγιας, σεισμός, τραυματισμός μαθητή

3 Στο σχολείο που υπηρετώ σήμερα η αλήθεια είναι ότι έχω αντιμετωπίσει συχνά κρίσεις που σχετίζονται περισσότερο με τραυματισμούς μαθητών και επιθετική συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών αλλά και εναντίων των καθηγητών. Επίσης τον τελευταίο χρόνο έχω συναντήσει μαθητές με περιθωριακή συμπεριφορά, απόμακρους και αδιάφορους για τα δρώμενα της σχολικής κοινότητας.

4 Υπάρχει καταρτισμένο σχέδιο αντιμετώπισης σεισμών και στην αρχή κάθε σχολικού έτους προγραμματίζουμε κάποιες ασκήσεις ετοιμότητας για τους σεισμούς. Σε περιπτώσεις πλημμυρών και πυρκαγιών η ενημέρωση και κατάρτιση σχεδίου στο σχολείο όπου υπηρετώ είναι ανύπαρκτη. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε εφοδιαστεί με πυροσβεστικές φωλιές ανά αίθουσα και υπάρχουν αρκετοί πυροσβεστήρες στο εργαστήριο του σχολείου. Υπάρχει φαρμακείο με τα απαραίτητα φάρμακα- γάζες, ιώδιο, οινόπνευμα, ασπιρίνες κλπ και από πέρσι έχουμε εφοδιαστεί με φακούς και σφυρίχτρες σε περίπτωση σεισμού.

2 ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕΓΑΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΛΗ

1 Σε κάθε περίπτωση κρίσης στη σχολική μονάδα η αντιμετώπισή της εξαρτάται, κατά τη γνώμη μου,από τη συγκρότηση και την ετοιμότητα των υπευθύνων του σχολείου και ιδίως του Διευθυντή του σχολείου. Στη συνέχεια όλα εξαρτώνται από την ύπαρξη κατάλληλα δομημένων υπηρεσιών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών.

2 Με βάση τον κανονισμό λειτουργίας του σχολείου ο ορισμός των υπευθύνων εκπαιδευτικών, είτε των τάξεων είτε των εφημεριών στα διαλείμματα, είναι ο βασικός τρόπος πρόληψης των κρίσεων στο σχολειο.

3 Αρκετές φορές τραυματισμούς κυρίως από συμπλοκές μεταξύ μαθητών, αλλά και από «επισκέπτες» με μαθητές και περιπτώσεις κρίσεων επιληψίας.

4 Τα προβλεπόμενα από το νόμο δηλ. συγκρότηση ομάδας διαχείρισης κρίσεων, ορισμό συντονιστή και ορισμό καθηκόντων

3 ΑΝΤΡΑΣ ΜΕΓΑΛΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΩΜΟΠΟΛΗ

1 Να έχει σχεδιάσει πως θα αντιμετωπίσει τις έκτακτες ανάγκες και σε τακτά χρονικά διαστήματα να προβαίνει σε δοκιμές ελέγχοντας την ετοιμότητα των συμμετεχόντων και την πληρότητα των σχεδίων. Επίσης να τηρεί τους κανόνες που μαθητές- εκπαιδευτικοί έχουν προαποφασίσει

2 Τραυματισμοί μαθητών κατά τη διάρκεια αθλοπαιδιών, αιμορραγίες ,κατάγματα

3 Ναι έχω συναντήσει  διάφορα περιστατικά κρίσεων στο σχολείο μου, συνήθως τα αντιμετωπίζω άμεσα, συνεργαζόμενος με τους γονείς και τους άλλους εκπαιδευτικούς καθώς και με συζήτηση και με τα δύο μέρη. Επίσης καθορίζω σαφείς κανόνες του σχολείου για τη μη αποδοχή του σχολικού εκφοβισμού.

4 Έχει οριστεί ομάδα για την αντιμετώπιση σεισμών.

4 ΑΝΤΡΑΣ ΜΙΚΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΩΡΙΟ

1 την πρόληψη δυσκολων καταστασεων

2 Κρίση είναι κάθε απρόβλεπτο γεγονός, ένας τραυματισμός μαθητή, ένας σεισμός κλπ

3 Σημαντικά περιστατικά - ατυχήματα δεν έχω αντιμετωπίσει, παρόλα αυτά έχω συναντήσει και φιλονικίες μαθητών, και πτώσεις ή ατυχήματα με μικροτραυματισμούς στο μάθημα κυρίως της φυσικής αγωγής.

4 Σχέδια πρόληψης κρίσεων σε περιπτώσεις σεισμών. Αυτοί που θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τα ατυχήματα είναι οι γονείς που θα πρέπει να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν τα παιδιά τους από τα πρώτα χρόνια φοίτησης στο σχολείο. Οι ίδιοι οι μαθητές που οφείλουν να επιδεικνύουν ώριμη συμπεριφορά και να προστατεύουν τον εαυτό του. Ακόμα οι εφημερεύοντες εκπαιδευτικοί που πρέπει να προλαμβάνουν τυχόν προστριβές και επικίνδυνες συμπεριφορές, αλλά και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα με ειδικά υποχρεωτικά προγράμματα αγωγής υγείας σε όλα τη σχολική ζωή των μαθητών/τριων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μπαμπινιώτης, Γ. Δ., Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας με Σχόλια για τη Σωστή Χρήση των Λέξεων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, 1998.

Πανηγυράκης, Γ. και Βεντούρα-Νεοκοσμίδη, Ζ. (2001), Σύγχρονη Διοικητική Δημοσίων Σχέσεων, Αθήνα.

Σφακιανάκης, Μ.,Κ. (1998) Διοικητική κρίσεων. Αθήνα: Έλλην

Johnson, K. (2000). School crisis management: A hands-on guide to training crisis response teams (2nd eds).Alameda, CA: Hunter House

Σαΐτης .Χ. (2014), Μύηση των εκπαιδευτικών στα μυστικά της σχολικής ηγεσίας. Αθήνα

Λέκκας, Ε., Ανδρεαδάκης, Ε. (2016). Καταστροφές και Κρίσεις Παγκόσμιας Εμβέλειας. Αθήνα: Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Μπενέκος, Α. (1989), «Ατυχήματα και κίνδυνοι-αγωγή αποφυγή τους» στο Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκοπαίδεια Λεξικό. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, τόμος 2ος, Αθήνα, σσ. 863-864

Mintroff., II, (2001), Managing Crises before They Happen., American Management Association, New York.

Kline, M., Schonfeld, D. J., & Lichtenstein, R. (1995). Benefits and challenges of schoolbased crisis response teams. The Journal of school health, 65(7), 245.

Sandoval, J. H. (2001). Handbook of crisis counseling, intervention, and prevention in the schools. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved