ISSN : 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία της συγγραφέως

Κριτικές του άρθρου

ISSN : 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 26 Απριλίου 2022

«Συγκριτική θεώρηση μοντέλων εκπαιδευτικής διοίκησης»

Καραχάλιου Νίκη

Φιλόλογος, Msc Σπουδές στην εκπαίδευση

Συντονίστρια εκπαίδευσης προσφύγων

«Comparative view of educational management models»

Karachaliou Niki

Philologist, Msc Studies in education

Refugee education coordinator

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται, µέσα από µια συγκριτική θεώρηση των συστηµάτων διοίκησης και οργάνωσης της εκπαίδευσης, η «αποσαφήνιση» των όρων της οργάνωσης και της διοίκησης αλλά και η καταγραφή τυχόν νέων μοντέλων στο χώρο αυτό. Πιο συγκεκριµένα, µε συνδυασµό βιβλιογραφικής και συγκριτικής µελέτης των συστηµάτων διοίκησης και οργάνωσης της εκπαίδευσης, επιχειρείται µε τη µέθοδο της ανάλυσης περιεχοµένου, ο καθορισµός των πτυχών των συστημάτων διοίκησης και οργάνωσης της εκπαίδευσης. Αναδεικνύεται έτσι και επιβεβαιώνεται, κυρίως το περίγραμμα των δύο όρων και ύπαρξη πολλών μοντέλων για το κάθε ένα. Tέλος διαπιστώνεται η τάση για αποκέντρωση στα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης αλλά ταυτόχρονα και ο συγκεντρωτισμός που διακατέχει ακόμα το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διοίκησης.

ABSTRACT

In this research is attempted, through a comparative study of systems of administration and organisation of education ,the "clarification" of the terms of organization and administration but also the recording of any new models in this area. More concretely, with combination of bibliographic and comparative study of systems of administration and organisation of education, is attempted with the method of analysis of content, the determination of aspects of the systems of administration and organisation of education. It is thus elected and is confirmed the circumscription of the two terms and the existence of many models for each. Finally, is noted the tendency for decentralization in the educational systems of Europe, but at the same time the centralism that still occupies the Greek educational administration system.

Εισαγωγή

Ο νευραλγικός χώρος της εκπαίδευσης αποτελεί πάντα ένα «ενδιαφέρον»
αντικείµενο έρευνας λόγω της συνεχούς αλληλεπίδρασης µε το περιβάλλον του και
τους τοµείς που άµεσα τον αφορούν. Ως «ζωντανός» οργανισµός και βασικός άξονας
της εκπαίδευσης, το σχολείο χρήζει ειδικής και ιδιαιτέρως προσεκτικής διοίκησης

- καθώς αποτελεί χώρο «διαχείρισης» του διαθέσιµου ανθρώπινου δυναµικού - αλλά
και µιας οργάνωσης ικανής να προσφέρει στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, µε το
οποίο διατηρεί αµφίδροµες σχέσεις. Καθώς καθηµερινά σηµειώνονται πολλές και
σηµαντικές αλλαγές σε κάθε επίπεδο (κοινωνικό, τεχνολογικό, πολιτικό), ένας τόσο
σηµαντικός τοµέας δε θα µπορούσε να µείνει ανεπηρέαστος. Έχει εποµένως ιδιαίτερο
ενδιαφέρον να µελετήσουµε τις τάσεις που διαφαίνονται µε τα συνεχώς
µεταβαλλόµενα (άρα νέα) δεδοµένα στην διαµόρφωση εκπαιδευτικής οργάνωσης και
διοίκησης.

Στη συνέχεια παρουσιάζεται το πλαίσιο προβληµατισµού που οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριµένου αντικειµένου έρευνας και ο σκοπός πραγµατοποίησής της, η µεθοδολογία της έρευνας, καθώς και µια συνοπτική παρουσίαση των βασικών εννοιών των «µοντέλων» διοίκησης που εφαρµόζονται στη σύγχρονη εκπαίδευση.

Σκοπός

Ο εκπαιδευτικός θεσµός θεωρείται άµεσα συνδεδεµένος µε τη διαµόρφωση
της ιστορικής προοπτικής των κοινωνιών, καθώς επηρεάζει αλλά και
επηρεάζεται από τη εξέλιξη θεµελιωδών εννοιών, όπως «κοινωνία», «εργασία», «παιδεία», «πολιτεία».

«Τα εθνικά συστήµατα εκπαίδευσης αποτελούν τους βασικούς µηχανισµούς
οργάνωσης και µετάδοσης της γνώσης και έχουν καταστεί θεµελιώδεις παράγοντες
της σύγχρονης οικονοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης σε διεθνές επίπεδο. Γι΄ αυτόν
το λόγο ένα σηµαντικό τµήµα των ερευνών και µελετών στον ευρωπαϊκό και διεθνή
χώρο, έχει στραφεί προς τη µελέτη της οργάνωσης, της µετάδοσης και της αξιολόγησης της εκπαιδευτικής γνώσης στο πλαίσιο των σύγχρονων απαιτήσεων για οικονοµικό εκσυγχρονισµό..». (Παντίδης & Πάσιας,2003, σελ. 251).

Σηµαντικότατες εξελίξεις και αλλαγές γίνονται και στον τοµέα της οργάνωσης
και διοίκησης της εκπαίδευσης. Έτσι τα σύγχρονα µοντέλα διοίκησης εκπαιδευτικών
µονάδων έχουν αλλάξει ριζικά συγκριτικά µε αυτά των περασµένων δεκαετιών, βρίσκονται όµως και σε διαρκή ανανέωση και µεταβολή. Η καταγραφή, η ανάλυση και η µελέτη αυτών των τάσεων που διαφαίνονται στη σύγχρονη οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, αποτελεί το αντικείµενο της παρούσας έρευνας, η οποία θα προσεγγίσει θεωρητικά τα συστήµατα διοίκησης εκπαιδευτικών µονάδων .

Αποσαφήνιση όρων

Η οργάνωση και η διοίκηση αποτελούν δύο όρους διαφορετικούς· στις
αναλύσεις των ειδικών επιστηµόνων όμως, παρατηρείται µια σύγχυση και ορισµένες φορές
ταύτιση των όρων αυτών, η οποία απορρέει αφενός από τη µεγάλη αλληλεξάρτηση
και αλληλεπίδραση των δύο εννοιών και αφετέρου από το γεγονός ότι ο όρος
management άλλοτε αναφέρεται ως διοίκηση και άλλοτε ως οργάνωση. Μια
θεωρητική προσέγγιση των δυο εννοιών επιχειρείται αµέσως πιο κάτω .

Οργάνωση

Ο όρος οργάνωση σηµαίνει «κατάλληλη διάταξη των µερών του συνόλου, ώστε να λειτουργεί κανονικά και αποτελεσµατικά». Υπό την ευρεία της έννοια, η οργάνωση σηµαίνει και συστηµατοποίηση, δηλαδή οργάνωση µε σύστηµα. (Ανδρέου, Παπακωνσταντίνου 1994, σελ. 84) Ως οργάνωση στην εκπαίδευση, θεωρούµε κυρίως τη δοµή και τη διάρθρωση ενός εκπαιδευτικού συστήµατος.

Εκπαιδευτική διοίκηση

Αν η οργάνωση είναι το βασικό εργαλείο για την επίτευξη ενός στόχου, η διοίκηση είναι η δύναµη ενεργοποίησης αυτού του εργαλείου.

Έχει υποστηριχτεί ότι η διοίκηση της εκπαίδευσης «ασχολείται µε την εσωτερική
λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων αλλά επίσης και µε τις σχέσεις που έχουν
µε το περιβάλλον τους, που είναι οι κοινωνίες στις οποίες εγκαθίστανται και οι
κυβερνητικές υπηρεσίες που επίσηµα έχουν την επίβλεψή τους» (Glatter, 1979).

Η διοίκηση της εκπαίδευσης, ως πεδίο µελέτης που ασχολείται µε τη λειτουργία των εκπαιδευτικών οργανισµών, αποτελεί ένα κλάδο της διοίκησης που δεν έχει σαφώς διαχωρισµένα τα όρια του µε τους υπόλοιπους επιστηµονικούς κλάδους.

Μέσα σε ένα κλίµα σύγχυσης σχετικά µε το αντικείµενο της διοίκησης της
εκπαίδευσης και το κατά πόσο διαφέρουν οι τεχνικές και τα συστήµατά της από αυτά
της διοίκησης άλλων οργανισµών, διατυπώθηκαν πολλές θεωρίες και εφαρµόστηκαν
διάφορα µοντέλα.

Το θέµα που προκαλεί τις περισσότερες συζητήσεις είναι αν η
εφαρµογή των γενικών κανόνων διοίκησης που εφαρµόζονται σε όλους τους
οργανισµούς, µπορεί να γίνει και στους εκπαιδευτικούς οργανισµούς ή η
εκπαιδευτική διοίκηση πρέπει να θεωρηθεί ως ξεχωριστός επιστηµονικός κλάδος για
τη διοίκηση των εκπαιδευτικών οργανισµών. Η πρώτη άποψη υποστηρίζει πως οι
εκπαιδευτικοί οργανισµοί έχουν αρκετά κοινά µε τους υπόλοιπους οργανισµούς,
δεδοµένου ότι ενώνουν τους ανθρώπους για έναν κοινό σκοπό. Η δεύτερη άποψη
υποστηρίζει ότι πρέπει να ισχύσουν ειδικά κριτήρια για τη εκπαιδευτική διοίκηση,
γιατί οι εκπαιδευτικοί οργανισµοί διαφέρουν σε βασικές λειτουργίες από τους
υπόλοιπους.

Αν θεωρήσουµε ότι ο εκπαιδευτικός οργανισµός συνίσταται σε µια οµάδα
ανθρώπων που εργάζεται µε σκοπό την παροχή εκπαίδευσης, κατανοούµε τις
δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες που προκύπτουν όσον αφορά στον καθορισµό τουσκοπού ενός εκπαιδευτικού οργανισµού. Αυτή είναι και η βασική ιδιαιτερότητα της διοίκησης εκπαιδευτικών οργανισµών.

Πιο συγκεκριµένα, η ασάφεια του σκοπού δηµιουργεί ιδιαίτερα προβλήµατα, µια και ο όρος «παροχή εκπαίδευσης» µπορεί να προσεγγιστεί και να αναλυθεί µε ποικίλους τρόπους και διαφορετικό περιεχόµενο. Ο σαφής καθορισµός του σκοπού όµως συµβάλλει καθοριστικά τόσο στον προγραµµατισµό, όσο και στην αποτελεσµατικότητα ενός οργανισµού. Ωστόσο δεν µπορούµε να απορρίψουµε το ενδεχόµενο ότι θα ήταν χρήσιµη η άντληση γνώσεων από τις θεωρίες οργάνωσης και διοίκησης αλλά και από την εµπειρία άλλων οργανισµών.(Ανδρέου, 2001)

Η διοίκηση ενός εκπαιδευτικού οργανισµού, όπως το σχολείο, διέπεται από τέσσερις βασικές λειτουργίες .

Στην πρώτη φάση της διοίκησης ανήκει η λειτουργία του προγραµµατισµού,
κατά την οποία καθορίζονται οι στόχοι του, βραχυπρόθεσµοι ή µακροπρόθεσµοι και
οι οποίοι µπορούν να αφορούν το σύνολο του οργανισµού ή ένα τµήµα του.
Ακολουθεί η διαδικασία της οργάνωσης , κατά την οποία καθορίζονται οι
υποχρεώσεις και οι αρµοδιότητες του κάθε εργαζοµένου αλλά και οι πόροι και η
υλικοτεχνική υποδοµή που έχει ο οργανισµός στη διάθεσή του. Η οργάνωση αυτή
γίνεται µε γνώµονα την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στην φάση του
προγραµµατισµού.

Κατά τη φάση της διεύθυνσης το διδακτικό και βοηθητικό προσωπικό καθοδηγούνται προκειµένου να συµβάλουν στην επίτευξη των στόχων του οργανισµού.

Τέλος, η φάση του ελέγχου είναι αυτή κατά την οποία εξετάζεται και πιστοποιείται αν οι ενέργειες που έχουν γίνει έχουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα.

(Αθανασούλα -Ρέππα και συν., 1999)

Θεωρίες για τη ∆ιοίκηση

Ιστορικά η ∆ιοίκηση της Εκπαίδευσης ως συστηµατική ενότητα γνώσεων άρχισε µε την εµφάνιση των θεωριών της Γενικής ∆ιοίκησης στις αρχές του 20^ου αιώνα µε τον Fr. Taylor και τους συνεργάτες του. Οι πιο αντιπροσωπευτικές τάσεις της διοίκησης είναι : η κλασική, η νεοκλασική και η σύγχρονη.

Τις βάσεις της κλασικής διοίκησης έθεσαν µεταξύ άλλων οι Fr. Taylor, Faylor και Weber. Το µοντέλο τους στηρίχθηκε στις παρακάτω αρχές:

· Αναζήτηση της µεθόδου εκείνης εργασίας που δίνει το καλύτερο αποτέλεσµα µε τη λιγότερη θυσία σε χρόνο, χρήµα και ανθρώπινη προσπάθεια. Επίτευξη των στόχων της οργάνωσης µέσω της µεγιστοποίησης του αποτελέσµατος που οδηγεί σε µεγαλύτερο κέρδος.

· Συσχετισµός της αµοιβής των εργαζοµένων µε την παραγωγικότητά τους.

· Εξειδίκευση που προωθεί την επιδεξιότητα του εργαζοµένου και αυξάνει την αποδοτικότητά του.

· Χρήση αποτελεσµατικού συστήµατος ελέγχου από τους προϊσταµένους στους υφισταµένους τους.

Παρουσίαση των υπαρχόντων «µοντέλων» διοίκησης εκπαιδευτικών µονάδων

Όπως υποστηρίχθηκε και παραπάνω, για την αποτελεσµατική λειτουργία των εκπαιδευτικών µονάδων και κατά συνέπεια την επίτευξη όλων των παιδαγωγικών προθέσεων, κρίνεται απαραίτητη η καλή οργάνωση - διοίκηση των µονάδων αυτών, η οποία, σε συνδυασµό µε την διδακτική διαδικασία, είναι καθήκον των οργάνων διοίκησης της εκπαιδευτικής µονάδας.

Η δοµή της διοίκησης, µπορεί να έχει διάφορες µορφές, που διαφοροποιούνται κυρίως από την κατανοµή των διοικητικών λειτουργιών και τη δοµή των διοικητικών οργάνων.

Τα συστήµατα εκπαιδευτικής οργάνωσης και διοίκησης που έχουν αποτυπωθεί ως τώρα είναι τριών κατευθύνσεων: αυτά που βασίζονται στις αρχές της συγκέντρωσης, όσα έχουν ως άξονα την αποσυγκέντρωση, και αυτά που έχουν ως βάση την αρχή της αποκέντρωσης.

Συγκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης

Η έννοια της συγκέντρωσης στη διοίκηση σηµαίνει την ύπαρξη ενός
µοναδικού κράτους, µιας εξουσίας, µιας νοµοθεσίας, µιας διοίκησης, στην οποία υποτάσσονται οι υπόλοιπες δοµές του συστήµατος χωρίς να έχουν καµία εξουσία ή αυτονοµία. Παρόλα αυτά, µια συγκεντρωτική εξουσία, µπορεί να παρουσιάσει κάποια χαρακτηριστικά που να της δίνουν µια λίγο διαφορετική διάσταση από αυτή που παρουσιάστηκε ως τώρα. Ένα συγκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης µπορεί να είναι συµπυκνωµένο ή αποσυµπυκνωµένο.

Για την έννοια της συγκέντρωσης (centralization) οι Ανδρέου και Παπακωνσταντίνου υποστηρίζουν ότι "το κριτήριο της συγκέντρωσης είναι οδιορισµός από το κράτος των απαιτούµενων αρχών, η στενότητα της παρεχόµενης αρµοδιότητάς τους, η ολοκληρωτική εξάρτησή τους από το κράτος και την κεντρική εξουσία και, τέλος, το γεγονός ότι οι δραστηριότητες που τους παρέχονται και αναπτύσσονται µέσα στο χώρο που βρίσκονται ή την αυτοδιοίκηση που αντιπροσωπεύουν ασκούνται στο όνοµα και για λογαριασµό του κράτους, αδυνατώντας να ξεφύγουν από την κυριαρχία του, αφού τους επιβάλλεται άµεσα ή έµµεσα η εφαρµογή των δραστηριοτήτων της διοίκησης."

Η συγκέντρωση στο εκπαιδευτικό διοικητικό σύστηµα εκφράζεται κυρίως µε τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

· Αυστηρά ιεραρχική οργάνωση στην κορυφή της οποίας υπάρχει το αρµόδιο Υπουργείο

· Το Υπουργείο αποφασίζει για το σύνολο της λειτουργίας του συστήµατος και οι περιφερειακές και τοπικές αρχές µόνον εκτελούν τις αποφάσεις του, χωρίς να έχουν δικαίωµα ανάληψης πρωτοβουλιών σε οποιοδήποτε διοικητικό θέµα

· Η διοίκηση ασκείται σε ένα πλαίσιο πολύπλοκων και πολυάριθµων διατάξεων και νόµων, τους οποίους είναι υποχρεωµένοι να ακολουθήσουν πιστά όλοι οι εµπλεκόµενοι µε τη διοίκηση.

Παρόλα αυτά, µια συγκεντρωτική εξουσία, µπορεί να παρουσιάσει κάποια χαρακτηριστικά που να της δίνουν µια λίγο διαφορετική διάσταση από αυτή που παρουσιάστηκε ως τώρα. Ένα συγκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης µπορεί να είναι συµπυκνωµένο ή αποσυµπυκνωµένο.

Η συµπύκνωση και αποσυµπύκνωση είναι αρχές που διαχειρίζονται τις σχέσεις οργάνωσης µεταξύ των διαφόρων αρχών του κράτους στο εσωτερικό του συγκεντρωτικού συστήµατος διοίκησης.

Ο Γ. Παπακωνσταντίνου, ύστερα από µελέτη των θεωριών γάλλων, κυρίως, νοµικών ,δίνει τους εξής ορισµούς για τις δυο αυτές αρχές:

Συµπύκνωση (concentration) είναι η ακραία µορφή της συγκέντρωσης και
απαιτεί µια αυστηρή ιεραρχία. Οι αποφάσεις παίρνονται στην κορυφή της ιεραρχίας και οι υποτασσόµενοι ή υφιστάµενοι δεν διαθέτουν παρά µια εκτελεστική εξουσία.

Αποσυµπύκνωση (deconcentration) είναι µια µορφή περισσότερο µέτριας συγκέντρωσης της εξουσίας και έγκειται στη µεταφορά της εξουσίας, στη λήψη απόφασης από όργανα τοπικά ή περιφερειακά που παραµένουν όµως αναγκαστικά στην ιεραρχία των κεντρικών διοικήσεων.

Αυτή η διάκριση, αφορά βέβαια στην εσωτερική δοµή και οργάνωση της ιεραρχίας του συστήµατος και κυρίως στη διαχείριση και έτσι δεν µπορούµε να υποστηρίξουµε ότι το καθιστά «λιγότερο συγκεντρωτικό».

Η έννοια της «αποσυµπυκνωµένης» διοίκησης, οδηγεί στη δηµιουργία µια θεωρίας µετάβασης ή έστω σύνθεσης τω συγκεντρωτικών και αποκεντρωτικών συστηµάτων διοίκησης, αυτή της αποσυγκέντρωσης.

Αποσυγκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης

Τα τελευταία χρόνια, τίθεται πολύ συχνά το ζήτηµα του αποσυγκεντρωτικού προσανατολισµού της οργάνωσης του εκπαιδευτικού συστήµατος, έτσι ώστε να
εξασφαλιστεί η αποτελεσµατική οργάνωση και διοίκηση των σχολικών µονάδων,
χωρίς όµως να ανατρέπεται η «συγκεντρωτική» κρατική οργάνωση και ο κεντρικός
σχεδιασµός της εκπαιδευτικής πολιτικής. Προβάλλεται έτσι το διοικητικό µοντέλο
της αποσυγκέντρωσης, κατά το οποίο σταδιακά µεταβιβάζονται σε περιφερειακά
όργανα αρµοδιότητες, τις οποίες ασκούν µέσα στο πλαίσιο της διοικητικής ιεραρχίας
του εκπαιδευτικού συστήµατος.

«Με τον όρο «αποσυγκέντρωση» (deconcentration) ορίζεται η µεταφορά στα περιφερειακά όργανα αποφασιστικών αρµοδιοτήτων, οι οποίες ασκούνται κάτω από την εποπτεία ή την καθοδήγηση των κεντρικών πολιτικών και διοικητικών µηχανισµών. Η αποσυγκέντρωση λαµβάνει χώρα στο πλαίσιο του συγκεντρωτικού συστήµατος και µπορεί να οργανωθεί είτε σε γεωγραφικό επίπεδο είτε σε επίπεδο εξειδικευµένων υπηρεσιών. Πρόκειται για µεταφορά εξουσιών (διαχείρισης, λήψης αποφάσεων) σε τοπικά, περιφερειακά όργανα που παραµένουν, όµως, αναγκαστικά στην ιεραρχία της κεντρικής διοίκησης.»(Ανδρέου 2001, σελ.49) Η αποσυγκέντρωση στην εκπαιδευτική διοίκηση, γεννά ένα αρκετά σοβαρό ζήτηµα. Μέχρι ποιό σηµείο και κάτω από ποιους όρους θα µπορούν να ασκούν διοίκηση τα τοπικά περιφερειακά όργανα; ∆εδοµένου ότι θα ακολουθεί τις αρχές της κεντρικής εκπαιδευτικής πολιτικής, µέχρι πού θα ορίζεται η «αυτονοµία» της σχολικής µονάδας;

Το µοντέλο της αποσυγκέντρωσης θα θεωρηθεί επιτυχηµένο σε περίπτωση που οι αρχές της κεντρικής εκπαιδευτικής πολιτικής θα αποτελούν ένα γενικό πλαίσιο µέσα στο οποίο θα ασκείται η διοίκηση και δεν θα καθορίζουν λεπτοµερώς την οργάνωση και διοίκηση της εκπαιδευτικής µονάδας.

Αποκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης

Σύµφωνα µε το αποκεντρωτικό διοικητικό σύστηµα "ένα µέρος της αποφασιστικής εξουσίας της κεντρικής διοίκησης µεταβιβάζεται στα περιφερειακά κρατικά όργανα" (Σαΐτης, 1992,σ.105). Έτσι παρέχονται αρµοδιότητες και ελευθερίες στις τοπικές εξουσίες. Πιο συγκεκριµένα «µε τον όρο αποκέντρωση (decentralization) ορίζεται η
µεταφορά εξουσιών και αρµοδιοτήτων από τους κεντρικούς µηχανισµούς εξουσίας σε
τοπικό - περιφερειακό επίπεδο. Η άσκηση των εξουσιών από τα τοπικά περιφερειακά
όργανα και τις υπηρεσίες γίνεται χωρίς την προηγούµενη έγκριση των κεντρικών
πολιτικών και διοικητικών αρχών. Πράγµα που σηµαίνει ότι οι αποφάσεις
λαµβάνονται στο επίπεδο που εκτελούνται, έτσι ώστε να είναι προσαρµοσµένες στην πραγµατικότητα και να λαµβάνονται σε µικρό χρονικό διάστηµα.»(Ανδρέου, 2001,σελ.50)

Τα χαρακτηριστικά της γενικότερης θεωρίας της αποκέντρωσης(Ανδρέου & Παπακωνσταντίνου, 1994) µπορούµε να τα συνοψίσουµε κυρίως στο ότι:

•Την αποκέντρωση δεν µπορούµε να την κατανοήσουµε έξω από την οργανωµένη διοίκηση

•Η αποκέντρωση προϋποθέτει την ύπαρξη τοπικών συλλογικών οργάνων δηλαδή µια τοπική διοίκηση

•Στην αποκέντρωση, οι εξουσίες που κυβερνούν την τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να εκλέγονται από το τοπικό κοινωνικό σύνολο και να µην είναι διορισµένες από την κεντρική εξουσία.

Στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διοίκησης, η υιοθέτηση ενός αποκεντρωτικού
συστήµατος σηµαίνει ότι «υπάρχει µια κεντρική διοίκηση, η οποία χαράσσει την εκπαιδευτική πολιτική και δίνει τις γενικές κατευθύνσεις για την οργάνωση και
λειτουργία του συστήµατος, υπάρχει η ιεραρχική δοµή του συστήµατος αλλά οι επιµέρους αποφάσεις για την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής παίρνονται σε επίπεδο περιφέρειας καθώς και σε τοπικό, ανάλογα µε το πρόβληµα που προκύπτει και τη σηµασία που έχει. Η κεντρική διοίκηση ασκεί τον έλεγχο και οι επιθεωρητές της προσπαθούν να έχουν ως στόχο τη βελτίωση τη λειτουργίας του συστήµατος και όχι την επιτήρηση του κατά πόσο εφαρµόζονται πιστά οι κανονισµοί της κεντρικής διοίκησης, όπως συµβαίνει στο συγκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης. Στο αποκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης οι διευθυντές των σχολείων είναι πραγµατικοί οργανωτές και διοικητικοί διευθυντές των σχολικών µονάδων που διευθύνουν, αφού µπορούν να αποφασίζουν για όλα τα θέµατα που τους αφορούν και έχουν περιφερειακή διάσταση χωρίς να ζητούν την έγκριση της κεντρικής διοίκησης»

Συμπεράσματα

Τα σχολεία σήµερα αντιµετωπίζουν έναν σύνθετο κόσµο και ένα φαινοµενικά ατελείωτο σύνολο πιέσεων. Όσοι εµπλέκονται στη διοίκηση της εκπαίδευσης, πειραµατίζονται µε νέες προσεγγίσεις στη διαχείριση, µε σκοπό να διευθύνουν τα σχολεία µε µεθόδους που αντιστοιχούν και αρµόζουν στον 21ο αιώνα και στην καλπάζουσα πρόοδο της τεχνολογίας.

Ως προς τα μοντέλα διοίκησης της εκπαίδευσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο τύπος του συστήµατος δηµόσιας διοίκησης ενός κράτους δεν προϋποθέτει και αντίστοιχη διοίκηση και στον τοµέα της εκπαίδευσης. Συγκεκριµένα, σε κράτη που παρατηρείται µεγάλος συγκεντρωτισµός στη δηµόσια διοίκηση, στην εκπαίδευση εφαρµόζεται αποκεντρωτικό σύστηµα διοίκησης, καθώς η σχολική µονάδα θεωρείται ως παραγωγική µονάδα υπεύθυνη για την παραγωγικότητά της και εποµένως θα πρέπει η ίδια να καθορίζει τον τρόπο οργάνωσης και διοίκησής της.

Παρατηρείται βέβαια και το αντίθετο, δηλαδή σε κράτη που εφαρµόζεται αποκεντρωµένη δηµόσια διοίκηση, το εκπαιδευτικό τους σύστηµα να είναι συγκεντρωτικό και η κεντρική διοίκηση να αποφασίζει για το σύνολο τη λειτουργίας του συστήµατος.

Στα πλαίσια του σύγχρονου ρυθµού για αύξηση της παραγωγής, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ένα αποκεντρωτικό σύστηµα εκπαιδευτικής διοίκησης θα ενισχύσει την αποτελεσµατικότητα των εκπαιδευτικών µονάδων, αφού θα αναγκαστούν να λειτουργήσουν στα πλαίσια του ανταγωνιστικού πνεύµατος που κυριαρχεί σχεδόν σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες.

Η διαπίστωση της τάσης για αποκέντρωση στα εκπαιδευτικά συστήµατα της Ευρώπης, είναι µια εύκολη υπόθεση µπροστά στον κυκεώνα διαβουλεύσεων που δηµιουργεί η προσπάθεια καθορισµού των παραµέτρων για την υλοποίησή της.

Σε γενικότερες γραµµές, τα εκπαιδευτικά συστήµατα, όσον αφορά την παρέµβαση του κρατικού µηχανισµού, πρόσκεινται -απ΄ότι διαφαίνεται-φιλικότερα προς το µοντέλο του αποσυγκεντρωτισµού, το οποίο αναφέρθηκε πιο πάνω.

Παρά ταύτα, δεν είναι τόσο εύκολο, όσο ηχεί, να εισαχθεί η διοικητική αποκέντρωση επιτυχώς.

Ως προς τα «οικεία», το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει ένα αρκετά συγκεντρωτικό σύστημα.  Οι ουσιαστικές αρμοδιότητες διαμόρφωσης της εκπαιδευτικής πολιτικής και διοίκησης της εκπαίδευσης βρίσκονται συγκεντρωμένες σε κεντρικό επίπεδο, υπό την ευθύνη του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων.( Eurybase,2020)

Βέβαια θα ήταν άδικο να μην αναφερθούν οι προσπάθειες των τελευταίων δεκαετιών για αποσυγκέντρωση και οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις σε τοπικό επίπεδο που επαναπροσδιορίζουν το ρόλο των φορέων εκπαίδευσης, αποδίδοντας στη σχολική μονάδα μεγαλύτερη αυτονομία καθώς και τη δυνατότητα να προγραμματίζει, να οργανώνει και να αξιολογεί το έργο της, χωρίς όμως όλα αυτά να οδηγούν σε ριζικές αλλαγές .

Βιβλιογραφία

Eλληνόγλωσση

Αθανασούλα - Ρέππα Α., στο ∆ιοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων, εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα,
1999.

Ανδρέου Απ., Ζητήµατα ∆ιοίκησης της Εκπαίδευσης, εκδ. Βιβλιογονία, Αθήνα, 1998
Ανδρέου Απ. (επιµ.) Ο.Ι.Ε.Λ.Ε., Οργάνωση και διοίκηση σχολικών µονάδων, Αθήνα,
2001

Ανδρέου Απ., ∆οκίµια για την οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, εκδ. Αριστ. Πανεπ. Θεσσαλονίκης , Θεσσαλονίκη,2001α

Ανδρέου Α., Παπακωνσταντίνου Γ., Εξουσία και οργάνωση-διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος, εκδ. Νέα Σύνορα, Αθήνα ,1994

Βαλσαµόπουλος Ν., Ο νοµικός σύµβουλος σχολείων και εκπαιδευτικών, εκδ. Λαβδάκη, Λάρισα, 2001

Εθνικό Συµβούλιο Παιδείας, Πρακτικά 1^ης συνεδρίασης της ολοµέλειας του Εθνικού
Συµβουλίου Παιδείας (Ιανουάριος 1999), Επιµέλεια Σύνταξης: Ι.Πανάρετος,
Αθήνα,1999

Ευρυδίκη (2020) Eurybase , ∆ιαθέσιµο στο διαδίκτυο www.eurydice.org/Eurybase

Σαΐτης Χρ., Οργάνωση και ∆ιοίκηση της Εκπ/σης, εκδ. Ατραπός, Αθήνα, 2002

Ξενόγλωσση (ή µεταφρασµένη)

Αnweiler,Κuebart, Liegle, Schafer, Sussmuth, Eκπαιδευτικά Συστήµατα στην Ευρώπη, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη,1987

Glatter, R. Educational policy and management : One field or two? Educational Analysis, Vol.1, no 2 (1979)

Europa. (2020c). The European Commission. Education. Στη διεύθυνση:
https://ec.europa.eu/education/node_en

Organisation for economic cooperation and development (OECD) Centre of educational researchand innovation , New School Management Approaches, Paris, 2001

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα

H Νίκη Καραχάλιου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αργότερα παρακολούθησε κύκλο σπουδών στο τμήμα διερμηνείας και μετάφρασης του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης και ασχολήθηκε με τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών «Σπουδές στην εκπαίδευση» από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Μιλάει αγγλικά, ισπανικά και γερμανικά. Εργάστηκε αρχικά στην ιδιωτική εκπαίδευση και από το 2006 είναι μόνιμη εκπαιδευτικός στη δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το 2020 ανέλαβε τη θέση της Συντονίστριας Εκπαίδευσης προσφύγων Αγίων Θεοδώρων Κορινθίας. Ασχολείται με την δια βίου εκπαίδευση και έχει συμμετάσχει σε Ευρωπαϊκά προγράμματα όπως: Socrates, Comenius, LifeLong Learning, Grundtvig, ERASMUS+, τόσο σε ατομικές κινητικότητες επιμόρφωσης όσο και σε εκπαιδευτικές συμπράξεις με άλλα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα ως συντονίστρια και project manager. Ερευνήτρια, συγγραφέας άρθρων σε διεθνή αναγνωρισμένα επιστημονικά περιοδικά και εισηγήτρια σε Παιδαγωγικά συνέδρια.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved