ISSN : 2241-4665
|
Σύντομη βιογραφία του συγγραφέα |
ISSN : 2241-4665
Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 3 Νοεμβρίου 2020
Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων και σύγκρουση
ανάμεσα στα αδέλφια που φοιτούν στο Δημοτικό Σχολείο
Δρ. Χάλιος Ηλίας
Level of parental education and conflict between
siblings attending Primary School
Dr. Chalios
I.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
4. Συμπεράσματα- Προτάσεις για
μελλοντικές έρευνες
Περίληψη
Στις δυτικές κοινωνίες (είναι σύνηθες) τα άτομα αναπτύσσονται συμβιώνοντας με ένα τουλάχιστον αδελφάκι. Η
αδελφική σχέση, ως ένας από τους σημαντικότερους και μακροβιότερους
συναισθηματικούς δεσμούς στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από
διαμάχη και αντιζηλία, αλλά μπορεί να αποτελεί και μια από τις στενότερες και θετικότερες σχέσεις,
που ένα άτομο βιώνει κατά την παιδική ηλικία, την εφηβεία ή την ενηλικίωση.
Αυτή η αμφιθυμία στην αδελφική σχέση πράγματι έχει υπόσταση, καθώς η συνύπαρξη
της εχθρότητας και της θαλπωρής αποτελεί
ένα από τα δομικά στοιχεία της αδελφικής σχέσης και οφείλεται κυρίως στον
ανταγωνισμό σχετικά με τη γονική φροντίδα και προσοχή .
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνήσει
τη σύγκρουση ανάμεσα στα αδέλφια σε συνάρτηση με το μορφωτικό
επίπεδο των γονέων, όπως την αντιλαμβάνονται
τα παιδιά και οι γονείς τους. Στην έρευνα
συμμετείχαν 125 ακέραιες οικογένειες ελληνικής καταγωγής με δύο παιδιά. Συγκεκριμένα,
συμμετείχαν 32 πατέρες και 93 μητέρες. Η
ηλικία των γονέων κυμαινόταν από 35 έως 40 (MAge=
38,2 έτη), ενώ τα παιδιά ήταν 10 ετών
και φοιτούσαν στην Δ΄ τάξη Δημοτικού. Όσον αφορά στην εκπαίδευση γονέων, σε
ποσοστό 36% των μητέρων και 33% των πατέρων είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση,
ενώ 64% των μητέρων και 67% των πατέρων
ήταν απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σχετικά με τα συμμετέχοντα παιδιά,
71 ήταν πρωτότοκα, ενώ 58 ήταν αγόρια. Χρησιμοποιήθηκε
το ερωτηματολόγιο αδελφικής σχέσης (SRQ,
Furman & Buhrmester, 1985).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι γονείς
πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αντιλαμβάνονται σε υψηλότερο βαθμό τη Σύγκρουση
στην αδελφική σχέση. Μάλιστα, αυτή η κατάσταση
έχει αντίκτυπο στη συμπεριφορά των παιδιών και στο σχολείο.
Abstract
In Western societies (it is common)
individuals develop by living with at least one sibling. Sibling relationship,
as one of the most important and longest lasting emotional ties in human life
is characterized by conflict and envy, but it can also be one of the closest
and most positive relationships that a person experiences during childhood,
adolescence or adulthood. This ambivalence in the sibling relationship really
does exist, as the coexistence of hostility and warmth is one of the building
blocks of the sibling relationship and is mainly due to competition over
parental care and attention.
The aim of this study
was to investigate the conflict between siblings in relation to the educational
level of parents, as perceived by children and their parents. The study
involved 125 whole families of Greek origin with two children (The families
live in the wider area of Central
Greece). Specifically, 32 fathers and 93 mothers participated. The age of the
parents ranged from 35 to 40 (MAge = 38.2 years), while the children were 10
years old and were in the 4th grade of elementary school. In terms of parent
education, 36% of mothers and 33% of fathers had a university education, while
64% of mothers and 67% of fathers were secondary school graduates. Regarding
the participating children, 71 were first-born, while 58 were boys. The Sibling
Relationship Questionnaire was used (SRQ, Furman & Buhrmester, 1985).
According to the
results, parents with a high level of
educationuniversity education have a higher perception of the Conflict in the
sibling relationship. In fact, this situation has an impact on the behavior of
children and at school.
1.Εισαγωγή
Τα αδέλφια έχουν κατά
καιρούς έντονες διαφωνίες, οι οποίες μπορεί να προκύψουν από διάφορες αιτίες.
Σύμφωνα με μια οπτική, ο
σημαντικότερος λόγος, που οδηγεί στην αδελφική διαμάχη, είναι η
διεκδίκηση για τη γονική προσοχή και φροντίδα (Dreikurs & Dinkmeyer, 1979). Ωστόσο, τα αδέλφια
είναι πιθανό να συγκρούονται λόγω μίμησης προτύπου (Bandura,1977· McHale, Bissell, & Kim, 2009).
Η έρευνα
έχει δείξει ότι όταν στην αδελφική σχέση επικρατεί αρνητικό κλίμα χωρίς
υποστηρικτική διάθεση και τα παιδιά βιώνουν εχθρικά συναισθήματα,
δημιουργούνται εντάσεις μεταξύ τους και εκδηλώνεται προβληματική συμπεριφορά (Bank, Burraston, & Snyder,
2004· Brody, 2004· Mathis & Mueller, 2015· Natsuaki et al.,2009·Padilla-Walker et al.,2010·Updegraff, Thayer,
Whiteman, Denning, & McHale,
2005). Προς την κατεύθυνση αυτή βρέθηκε
επίσης ότι τα αδέλφια, που εμπλέκονται σε συγκρούσεις
μεταξύ τους και παράλληλα υφίσταται προβληματική αντιμετώπιση από τους γονείς,
εμφανίζουν αυξημένη επιθετικότητα και
δυσκολίες προσαρμογής (Garcia et
al.,2000·Mathis & Mueller, 2015).
Παρότι
τα αδέλφια κατά την παιδική ηλικία συγκρούονται για θέματα ισχύος ή ιδιοτέλειας
(όπως ανταλλαγή προσωπικών αντικειμένων) (McGuire, Manke, Eftekhari, & Dunn,
2000), υπάρχουν και καταστάσεις όπου η επιθετικότητα εμφανίζεται με μορφή βίας, η οποία μάλιστα
παρουσιάζεται με μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης
(Button & Gealt, 2009).
Όσον
αφορά τη μορφή επιθετικότητας, τα
ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως
κατά την παιδική ηλικία, σε ποσοστό από 35% έως 83% των παιδιών αναφέρουν ότι
εκδηλώνουν σωματική βία ακόμα και με χρήση κάποιας μορφής όπλου προς τα αδέλφια
τους, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε
πολύ υψηλό επίπεδο όταν γίνεται αναφορά στη λεκτική έκφραση της επιθετικότητας (Finkelhor, Ormrod,&Turner, 2006·Hoffman, Kiecolt, & Edwards, 2005). Επίσης, οι συγκρούσεις στα αδέλφια
πραγματοποιούνται με συχνότητα 8 φορές ανά ώρα (κατά μέσο όρο) (Dunn & Munn, 1986).
Το
υψηλό επίπεδο αρνητικού κλίματος ανάμεσα στα αδέλφια είναι ένας παράγοντας
κινδύνου και συνδέεται με αυξημένα συναισθηματικά προβλήματα, όπως για
παράδειγμα η εμφάνιση άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης (Kim et al., 2007·Stocker,
Burwell, & Briggs,2002·Toth et al.,2011·Vogt
Yuan, 2009), τα οποία είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθούν έως και ένα χρόνο
αργότερα (Buist,Dekovic,& Gerris, 2011) ή ακόμα και να αυξηθούν τα
καταθλιπτικά συμπτώματα (Richmond, Stocker, & Rienks, 2005).
Ένας παράγοντας που
συνδέεται με το επίπεδο της αδελφικής διαμάχης είναι η ιδιοσυγκρασία των
εμπλεκομένων. Τα παιδιά με υψηλότερα επίπεδα ενεργητικότητας και
συναισθηματικότητας εκδηλώνουν πιο επιθετική συμπεριφορά προς τα αδέλφια τους,
σε σύγκριση με τα παιδιά χαμηλότερου επιπέδου ως προς αυτούς τους παράγοντες
(Brody,1998).Τα παιδιά αυτά εμπλέκονται συχνότερα σε καταστάσεις εκφοβισμού (bullying) στην αδελφική
σχέση, από ό,τι εκείνα με ήπια ιδιοσυγκρασία (Menesini, Camodeca,
& Nocentini, 2010).
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις αδελφικές δυάδες, όπου τα παιδιά λειτουργούν με
υψηλά επίπεδα συναισθηματικής έντασης, παρουσιάζεται ακόμη μεγαλύτερη σύγκρουση
από εκείνες τις δυάδες, στις οποίες μόνο
ένα μέλος έχει αυτά τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά (Brody, Stoneman, & Burke,1987). Επίσης, η αδελφική σχέση
παιδιών με έντονο άγχος χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εχθρότητα, συγκριτικά με
την αλληλεπίδραση παιδιών χωρίς άγχος (Fox, Barrett,
& Short, 2002).
Σημαντικό
ρόλο στο αδελφικό συγκρουσιακό κλίμα φαίνεται ότι διαδραματίζει και η αντίδραση
των γονέων, καθώς η παρέμβασή τους επηρεάζει τον τρόπο κατάληξης της διαμάχης
μεταξύ των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν
τέσσερις τύποι κατάληξης: α) λύση
με συμβιβασμό, β) με συμφιλίωση, γ) με επιβολή
και δ) χωρίς λύση. Όταν υπάρχει
παρέμβαση από τους γονείς, προκύπτει
άμεση λύση κατά 16% των περιστατικών. Σε αυτές τις περιπτώσεις,
υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα
να καταλήξουν οι συγκρούσεις σε
συμβιβασμό ή σε συμφιλίωση, από
ό,τι όταν οι γονείς δεν
παρεμβαίνουν. Στις συγκρούσεις,
όπου παρεμβαίνουν αρχικά οι
γονείς, αλλά στη συνέχεια τα ίδια τα παιδιά προσπαθούν να επιλύσουν τις
συγκρούσεις, καταλήγουν συχνότερα χωρίς
κάποια λύση και λιγότερο
συχνά η κατάληξη γίνεται με
επιβολή των παιδιών προς τα αδέλφια τους
(Siddiqui & Ross,1999). Επίσης, η μη εμπλοκή των γονέων συνδέεται με
περισσότερες συγκρούσεις ανάμεσα στα αδέλφια (Tucker
& Kazura,
2013).
Το συγκρουσιακό κλίμα στην αδελφική σχέση
έχει επιπτώσεις και σε άλλα πλαίσια
(Feinberg, Solmeyer, & McHale, 2012·Natsuaki et al., 2009·Snyder, Bank, & Burraston, 2005). Έχει βρεθεί ότι οι
συγκρούσεις και ο εξαναγκασμός ανάμεσα στα αδέλφια αυξάνουν τις πιθανότητες
εμφάνισης προβληματικής αλληλεπίδρασης με τους συνομηλίκους (Feinberg, Solmeyer, & McHale, 2012), αλλά και της εμπλοκής των
αδελφών σε παραβατικές δραστηριότητες (Natsuaki et al., 2009·Snyder, Bank, & Burraston, 2005). Σ΄ αυτό συμβάλλει αρνητικά και το γεγονός ότι τα παιδιά, που βιώνουν
συγκρουσιακές αδελφικές σχέσεις, έχουν δυσκολία στο να εκφράσουν συναισθήματα και να αναπτύξουν ενσυναίσθηση
(Stocker, Burwell, & Briggs,2002).
Η ένταση των αδελφικών
συγκρούσεων δεν είναι σταθερή κατά την πάροδο του χρόνου, αλλά μεταβάλλεται ως
προς την αναπτυξιακή φάση. Φαίνεται ότι οι συγκρουσιακές εντάσεις στα αδέλφια
κορυφώνονται στην έναρξη της εφηβείας αλλά στη συνέχεια μειώνεται αυτή η συμπεριφορά
(Kim, McHale, Osgood, & Crouter, 2006·Stewart, Verbrugge, & Beilfuss,1998).
Ωστόσο, η διαμάχη στα
αδέλφια δεν σημαίνει ότι έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις. Σχετικές μελέτες
έδειξαν ότι όταν οι αδελφικές συγκρούσεις είναι ήπιας μορφής μπορεί να
λειτουργήσουν θετικά, καθώς με τον τρόπο αυτόν παρέχεται στα παιδιά το πλαίσιο για να
ασκηθούν στις στρατηγικές διεκδίκησης και επίλυσης διαφωνιών εποικοδομητικά.
Αυτές οι αποκτημένες δεξιότητες μπορεί να εφαρμοστούν από τα παιδιά και στο
σχολικό πλαίσιο (Brody, 1998· Dunn & Munn, 1986· Dunn, 1998· Lockwood, Kitzmann, & Cohen, 2001).
Μέσω των συγκρούσεων μπορεί να
αυξηθεί η εμπιστοσύνη
και η οικειότητα
μεταξύ των αδελφών (Satir,1989). Η αδελφική
σχέση, που ισορροπεί ανάμεσα στη στοργή
και τη σύγκρουση, δύναται να
δημιουργεί ένα θετικό πλαίσιο, όπου τα
παιδιά αναπτύσσουν ενσυναίσθηση και θετικές κοινωνικές συμπεριφορές κατά τη
διάρκεια, τόσο της παιδικής ηλικίας όσο και της ενήλικης ζωής (Bedford, Volling, & Avioli, 2000·Brody, 2004).
Μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση τα άτομα μαθαίνουν τον τρόπο να ρυθμίζουν
επιτυχώς τα ατομικά τους όρια και να διεκδικούν την αυτονομία τους (McGuire et
al., 2000). Όταν μάλιστα τα αδέλφια χρησιμοποιούν μεταξύ τους λειτουργικές
στρατηγικές επίλυσης συγκρούσεων, είναι πιθανό να χρησιμοποιήσουν παρόμοιες
στρατηγικές επίλυσης και με τους άλλους, πολλά χρόνια αργότερα (Herrera &
Dunn,1997).
Αναφορικά
με το μορφωτικό επίπεδο και την αδελφική
σχέση, έχει καταγραφεί ότι το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων συνδέεται με την
ποιότητα της αδελφικής σχέσης. Για παράδειγμα, σε μια διαχρονική ποσοτική
μελέτη διάρκειας τριών ετών, διερευνήθηκε η επίδραση του μορφωτικού επιπέδου
των γονέων στη συναισθηματική κατάσταση που επικρατεί ανάμεσα στα αδέλφια. Το
δείγμα συνίστατο από 189 ακέραιες οικογένειες
Αφροαμερικανών με δυο παιδιά εφηβικής ηλικίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν
ότι οι έφηβοι, των οποίων οι γονείς
είχαν υψηλότερη μόρφωση ανέφεραν ότι υπάρχει πιο αρνητικό συναισθηματικό
κλίμα στην αδελφική σχέση σε ηλικία 13
ετών, συγκριτικά με τις αναφορές των συμμετεχόντων, των οποίων οι γονείς είχαν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (Whiteman, Solmeyer, & McHale, 2015).
Ωστόσο,
η σύγκρουση ανάμεσα στα αδέλφια σε συνάρτηση με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων δεν έχει μελετηθεί επαρκώς στον
ελληνικό πληθυσμό. Η παρούσα μελέτη, φιλοδοξεί να καλύψει αυτό το κενό. Ως εκ τούτου, στόχος της παρούσας εργασίας
ήταν να διερευνήσει τη σύγκρουση ανάμεσα στα αδέλφια αναφορικά με το μορφωτικό
επίπεδο των γονέων. Συγκεκριμένα, η
μελέτη διερεύνησε το ερώτημα: Κατά πόσο διαφοροποιείται η αντίληψη μεταξύ
γονέων και παιδιών ως προς την αδελφική σύγκρουση , σε συνάρτηση με το
μορφωτικό επίπεδο των γονέων; Στο πλαίσιο αυτό, η ερευνητική μας υπόθεση διατυπώνεται
ως εξής: οι γονείς αντιλαμβάνονται σε διαφορετικό βαθμό την αδελφική σύγκρουση,
σε σύγκριση με την αντίληψη των παιδιών τους.
2.Μέθοδος
2.1.Συμμετέχοντες-Δείγμα
Στην έρευνα
συμμετείχαν 125 ακέραιες οικογένειες με δύο παιδιά. Το τελικό δείγμα αποτελούνταν
από 250 συμμετέχοντες (125 γονείς - 1 γονέας συμμετείχε από κάθε οικογένεια -
και 125 παιδιά, 1 παιδί συμμετείχε από κάθε οικογένεια). Συμμετείχαν 32 πατέρες
και 93 μητέρες. Οι οικογένειες κατοικούν
στην ευρύτερη περιοχή της βόρειας Ελλάδας. Η ηλικία των γονέων κυμαινόταν από
35 έως 40 (MAge= 38,2 έτη),
ενώ τα παιδιά ήταν 10 ετών και φοιτούσαν
στην Δ’ τάξη Δημοτικού. Όσον αφορά στην εκπαίδευση γονέων, σε ποσοστό 36% των
μητέρων και 33% των πατέρων είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ενώ 64% των μητέρων και 67% των πατέρων ήταν
απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σχετικά με τα συμμετέχοντα παιδιά, 71
ήταν πρωτότοκα, ενώ 58 ήταν αγόρια.
2.2.Εργαλεία
μέτρησης
2.2.1.Ερωτηματολόγιο
αδελφικής σχέσης (SRQ)
Το ερωτηματολόγιο
αδελφικής σχέσης (SRQ: Furman & Buhrmester, 1985) χρησιμοποιήθηκε για τη
μέτρηση τεσσάρων διαστάσεων της σχέσης ανάμεσα στα αδέλφια. Το SRQ είναι ένα
ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς με 48 ερωτήσεις, το οποίο μετρά την αντιληπτή
ποιότητα της αδελφικής σχέσης σε κλίμακα 5 σημείων που κυμαίνεται από 1
"καθόλου" έως 5 “πάρα πολύ”. Η προσαρμογή του στα ελληνικά (Αδάμης,
Τσαμπαρλή, & Ταλάντη, 2015) υποστηρίζει τη χρήση του στον ελληνικό
πληθυσμό. Το SRQ διερευνά τέσσερις διαστάσεις. Μια από αυτές τις διαστάσεις είναι
η «Σύγκρουση». Η συγκεκριμένη διάσταση ορίζεται από τη σύνθεση των ερωτήσεων
σχετικά με τη διαμάχη, την αντιπαλότητα και τον συναγωνισμό ανάμεσα στα αδέλφια.
Επιπλέον, για τους σκοπούς της παρούσας
έρευνας υπολογίσαμε τη διαφορά μεταξύ των αντιλήψεων γονέων και παιδιών,
προκειμένου να αποκτήσουμε ένα μέτρο σύγκλισης ή απόκλισης.
2.2.2. Ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων Δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων, που αφορούν το μορφωτικό επίπεδο των γονέων, την ηλικία γονέων και παιδιών, φύλο και σειρά γέννησης των παιδιών.
2.3.Διαδικασίες
Η συλλογή των ερωτηματολογίων πραγματοποιήθηκε μέσω μιας επίσκεψης του ερευνητή σε δημόσια σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της ευρύτερης περιοχής της Βόρειας Ελλάδας. Η επιλογή του δείγματος υλοποιήθηκε μέσω «χιονοστιβάδας» και οι οικογένειες ενημερώθηκαν στο σχολείο από τον ερευνητή, κατά τη διάρκεια επιμορφωτικής συνάντησης. Έλαβε χώρα κατόπιν επικοινωνίας με τους διευθυντές των σχολικών μονάδων. Όλοι οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν ότι η συμπλήρωση των στοιχείων είναι ανώνυμη. Για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων ζητήθηκε από τα παιδιά (αγόρια και κορίτσια, Δ΄ τάξης) να απαντήσουν σε όλα τα ερωτήματα με βάση τη δική τους αντίληψη. Το ίδιο ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν και οι γονείς (ο πατέρας ή η μητέρα). Για την ολοκλήρωση των ερωτηματολογίων χρειάστηκαν περίπου 15 λεπτά. Σημειώνεται ότι η μελέτη διεξήχθη σύμφωνα με τα πρότυπα δεοντολογίας της έρευνας με συμμετοχή προσώπων. 3.Αποτελέσματα
Για τη
στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό πακέτο
Statistical Package for Social Sciences 21 (SPSS 21).
Αρχικά
διερευνήθηκε η ύπαρξη ελλειπουσών τιμών. Δεν παρατηρήθηκαν τέτοιες τιμές.
Επιπροσθέτως, διερευνήθηκε η στατιστικά σημαντική απόκλιση από την κανονικότητα
των συνεχών μεταβλητών βάσει οπτικού ελέγχου των γραφημάτων (P-P), καθώς και
των ελέγχων Kolomogorov-Smirnov και Shapiro-Wilk. Βρέθηκε στατιστικά σημαντική απόκλιση από την
κανονικότητα. Oι
επιλεχθείσες αναλύσεις ήταν μη παραμετρικές.
Στη
συνέχεια διενεργήθηκε περιγραφική στατιστική, συνδυάζοντας δείκτες κεντρικής
τάσης και διασποράς. Σχετικά με την επαγωγική στατιστική, για τη διερεύνηση της
στατιστικώς σημαντικής διαφοράς μεταξύ δυο ανεξάρτητων ομάδων του δείγματος ως
προς τη διατακτική μεταβλητή,
διενεργήθηκε ο μη παραμετρικός έλεγχος Mann-Whitney U (Mann & Whitney, 1947) (δεδομένου ότι βρέθηκε
στατιστικώς σημαντική απόκλιση από την κανονικότητα). Επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας: P<0,05.
Αναφορικά με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων
και τη σύγκρουση στην αδελφική σχέση, χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία δυο
ανεξάρτητων ομάδων Mann-Whitney U (Mann & Whitney, 1947)
(Πίνακας 1). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης, καταγράφηκε μόνο μία στατιστικά σημαντική
διαφορά: στις οικογένειες με (τουλάχιστον) έναν γονέα πανεπιστημιακής
εκπαίδευσης, οι γονείς παρουσίασαν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερες τιμές ως
προς την αντίληψη της αδελφικής σύγκρουσης συγκριτικά με τα παιδιά
τους, ενώ στις οικογένειες με γονείς χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση τα παιδιά
παρουσίασαν υψηλότερες τιμές ως προς την
αντίληψη αυτής της διάστασης
(«Σύγκρουση»), σε σύγκριση με τους οι γονείς τους. Παρατηρείται ότι ο τρόπος,
που οι γονείς και τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη σύγκρουση στην αδελφική σχέση,
διαφοροποιείται σε συνάρτηση με το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων. Οι γονείς
πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αντιλαμβάνονται σε υψηλό βαθμό τη Σύγκρουση
στην αδελφική σχέση. Φαίνεται ότι οι γονείς αυτοί έχουν την ικανότητα να
εστιάσουν και στην αρνητικά φορτισμένη συμπεριφορά των παιδιών τους.
Πίνακας 1. Επίπεδο εκπαίδευσης γονέων και σύγκρουση ανάμεσα
στα αδέλφια
|
|
Κανένας γονέας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης |
Τουλάχιστον ένας γονέας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης |
|
||
|
|
Mdn |
M |
Mdn |
Μ Pα |
|
|
Γονείς |
|
|
|
|
|
|
Σύγκρουση |
2,6 |
2,7 |
2,7 |
2,7 |
0,331 |
|
Παιδιά |
|
|
|
|
|
|
Σύγκρουση |
2,7 |
2,7 |
2,6 |
2,6 |
0,427 |
|
Βαθμός Συμφωνίας (Γονείς-Παιδιά) |
|
|
|
|
|
|
Σύγκρουση |
-0,1 |
0,0 |
0,1 |
0,1 |
0,044 |
|
α: Μη παραμετρική δοκιμασία ανεξαρτήτων
δειγμάτων Mann-Whitney U |
|||||
4. Συμπεράσματα- Προτάσεις για μελλοντικές
έρευνες
Στόχος της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνήσει τη σύγκρουση ανάμεσα στα
αδέλφια σε συνάρτηση με το μορφωτικό επίπεδο
των γονέων, όπως την αντιλαμβάνονται τα
παιδιά και οι γονείς τους.
Με βάση τα ευρήματα αυτής της έρευνας, βρέθηκε ότι το μορφωτικό επίπεδο των γονέων παίζει σημαντικό ρόλο. Στις οικογένειες, όπου
τουλάχιστον ένας γονέας έχει πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι γονείς αντιλαμβάνονται πιο έντονα την
αδελφική σύγκρουση. Οι συγκεκριμένοι γονείς έχοντας αρκετές γνώσεις (λόγω
υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης) δύνανται να αντιληφθούν άμεσα τις χαρακτηριστικές
ενδείξεις στη συμπεριφορά των παιδιών τους, οι οποίες οδηγούν στη σύγκρουση.
Κατά συνέπεια, επιβεβαιώνεται η υπόθεσή μας ότι οι γονείς
αντιλαμβάνονται σε διαφορετικό βαθμό την αδελφική σύγκρουση, σε σύγκριση με την
αντίληψη των παιδιών τους. Επίσης,
θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η αδελφική
σύγκρουση γίνεται άμεσα αντιληπτή, πιθανώς λόγω αυξημένης συγκρουσιακής
συμπεριφοράς των συγκεκριμένων παιδιών που
έχουν γονείς υψηλού μορφωτικού επίπεδου. Αυτό φαίνεται ότι συμφωνεί με
άλλη έρευνα (Whiteman, Solmeyer, & McHale, 2015), η οποία έδειξε ότι τα αδέλφια, των οποίων οι γονείς είχαν
υψηλότερη μόρφωση, ανέφεραν ότι υπάρχει πιο αρνητικό
συναισθηματικό κλίμα στην αδελφική σχέση.
Παρά ταύτα, είναι σημαντικό να εξεταστεί σε μελλοντικές μελέτες κατά πόσο διαφοροποιείται η αντιλαμβανόμενη αδελφική σύγκρουση αναφορικά με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων σε οικογένειες με τρία παιδιά (δεδομένου ότι η παρούσα έρευνα μελέτησε αποκλειστικά οικογένειες με δυο παιδιά). Ένας κύριος περιορισμός της παρούσας έρευνας είναι η διαδικασία «χιονοστιβάδας», μέσω της οποίας ελήφθη το δείγμα. Καθώς η δειγματοληψία μας δεν είναι τυχαία, επηρεάζεται η εξωτερική εγκυρότητα των αποτελεσμάτων μας (Iosifidis, 2003, 2008). Επίσης, δεδομένου ότι η παρούσα μελέτη βασίστηκε σε ερωτηματολόγια και ποσοτικές αναλύσεις, σημειώνεται ότι μια ποιοτική προσέγγιση με διεξοδικές συνεντεύξεις θα βοηθούσε στην απόκτηση βαθύτερης κατανόησης σχετικά με το εν λόγω φαινόμενο.
Η διερεύνηση του θέματος της παρούσας μελέτης είναι σημαντική, καθώς συμβάλλει στην αποκάλυψη ότι τα μέλη της οικογένειας αντιλαμβάνονται τις μεταξύ τους σχέσεις με διαφορετικό τρόπο. Οι γονείς με πανεπιστημιακή εκπαίδευση διαθέτοντας την ικανότητα να αντιληφθούν άμεσα τη συγκρουσιακή συμπεριφορά των παιδιών τους, είναι σε θέση να συμβάλλουν εποικοδομητικά αποφορτίζοντας έτσι την ένταση στην αδελφική σχέση. Οι γονείς αυτοί έχουν την ευκαιρία να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά των παιδιών τους, δημιουργώντας θετικό συναισθηματικό κλίμα στην αδελφική σχέση. Μάλιστα αυτή η κατάσταση έχει ανάλογο αντίκτυπο στην συμπεριφορά των παιδιών και σε άλλα πλαίσια, όπως το σχολείο (Dunn, 2005· Kothari, 2011·Natsuaki, Ge, Reiss,& Neiderhiser, 2009· Scholte et al., 2007·Yabko, Hokoda, & Ulloa, 2008).
5. Βιβλιογραφικές παραπομπές
Ξενόγλωσσες Bank, L., Burraston, B., & Snyder, J. (2004). Sibling conflict and ineffective parenting as predictors of adolescent boys’ antisocial behavior and peer difficulties: Additive and interactional effects. Journal of Research on Adolescence, 14, 99–125. doi:10.1111/j.1532-7795.2004.01401005.x
Bandura, A. (1977). Social learning theory . Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Bedford, V. H., Volling, B. L., & Avioli, P. S. (2000). Positive consequences of sibling conflict in childhood and adulthood. The International Journal of Aging and Human Development, 51, 53–69.
Brody, G. H., Stoneman, Z., & Burke, M. (1987). Child temperaments,
maternal differential behavior, and sibling relationships. Developmental
Psychology, 23, 354–362.
Brody, L. R., Copeland, A. P., Sutton, L. S., Richardson, D. R., &
Guyer, M. (1998). Mommy and daddy like you best: Perceived family favoritism in
relation to affect, adjustment and family process. Journal of Family
Therapy, 20, 269 - 291.
Brody, G.
H. (2004). Siblings’ direct and indirect contributions to child development. Current Directions in Psychological Science,
13, 124–126.
Buist, K.
L., Dekovic, M., & Gerris, J. R. M. (2011). Dyadic family relationships and
adolescent internalizing and externalizing problem behavior: effects of
positive and negative affect. Family
Science, 2, 34–42.
Button, D.
M., & Gealt, R. (2009). High risk behaviors among victims of sibling
violence. Journal of Family Violence, 25,
131–140.
Dreikurs,
R.& Dinkmeyer, D.(1979). Ενθαρρύνοντας το παιδί στη μάθηση. Αθήνα: Θυμάρι.
Dunn, J. & Munn, P.
(1986). Sibling quarrels and maternal intervention: individual differences in
understanding and aggression. Journal of Child Psychiatry and Psychology, 27(5),
583–595.
Dunn, J.
(1998). Siblings, emotion, and development of understanding. In S. Braten
(Ed.), Intersubjective communication and emotion in early ontogeny: Studies
in emotion and socialinteraction (pp. 158–168). New York: Cambridge
University Press.
Dunn,
J.(2005). Commentary: Sibling in their
Families. Journal of Family
psychology, 19 (4),
654-657.
Feinberg, Μ.,Solmeyer, Α.R., & McHale, S. M. (2012). The Third Rail of Family Systems:
Sibling Relationships, Mental and Behavioral Health, and Preventive
Intervention in Childhood and Adolescence. Clin
Child Fam Psychol Rev, 15, 43–57. DOI 10.1007/s10567-011-0104-5.
Finkelhor, D., Ormrod, R., & Turner, H. (2006). Kid’s stuff: the nature and impact of peer and sibling violence on younger and older children. Child Abuse and Neglect, 30(12), 1401–1421.Fox L.Τ., Barrett P. & Short, A. (2002). Sibling Relationships of Anxious Children: A Preliminary Investigation. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 31(3), 375-395.
Furman, W. & Buhrmester, D. (1985).
Children’s perceptions of the qualities of their sibling relationships. Child
Development, 56, 448-461.
Garcia, M. M., Shaw, D. S., Winslow, E. B.,
& Yaggi, K. E. (2000). Destructive sibling conflict and the development of
conduct problems in young boys. Developmental
Psychology, 36, 44–53.
Herrera, C., & Dunn, J. (1997). Early
experiences with family conflict: Implications for arguments with a close
friend. Developmental Psychology, 33,
869-881.
Hoffman, K. L., Kiecolt, K. J., & Edwards,
J. N. (2005). Physical violence between siblings: a theoretical and empirical
analysis. Journal of Family Issues, 26(8),
1103–1130.
Kim, J., McHale, S. M., Osgood, D. W., &
Crouter, A. C. (2006). Longitudinal course and family correlates of sibling
relationships from childhood through adolescence. Child Development, 77, 1746–1761.
doi:10.1037/0012-1649.43.4.960.
Kim, J.Y., McHale, S.M., Crouter, A.C. &
Osgood, D.W.(2007) Longitudinal linkages between sibling relationships and
adjustment from middle childhood through
adolescence. Developmental Psychology, 43(4), 960-973.
Kothari,Β. (2011).
Parental Differential Treatment
(PDT) of Siblings: Examining the Impact and Malleability of Differential Warmth
and Hostility on Children’s Adjustment. A dissertation submitted in partial
fulfillment of the requirements for the
degree of Doctor of Philosophy in Social Work
and Social Research.
Portland State University.
Lockwood, R. L., Kitzmann, K. M., & Cohen,
R. (2001). The impact of sibling warmth and conflict on children’s social
competence with peers. Child Study
Journal, 31, 47–70.
Mann, H., & Whitney, D.(1947). On a Test
of Whether one of Two Random Variable is
Stochastically Larger than the Other. Annals
of Mathematical Statistics, 18(1), 50-60.
Mathis, G. & Mueller, C. (2015). Childhood
Sibling Aggression and Emotional Difficulties and Aggressive Behavior in
Adulthood. J Fam Viol, 30, 315–327. doi 10.1007/s10896-015-9670-5.
McGuire, S., Manke, B., Eftekhari, A., &
Dunn, J. (2000). Children’s perceptions of sibling conflict during middle
childhood: Issues and sibling (dis)similarity. Social Development, 9(2),
173–190.
McHale, S. M., Bissell, J., & Kim, J.
(2009). Sibling relationship,family, and genetic factors in sibling similarity
in sexual risk. Journal of Family
Psychology, 23, 562–572.
Menesini, Ε., Camodeca, M., & Nocentini, A.(2010).
Bullying among siblings: The role of personality and relational variables. British Journal of Developmental Psychology,
28, 921–939.
Natsuaki, Μ. Ν., Ge, X., Reiss, D.,& Neiderhiser,
J.M.( 2009). Aggressive
behavior between siblings and development of
externalizing problems: Evidence from a genetically sensitive study. Developmental Psychology, 45(4), 1009-1018.
Padilla- Walker, L. M., Harper, J.M. & Jensen, A.C. (2010)
Self-regulation as a
mediator between sibling relationship
quality and adolescents’ positive
and negative outcomes. Journal of Family Psychology, 24(4),
419-428.
Richmond, M. K.,Stocker, C.M.,& Rienks,
S.L. (2005). Longitudinal associations
between sibling relationship quality, parental differential treatment,
and children’s adjustment. Journal
Family Psychology,19(4),
550-559.
Satir, V.(1989). Πλάθοντας ανθρώπους. Αθήνα: Κέδρος.
Scholte,
R. H. J., Engels, R.C.M., de
Kemp, R. A. T., Harakeh, Z., &
Overbeek, G. (2007). Differential Parental
Treatment, Sibling Relationships and Delinquency in Adolescence. J Youth Adolescence, 36, 661–671.
Siddiqui A. A & Ross S. H
(1999). How Do Sibling
Conflicts End?, Early Education & Development, 10(3), 315-332.
Snyder, J., Bank, L., & Burraston, B.
(2005). The consequences
of antisocial behavior
in older male
siblings for younger brothers
and sisters. Journal of Family
Psychology, 19(4), 643-653.
Stewart, R. B., Verbrugge, K. M., &
Beilfuss, M. C. (1998). Sibling relationships in early adulthood: A typology. Personal
Relationships, 5, 59 - 74.
Stocker, C.M., Burwell, R.A. & Briggs, M.
L. (2002) Sibling conflict in middle
childhood predicts children’s
adjustment in early adolescence. Journal of Family Psychology,16(1),
50-57.
Toth, S. L., Harris, L. S., Goodman, G. S.,
& Cicchetti, D. (2011). Influence of violence and aggression on children’s
psychological development: trauma, attachment, and memory. In P. R. Shaver
& M. Mikulincer (Eds.), Human
aggression and violence: Causes, manifestations, and consequences (pp.
351–365). Washington,DC: American Psychological Association.
Tucker, J. C. & Kazura, K. (2013). Parental Responses to School-aged Children’s
Sibling Conflict. J Child Fam Stud, 22,737–745.
doi 10.1007/s10826-013-9741-2.
Updegraff, K. A., Thayer, S. M., Whiteman, S.D.,Denning,
D.J.,& McHale, S.M.(2005).
Relational. Aggression in Adolescents’ Sibling Relationships:Links to Sibling
and Parent-Adolescent Relationship Quality. Family
Relations, 54, 373–385.
Vogt Yuan, A. S. (2009). Sibling relationships
and adolescents' mental health: The interrelationship of structure and quality.
Journal of Family Issues, 30,
1221–1244. doi.org/10.1177/0192513X09334906.
Whiteman, S. D., Solmeyer, A.R., & McHale, S. M. (2015). Sibling Relationships
and Adolescent Adjustment: Longitudinal Associations in Two-Parent African
American Families. J Youth Adolescence,
44(11), 2042-2053. doi
10.1007/s10964-015-0286-0.
Yabko, B. A., Hokoda, A., & Ulloa, E. C. (2008). Depression as a mediator between
family factors and peer-bullying victimization in Latino adolescents. Violence and Victims, 23(6), 727–742.
Ελληνόγλωσσες
Αδάμης, Δ., Τσαμπαρλή, Α., & Ταλάντη, Κ. (2015). Ψυχομετρική ανάλυση της
ελληνικής έκδοσης του ερωτηματολογίου αδελφικής σχέσης (SRQ).Ψυχολογία, 22(1),1-13.
Ιωσηφίδης, Τ.(2003). Ανάλυση
ποιοτικών δεδομένων στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα:Κριτική.
Ιωσηφίδης, Τ.(2008). Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές
επιστήμες. Αθήνα:Κριτική.
© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved
