ISSN: 2241-4665
|
Βιογραφικό σημείωμα συγγραφέως |
25 Οκτωβρίου 2021
«Διαχείριση αλλαγής από τον διευθυντή σχολικής
μονάδας – Ένα παράδειγμα»
Δασκαλογιαννάκη
Καλλιόπη
Φιλόλογος
καθηγήτρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,
ΜΑ στη Διοίκηση σχολικών μονάδων
« Change
management by the school principal – An example»
Daskalogiannaki
Calliope
Language and
literature teacher of secondary education, MA in School Administration
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι αλλαγές στο κοινωνικό
και δημογραφικό περιβάλλον, η ανάγκη για βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας
και η απαίτηση για συμπόρευση με την Τεχνολογία απαιτούν την εισαγωγή
αλλαγών/καινοτομιών εκ μέρους των διευθυντών. Πρόκειται για εσωτερικές αλλαγές
που δεν προέρχονται από την ανώτατη ιεραρχία. Η εισαγωγή αλλαγής απαιτεί
προσεκτικές, οργανωμένες κινήσεις από την πλευρά του διευθυντή/ντριας, βαθιά
επιστημονική γνώση, εμπλοκή ολόκληρης της σχολικής μονάδας με συνεχή
ανατροφοδότηση, στρατηγικές αντιμετώπισης των ατόμων που αντιστέκονται. Η
συμμετοχή των γονέων αλλά και της τοπικής κοινωνίας είναι εξίσου σημαντική. Το
μοντέλο Fullan (2007) θεωρείται
εξαιρετικά αποτελεσματικό, διακρίνοντας τρία στάδια στη διαχείριση μιας
αλλαγής: την εισαγωγή, την εφαρμογή και την εσωτερίκευση. Η παρούσα εργασία
περιγράφει την εισαγωγή της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας σε μία σχολική
μονάδα, με αντίστοιχη αλλαγή στη διαρρύθμιση των σχολικών αιθουσών (αλλαγή
διάταξης θρανίων) και τις απαιτούμενες ενέργειες του διευθυντή/ντριας,
προκειμένου να ενσωματώσει την αλλαγή
στην εκπαιδευτική διαδικασία και στο συγκείμενο του σχολείου.
ABSTRACT
The changes in the social and
demographic environment, the necessity to improve the learning process and the
need to keep up with Technology, require the introduction of innovations by the
Principals. These are internal changes and do not come from the higher ranks of
school hierarchy. This Reform implementation needs carefully organized
movements by the Principal, deep scientific knowledge, active involvement of
the entire school unit with continuous feedback and methods to cope with
teachers who resist change. Parental participation and that of the local
community is equally important. The Fullan model (2007) is considered exceptionally
effective and prescribes three stages: initiation, implementation and
integration.The present work describes the implementation of collaborative
teaching in a school environment with respective changes in the classrooms
(desk arrangements). The Principal should also take the necessary actions to
implement this change in the educational practice of his school and its
context.
1. Εισαγωγή
Σε μία συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία με αλλαγές
σε καθημερινή βάση, το σχολείο οφείλει να μην μένει αποκομμένο από αυτήν, αντίθετα
να παρακολουθεί τις εξελίξεις και να εναρμονίζεται με εκείνες. Η γνωστή φράση
του αρχαίου φιλοσόφου Ηράκλειτου «πάντα ρεῖ, πάντα χωρεῖ»
αποδεικνύει τη ρευστότητα των καταστάσεων και την ανάγκη προσαρμογής ατόμων,
ομάδων, φορέων και οργανισμών στα νέα δεδομένα. Κατά τους Hoy and Miskel (2001), το σχολείο
ως ανοικτό κοινωνικό σύστημα πρέπει να εισάγει καινοτομίες για να μπορέσει να
προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των μεταβαλλόμενων συνθηκών και παραμέτρων της
κοινωνίας. Καθίσταται, λοιπόν, προφανής η ανάγκη για εισαγωγή εκπαιδευτικών αλλαγών στους σύγχρονους σχολικούς
οργανισμούς.
Σύμφωνα
με τη Δακοπούλου κ.ά. (2008), ως εκπαιδευτική αλλαγή ορίζεται κάθε
εκπαιδευτικός μετασχηματισμός μικρής εμβέλειας, θεσμοθετημένος ή μη, ο οποίος
εστιάζει σε επιμέρους οργανωτικές, διαχειριστικές ή διοικητικές πτυχές των
εκπαιδευτικών συστημάτων και δεν επιδρά στη δομή και τη φιλοσοφία του
εκπαιδευτικού συστήματος, όπως μια μεταρρύθμιση η οποία οδηγεί σε μεγάλες
ανατροπές. Η αλλαγή δεν ταυτίζεται με την καινοτομία. Η καινοτομία αποτελεί μια
μικρή αλλαγή, αντίθετα μια αλλαγή δεν είναι απαραίτητα καινοτομία. Η εκπαιδευτική
καινοτομία προϋποθέτει μία ενέργεια, μία παρέμβαση, ένα πρόγραμμα ή μία δραστηριότητα
που εφαρμόζεται ή δοκιμάζεται για πρώτη φορά, με πρωτοβουλία στελεχών της εκπαίδευσης
ή και μεμονωμένων ατόμων (Δακοπούλου κ.ά., 2008).
2. Λόγοι που οδηγούν σε εκπαιδευτικές
αλλαγές.
Παρά τον
συγκεντρωτισμό του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, είναι εφικτό αλλά και
απολύτως απαραίτητο οι διευθυντές/ντριες να εισάγουν, να διαχειρίζονται και να
εφαρμόζουν αλλαγές. Η εισαγωγή αλλαγής ή καινοτομίας σε μία σχολική μονάδα δεν
είναι πάντα εξωτερική, προερχόμενη από την ανώτατη ιεραρχία. Ο/Η διευθυντής/ντρια
εισάγει αλλαγές όταν προκύπτει κάποιο σοβαρό πρόβλημα που εμποδίζει την ομαλή
λειτουργία του σχολείου, για παράδειγμα έντονη παραβατικότητα από την πλευρά
μαθητών ή έντονος σχολικός εκφοβισμός (bullying). Αλλαγές υιοθετούνται άμεσα και στην περίπτωση
δημογραφικών ή κοινωνικών γενικότερα εξελίξεων. Η ανάγκη για φοίτηση λόγου χάρη
μαθητών προσφύγων ή μεταναστών που παρατηρείται τελευταία σε αρκετά σχολεία της
χώρας μας, απαιτεί την υιοθέτηση από την πλευρά του διευθυντή/ντριας ενός
διαφορετικού σχεδίου δράσης προκειμένου οι συγκεκριμένοι μαθητές να ενταχθούν
ομαλά στη σχολική κοινότητα, να γίνουν αποδεκτοί και να προστατευθούν από
περιστατικά ρατσιστικής ή εθνικιστικής αντιμετώπισής τους.
Επιπρόσθετα, η εξέλιξη της Τεχνολογίας με ρυθμούς
συχνά ιλιγγιώδεις, καθιστά αναγκαία τη συμπόρευση των σχολικών μονάδων με τις
τεχνολογικές εξελίξεις, άρα την εισαγωγή καινοτομιών που σχετίζονται με την
εφαρμογή νέων τεχνολογικών εργαλείων στη διδακτική, εκπαιδευτική αλλά και
διοικητική διαδικασία. Εξίσου σοβαρή αιτία υιοθέτησης
αλλαγής είναι και η ανάγκη για βελτίωση της μαθησιακής διαδικασίας. Σε
περιπτώσεις που ο/η σχολικός ηγέτης/ηγέτιδα διαπιστώσει αδυναμία παροχής
ποιοτικής διδασκαλίας, αποδυνάμωση των στόχων του σχολείου, αδιαφορία-απαξίωση
από πλευρά μαθητών/τριών, εκπαιδευτικών ή γονιών για την επίτευξη μαθησιακών στόχων,
καλείται να εφαρμόσει καινοτομίες για εξομάλυνση της κατάστασης και εξασφάλιση
ποιοτικής εκπαίδευσης στους μαθητές.
3. Προϋποθέσεις εφαρμογής αλλαγής
Η εισαγωγή
μιας αλλαγής/καινοτομίας σε σχολική μονάδα απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και οργάνωση
από την πλευρά του/της διευθυντή/ντριας και όχι βιαστικές ή επιπόλαιες
ενέργειες χωρίς την κατάλληλη προεργασία. Ο/Η διευθυντής/ντρια οφείλει αρχικά
να κατέχει την έννοια της αλλαγής για να σχεδιάσει τον τρόπο μετάδοσής της
στους εμπλεκόμενους (Everard et all.,
2004). Χρειάζεται μελέτη εις
βάθος αλλά και βαθιά επιστημονική γνώση του θεωρητικού υπόβαθρου μιας αλλαγής,
προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία. Η εμπλοκή ολόκληρης της σχολικής μονάδας με
συμμετοχή μαθητών, εκπαιδευτικών, διοικητικού προσωπικού αλλά και γονέων, τοπικής
αυτοδιοίκησης ή τοπικών παραγόντων, με ταυτόχρονη ενίσχυση των επιπέδων
εμπιστοσύνης (Ηargreaves, 1998), κρίνεται απολύτως αναγκαία. Η σωστή
εισαγωγή της αλλαγής, η παρακολούθηση των σταδίων εφαρμογής της, ο χωρισμός εκπαιδευτικού
προσωπικού σε ομάδες εργασίας με διακριτούς ρόλους και η συνεχής ανατροφοδότηση
για την πρόοδο εφαρμογής της, θεωρούνται από τους ερευνητές προϋποθέσεις
μείζονος σημασίας.
Εξίσου σημαντική είναι και η
αντιμετώπιση των ατόμων που αντιστέκονται στην
αλλαγή για τους δικούς τους λόγους. Η χάραξη στρατηγικών αντιμετώπισης των
ατόμων αυτών αποτελεί πολύ βασική προϋπόθεση για την εξομάλυνση της κατάστασης,
την εμπλοκή και την ενεργό συμμετοχή τους στην εφαρμογή της αλλαγής,
παρακάμπτοντας τις αρχικές τους αντιρρήσεις.
4. Το μοντέλο Fullan
Σύμφωνα με τον Fullan (2007), η διαδικασία της αλλαγής και η εισαγωγή μιας καινοτομίας σε
σχολική μονάδα περιλαμβάνει τρία στάδια: την Εισαγωγή, την Εφαρμογή και την Εσωτερίκευση.
Στο πρώτο στάδιο, την Εισαγωγή, κοινοποιείται η απόφαση για την έναρξη της διαδικασίας
της αλλαγής και παρουσιάζονται οι λόγοι που καθιστούν αναγκαία την υιοθέτησή
της. Καταστρώνεται σχέδιο δράσης με καθορισμό των βημάτων που πρέπει να
ακολουθηθούν. Επιπλέον, επιχειρείται η ανάπτυξη ενθουσιασμού για την επερχόμενη
αλλαγή και αφοσίωσης σε αυτήν.
Στο δεύτερο στάδιο, την Εφαρμογή, πραγματοποιείται η εφαρμογή
του σχεδίου δράσης. Η αλλαγή εδραιώνεται σταδιακά, επιτυγχάνονται
συνεχώς μικρές νίκες που γεννούν συναισθήματα ικανοποίησης σε εκπαιδευτικούς,
μαθητές και γονείς. Καταβάλλονται προσπάθειες για ανάπτυξη και διατήρηση της
αφοσίωσης στην εκπαιδευτική αλλαγή. Παράλληλα, παρακολουθείται επιμελώς η
πρόοδος και τα προβλήματα που παρουσιάζονται και λαμβάνονται τα απαιτούμενα
μέτρα για την αντιμετώπισή τους.
Στο
στάδιο της Εσωτερίκευσης η αλλαγή
γίνεται μέρος του συνηθισμένου τρόπου εργασίας στη σχολική
μονάδα, δηλαδή εδραιώνεται και ενσωματώνεται στη σχολική κουλτούρα. Εφαρμόζεται αυτόματα,
αποτελώντας ένα είδος ρουτίνας. Σε αυτήν την περίπτωση, οι αλλαγές μετατρέπονται
σε κοινωνικές νόρμες συμπεριφοράς και κοινές αξίες. Εφαρμόζονται νέα συστήματα
επιβράβευσης, νέα συστήματα ελέγχου και νέες δομές ώστε να είναι συμβατές με
την αλλαγή.
5. Παράδειγμα εισαγωγής αλλαγής σε σχολική
μονάδα
Η εκπαιδευτική αλλαγή/καινοτομία που προτείνεται
στην παρούσα εργασία, αφορά στον τρόπο διδασκαλίας των εκπαιδευτικών μιας
σχολικής μονάδας, καθώς και στην αντίστοιχη απαιτούμενη διαρρύθμιση των
αιθουσών διδασκαλίας (αλλαγή της διάταξης των θρανίων), προκειμένου να υπάρξει
ολοκληρωμένη εφαρμογή της. Ο/Η διευθυντής/ντρια στο παράδειγμα που θα παρουσιαστεί,
ζητά από τον σύλλογο διδασκόντων ενός σχολείου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τη
χρήση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, της ερευνητικής μάθησης και της
μαθητοκεντρικής διδασκαλίας.
Για την
εφαρμογή του νέου τρόπου διδασκαλίας προτείνει τον μετασχηματισμό των σχολικών
αιθουσών με τρόπο που να υποστηρίζουν τις νέες διδακτικές πρακτικές. Προτείνει
τη δημιουργία σε κάθε αίθουσα σταθμών εργασίας των μαθητών με τα υπάρχοντα
θρανία, γωνιά υπολογιστή και γωνιά δημιουργικών δραστηριοτήτων (Ruhl, 2015). Οι σταθμοί
εργασίας σχηματίζονται με την ένωση των θρανίων ανά δύο, με τρόπο που να
εφάπτεται η μεγαλύτερη σε μήκος πλευρά τους. Τοποθετούνται περιμετρικά τέσσερις
καρέκλες και δημιουργείται ένας σχεδόν τετράγωνος σταθμός. Η «γωνιά του
υπολογιστή» περιλαμβάνει τρία ή τέσσερα θρανία στη σειρά, με αντίστοιχους σε
αριθμό υπολογιστές, ενώ με τον ίδιο τρόπο δημιουργείται ένας σταθμός
δημιουργικών δραστηριοτήτων ή πειράματος. Κατά τη διδασκαλία, οι μαθητές
χωρίζονται σε ομάδες, οι «ερευνητές» αναζητούν υλικό στους υπολογιστές, οι
«δημιουργοί» προχωρούν στη δημιουργία κατασκευής, ακόμα και σε μη τεχνικά
μαθήματα (για παράδειγμα μία προσομοίωση καταπέλτη στο μάθημα της Ιστορίας),
ενώ οι υπόλοιποι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες, εργάζονται με φύλλα εργασίας. Ο/Η
διδάσκων/ουσα καθοδηγεί, εμπνέει, συντονίζει, εμψυχώνει και σε καμία περίπτωση
δεν μεταδίδει έτοιμες γνώσεις (Ruhl, 2015).
Η παραπάνω αλλαγή λειτουργεί ολιστικά
επηρεάζοντας τόσο το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου (εκπαιδευτικούς, μαθητές),
όσο και την τεχνολογία (απαραίτητη η χρήση υπολογιστή στις αίθουσες) αλλά και
τη δομή του σχολείου (μεταβολή των σχέσεων εξουσίας, των μηχανισμών
συντονισμού και επανασχεδιασμός της εργασίας). Επιπρόσθετα,
μετασχηματίζει τις αρχές και τις πεποιθήσεις διδασκόντων και διδασκομένων, αφού
προωθείται η ιδέα πως η μάθηση αποτελεί μία δυναμική συμμετοχική διαδικασία, η
γνώση κατακτάται και δεν προσφέρεται έτοιμη από έναν
«παντογνώστη» καθηγητή. Η διαφοροποίηση επεκτείνεται στις διδακτικές πρακτικές
και τα διδακτικά μέσα, καταργώντας το παραδοσιακό μοντέλο του διδάσκοντος από
καθέδρας και ωθώντας τους μαθητές σε συνεργασία, αλληλοβοήθεια, έρευνα,
ανάπτυξη κριτικής ικανότητας.
Η ομαδική εργασία επιτρέπει στους μαθητές την αυτόνομη
επεξεργασία του υλικού και μεταθέτει την πρωτοβουλία
της μάθησης από τον δάσκαλο στον μαθητή (Ματσαγγούρας,
2004. Ρουσσάκη, 2010), όπως ζητούν
οι σύγχρονες παιδαγωγικές μέθοδοι. Ο υπολογιστής βοηθά στην ερευνητική μάθηση,
ενώ η γωνιά κατασκευών αναπτύσσει τη δημιουργικότητα. Με τον τρόπο αυτό το
μάθημα αποκτά εξαιρετικό ενδιαφέρον, οι σχέσεις των μαθητών εξομαλύνονται, ενώ
το σχολείο καλλιεργεί τις βασικές δεξιότητες που απαιτείται να έχει ο μαθητής
του 21ου αιώνα, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης
κοινωνίας (European Comission, 2002;
Μπαλατζάρας & Ζαπουνίδου, 2016).
Σύμφωνα με τον Fullan (2007), η διαδικασία της αλλαγής και η εισαγωγή
μιας καινοτομίας σε σχολική μονάδα περιλαμβάνει τρία στάδια: την εισαγωγή,
την εφαρμογή και την εσωτερίκευση.
Στο πρώτο στάδιο, την εισαγωγή, ο/η διευθυντής/ντρια καλεί σε συνεδρίαση τον σύλλογο
διδασκόντων και ανακοινώνει την πρόθεσή του/της για εισαγωγή της παραπάνω
καινοτομίας στο σχολείο. Τονίζει τις δύσκολες συνθήκες του σχολείου, κυρίως την
παραβατικότητα των μαθητών τόσο στη διάρκεια των διαλειμμάτων όσο και κατά την
ώρα της διδασκαλίας και υπενθυμίζει τα πολύ συχνά παράπονα των συναδέλφων για
αδυναμία να επιβάλουν την τάξη, αλλά και να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή των
μαθητών στη διδακτική διαδικασία. Αρνητικό στοιχείο του σχολείου αποτελεί,
επίσης, η ύπαρξη «ομάδων» μαθητών (έχουν από μόνοι τους χωριστεί σε κλίκες με
βάση την καταγωγή τους) αλλά και η μη θετική φήμη της σχολικής μονάδας στην
τοπική κοινωνία: υπάρχει έντονη η φημολογία πως τα παιδιά δεν προσλαμβάνουν την
προσήκουσα γνώση, πως το σχολείο αποτελεί μία σχετικά εύκολη λύση για κάποιον
που απλά χρειάζεται τίτλο Απολυτηρίου. Η αλλαγή, επομένως, του τρόπου
διδασκαλίας αποτελεί άμεση-επείγουσα ανάγκη, διότι η ομαδοσυνεργατική και
μαθητοκεντρική διδασκαλία θα φέρει τους μαθητές πιο κοντά, θα γεφυρώσει
αντιθέσεις και θα συμφιλιώσει παιδιά διαφορετικής εθνικότητας ή
νοοτροπίας. Η ερευνητική μάθηση θα κινητοποιήσει τους μαθητές, ειδικά με τη
χρήση του υπολογιστή, ενώ η γωνιά κατασκευών θα αναδείξει τεχνικά ταλέντα που
μπορεί να διαθέτουν και θα επιφέρει ενθουσιασμό για τη διδακτική διαδικασία,
κάτι που μέχρι τώρα δεν υπήρχε. Επιπρόσθετα, το σχολείο οφείλει να συμβαδίζει
με τις εξελίξεις της Τεχνολογίας και να εισάγει τον υπολογιστή στη μαθησιακή
διαδικασία. Ο/Η διευθυντής/ντρια ανακοινώνει το σύνθημα «Αλλάζουμε τις αίθουσες,
αλλάζουμε διδασκαλία», προσπαθώντας να δημιουργήσει το απαιτούμενο κλίμα για
την κινητοποίηση και ενεργό συμμετοχή όλων στην επικείμενη αλλαγή.
Στη
συνέχεια, γνωρίζοντας πως οι περισσότεροι διδάσκοντες είναι αρκετά μεγάλοι στην
ηλικία και πολύ παραδοσιακοί στον τρόπο διδασκαλίας, επομένως δύσκολα θα δεχτούν
μια τόσο μεγάλη αλλαγή, δημιουργεί μία ομάδα διαχείρισης της αλλαγής, στην
οποία βάζει τέσσερις συναδέρφους οι
οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά και χρησιμοποιούν τις νέες διδακτικές πρακτικές, ενώ
παράλληλα δείχνουν πάντα ενθουσιασμό για καθετί καινούριο. Χωρίζει τους
υπόλοιπους διδάσκοντες σε επιμέρους ομάδες με διακριτά καθήκοντα (ανεύρεση πόρων
για αγορά υπολογιστών, ετοιμασία φύλλων εργασίας ανά διδακτικό αντικείμενο,
αναδιάταξη θρανίων σύμφωνα με τα νέα δεδομένα), εμπλέκοντας όλους ανεξαιρέτως
και τοποθετώντας τους πιο συντηρητικούς σε διαφορετικές ομάδες. Στον αρχαιότερο
και πιο αρνητικό σε αλλαγές, δίνει αυξημένες ευθύνες στην ομάδα διαχείρισης,
αναβαθμίζοντάς τον σε συντονιστή της και τονίζοντας στη συνεδρίαση την υψηλή
ικανότητα να φέρνει σε πέρας ό,τι αναλαμβάνει. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλίσει
την αφοσίωση και εμπλοκή όλων στην επίτευξη του στόχου. Έργο της ομάδας
διαχείρισης είναι να καταστρώσει σχέδιο, χρονοδιάγραμμα, ημερολόγιο, κριτήρια
επιτυχίας, καθώς και πρατήριο συλλογής πληροφοριών (Fullan, 2007). Παράλληλα, καλεί τους γονείς αλλά και
εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης για ενημέρωση πάνω στην επικείμενη
καινοτομία και ζητά τη συνεργασία τους.
Το
επόμενο στάδιο είναι η εφαρμογή της
αλλαγής, με πρώτο βήμα την επιμόρφωση όλων των διδασκόντων από τον/τη διευθυντή/ντρια
και τον/τη σχολική σύμβουλο, όχι μόνο θεωρητικά αλλά με δειγματικές
διδασκαλίες, ώστε να καταλάβουν πώς θα πρέπει να πραγματοποιείται στο εξής η
διαδικασία του μαθήματος, πώς οι μαθητές θα εργάζονται ομαδοσυνεργατικά και πώς
θα αξιοποιούνται οι υπολογιστές αλλά και οι δημιουργικές εργασίες στην παραγωγή
γνώσης. Η παρουσία των γονέων στις δειγματικές διδασκαλίες κρίνεται απαραίτητη,
προκειμένου να δώσουν την αποδοχή και τη στήριξή τους στο όλο εγχείρημα, καθώς
και η συνδρομή διδασκόντων από άλλα σχολεία που εφαρμόζουν τις νέες διδακτικές
πρακτικές. Στον πίνακα ανακοινώσεων του σχολείου αλλά και κάθε τάξης αναρτάται
αφίσα (προϊόν εργασίας ομάδας καθηγητών), με σύνθημα «Συνεργάζομαι, ερευνώ,
δημιουργώ», προκειμένου να μην ατονήσει ο ενθουσιασμός για την αλλαγή από την πλευρά
μαθητών και καθηγητών. Η ομάδα διαχείρισης στέκεται αρωγός σε όλη τη φάση της
εφαρμογής, παρεμβαίνοντας, συμβουλεύοντας, ενθαρρύνοντας αλλά και καταγράφοντας
σε ημερολόγιο παρατηρήσεις ή διαπιστώσεις που κάνει. Σε όλο το σχολείο αναπτύσσεται
κουλτούρα συνεργασίας όχι μόνο μεταξύ μαθητών αλλά και μεταξύ διδασκόντων.
Κατά
τον Fullan
(2007), η συνεχής ανάπτυξη όλων των εκπαιδευτικών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο
για τη βελτίωση και ομαλή προσαρμογή στην αλλαγή. Για τον λόγο αυτό κρίνεται
αναγκαίο να υπάρξει καθιέρωση συνεδρίασης διδασκόντων στο τέλος κάθε εβδομάδας, προκειμένου να
καταγράφονται τυχόν προβλήματα ή δυσκολίες που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της
εφαρμογής, να παρέχεται ανατροφοδότηση αλλά και ηθική στήριξη των
συμμετεχόντων, καθώς και υπενθύμιση του υψηλού στόχου του σχολείου και του νέου
οράματος (εφαρμογή μετασχηματιστικής ηγεσίας). Για τους συναδέρφους που δυσκολεύονται
ιδιαίτερα να προσαρμοστούν ή διακατέχονται από αισθήματα άγχους και
ανασφάλειας, θα παρέχεται και εξατομικευμένη βοήθεια από τον/τη διευθυντή/ντρια,
καθώς και απαλλαγή ή ελάφρυνση από εξωδιδακτικές εργασίες. Στη διατήρηση της
αφοσίωσης αναμένεται να εμπλακούν και οι μαθητές, οι οποίοι καλούνται να
ανεβάζουν στη σχολική ιστοσελίδα ανά τακτά διαστήματα κείμενα με εντυπώσεις,
σκέψεις, φωτογραφικό υλικό, ομαδικές εργασίες που εκπονούνται στη διάρκεια της
εφαρμογής, ενώ θα μπορούν να εκθέτουν τις κατασκευές τους σε ειδικό χώρο που θα
διαμορφωθεί εντός του σχολείου για τον σκοπό αυτό.
Τελευταίο στάδιο αποτελεί η εσωτερίκευση της αλλαγής
στη σχολική μονάδα, δηλαδή η εδραίωση και
η ενσωμάτωσή της στη σχολική κουλτούρα. Μία αλλαγή δε μπορεί να
καθιερωθεί αν δεν παγιωθεί ως κουλτούρα του οργανισμού, καθιερώνεται μόνο όταν
μπαίνει στο σύστημα των ανθρώπων και εφαρμόζεται
αυτόματα από όλους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πραγματοποιείται διάχυση καλών πρακτικών σε σχέση με την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς
μαθητών, παραβατικότητας και συμμετοχής τους στη μαθησιακή διαδικασία. Δημιουργείται μέσω πλατφόρμας δίκτυο συνεργασίας, ανταλλαγής απόψεων και καλών πρακτικών με εκπαιδευτικούς άλλων σχολείων σχετικά με θέματα συμπεριφοράς,
διδασκαλίας, συνεργασίας, αντιμετώπισης μαθητικής παραβατικότητας ή αδιαφορίας
των μαθητών για τη μαθησιακή διαδικασία.
Η σχολική κοινότητα αλλάζει, γίνεται φιλική προς τις αλλαγές
και τις καινοτομίες, ενώ η επιμόρφωση αποτελεί πια αναπόσπαστο κομμάτι του
σχολείου και αντιμετωπίζεται θετικά από τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί
αναλαμβάνουν ευκολότερα υπευθυνότητες που οδηγούν στη βελτίωση του σχολείου, ενώ το
οργανόγραμμα, το χρονοδιάγραμμα και το ημερολόγιο
γίνονται μόνιμοι βοηθοί και φίλοι των διδασκόντων. Οι μαθητές μαθαίνουν να συνεργάζονται σε ομάδες, να σέβονται τους
συμμαθητές τους παρά τις όποιες διαφορές τους χωρίζουν, να αναζητούν τη γνώση
οι ίδιοι, να δημιουργούν έργα που σχετίζονται με τη διδακτική τους ενότητα, ενώ
οι διδάσκοντες αντιμετωπίζουν πολύ λιγότερα περιστατικά παραβατικότητας και
περισσότερο ενδιαφέρον από την πλευρά των μαθητών για τη διδασκαλία τους.
Στην εσωτερίκευση
της αλλαγής εμπλέκονται και οι γονείς, οι οποίοι ενημερώνονται για τα αποτελέσματα της
καινοτομίας που εφαρμόζεται στο σχολείο τόσο από τον/τη διευθυντή/ντρια σε
συνεδρίαση που πραγματοποιείται, όσο και με δημοσιεύσεις στον τοπικό τύπο και
στην ιστοσελίδα του σχολείου. Η τοπική κοινότητα, ο Δήμος και η Διεύθυνση της
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού ενημερώνονται για
τα αποτελέσματα της εν λόγω καινοτομίας και καλούνται να παραστούν σε
εκδηλώσεις που διοργανώνει το σχολείο για ενημέρωση του συνόλου της σχολικής
κοινότητας.
6. Επίλογος
Η εισαγωγή μιας αλλαγής ή καινοτομίας στο χώρο του σχολείου είναι ένα
δύσκολο εγχείρημα, που απαιτεί συντονισμένες και καλά οργανωμένες κινήσεις από
την πλευρά του διευθυντή/ντριας, βαθιά επιστημονική γνώση, συνεχή προσπάθεια με
διαρκή ανατροφοδότηση, σωστό χειρισμό των ατόμων που αντιστέκονται στην αλλαγή.
Η εμπλοκή όλων των εκπαιδευτικών με κατανεμημένους ρόλους καθώς και η
δημιουργία κουλτούρας συνεργασίας, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους επιτυχίας.
Ο ρόλος του/της διευθυντή/ντριας είναι πρωταρχικής σημασίας. Αν η αλλαγή τον/την τρομάζει, τότε το σχολείο
οδηγείται σε στασιμότητα και εκείνος/η εκτελεί απλά γραφειοκρατικά καθήκοντα,
διεκπεραιώνοντας έγγραφα και υπακούοντας σε άνωθεν οδηγίες.
Οι ραγδαίες επιστημονικές και κοινωνικές
εξελίξεις, καθώς και τα εσωτερικά προβλήματα ενός σχολείου, καλούν τους σύγχρονους
διευθυντές/ντριες να αναλάβουν δράση, να εμπνεύσουν, να καθοδηγήσουν, να
τολμήσουν αλλαγές και να τις
υποστηρίξουν. Τότε μόνο οι σχολικές μονάδες θα γίνουν σχολεία πραγματικά ανοικτά
στην κοινωνία, θα επέλθει πρόοδος αλλά και οι ίδιοι/ίδιες θα αναλάβουν ρόλο
ηγέτη, μετασχηματίζοντας ανθρώπους, δομές και πρακτικές για το καλό της
εκπαιδευτικής κοινότητας και την πρόοδο των μαθητών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δακοπούλου, Α. (2008). Εκπαιδευτική Αλλαγή -
Μεταρρύθμιση - Καινοτομία. Στο: Αθανασούλα-Ρέππα, Α., Δακοπούλου, Α.,
Κουτούζης, Μ., Μαυρογιώργος, Γ., Χαλκιώτης. Διοίκηση
Εκπαιδευτικών Μονάδων, Τόμ. Α΄ (2η έκδ.) Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική (σελ. 165-211). Πάτρα, Ε. Α. Π.
European
Comission. (2002). The Key Competences in
a Knowledge based Economy: A first step towards selection, definition and
description. Brussels: Eurydice European Unit, p. 79-81.
Everard K.B, Moris G. and Wilson I. (2004). Effective school management. London:
Paul Chapman Publishing (4th ed.), p. 271.
Fullan, M. (2007). The new meaning
of education change. New York: Teachers College Press (4th ed.), p. 65-106.
Hargreaves, A. (1998). The emotional practice of
teaching. Teaching and Teacher Education, 14(8), p.
835–854.
Hoy, W. & Miskel, C. (2001). Educational Administration: Theory, Research and Practice (6th
ed.). New York: McGraw-Hill, p.38-65.
Ματσαγγούρας, Η. (2004). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση
(Γ ́ έκδοση). Αθήνα: Γρηγόρης, σελ. 151-169.
Μπαλατζάρας, Μ. & Ζαπουνίδου, Σ.
(2016). Η πληροφοριακή
παιδεία στο σχολείο του 21ου αιώνα. Δελτίο
εκπαιδευτικού προβληματισμού και επικοινωνίας, Vol 31 (Νο 56). Ανακτήθηκε στις 25/8/2021, από http://impschool.gr/deltio-site/?p=130.
Ρουσσάκη, Χ. (2010). Από τη δασκαλοκεντρική
στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
(Εργασία στο τμήμα
Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής
Σχολής). Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, σελ.30. Ανακτήθηκε στις 24/8/2021
από
http://www.actionresearch.gr/el/system/files/Roussaki.pdf
Ruhl,
J. (2015). Teaching Methods for Inspiring
the Students of the Future. Ανακτήθηκε
στις 20/8/2021 από: https://www.youtube.com/watch?v=UCFg9bcW7Bk&fbclid=IwAR0PSNEXazCt50WmHTbMpIdbY4a8WI5YV_lmqDFowcsnKCmvRz6FOwbn3WU
© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved
