ISSN: 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία του συγγραφέα Καραγιάννη Αθανασίου

Κριτικές του άρθρου

3 Σεπτεμβρίου 2020

Διδακτικό σενάριο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα»

Καραγιάννης Αθανάσιος

Δάσκαλος, Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γρεβενών

Teaching Scenario: “Our place: A place with thousand faces”

Karagiannis Athanasios

Teacher, Directorate of Primary Education Grevena

Διδακτικό σενάριο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα»

Μελέτη Περιβάλλοντος Γ’ Δημοτικού, Ενότητα 2, Κεφάλαιο 1, σελ. 29».

Teaching Scenario: “Our place: A place with thousand faces”

Third Grade Environmental Study, Unit 2, Chapter 1, p. 29”.

Περίληψη

Στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, το Αναλυτικό Πρόγραμμα (Α.Π.) έχει θεμελιώδη σημασία διότι εκφράζει τους σκοπούς της εκπαίδευσης και της αγωγής, όπως αυτοί καθορίζονται από την πολιτεία. Τα σύγχρονα Α.Π. στηρίζονται στα πορίσματα της επιστήμης της ψυχολογίας, καθώς και στα φιλοσοφικά και κοινωνιολογικά ρεύματα, είναι ευέλικτα και προσαρμόσιμα στις ανάγκες των μαθητών/μαθητριών, χωρίς να εγκλωβίζονται στη μοναδικότητα του ενός εγχειριδίου. Η ευελιξία τους αυτή, παρέχει τη δυνατότητα στον/στην εκπαιδευτικό να παρεμβαίνει, δίνοντάς του/της την επιλογή της χρήσης ποικίλων μέσων και τρόπων, ανάλογα με τους στόχους και το μαθητικό δυναμικό της τάξης του/της. Τα τελευταία χρόνια η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ), δίνουν στον/στην εκπαιδευτικό την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τη δυναμική τους και να τις εντάξει στη μαθησιακή διαδικασία της διδακτικής του/της πρακτικής. Οι ΤΠΕ στη σύγχρονη εκπαίδευση, συμβάλλουν στη μεταβολή του τρόπου μάθησης καθώς και στη συνεργασία και στην επικοινωνία των εμπλεκόμενων μελών. Τον ανωτέρω ισχυρισμό επιχειρεί να ενισχύσει ο σχεδιασμός και η παρουσίαση ενός διδακτικού σεναρίου με χρήση των ΤΠΕ, στο πλαίσιο της διδασκαλίας των μαθητών/μαθητριών της Γ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου , στις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Αισθητικής Αγωγής.

Abstract

In the modern education system, the Curriculum (Analytical Syllabus-AS) is of fundamental importance because it expresses the purposes of education and training, as they are determined by the state. The modern Curriculum is based on the findings of the science of psychology, as well as philosophical and sociological currents; it is also flexible and adaptable to the needs of students and it hinders them from being trapped in the uniqueness of a textbook. This flexibility enables the teacher to intervene, giving him / her choice of using a variety of means and ways, depending on the goals and the student potential of his / her class. In recent years, the introduction of New Information and Communication Technologies (ICT), give the teacher the opportunity to take advantage of their dynamics and integrate them into the learning process of his / her teaching practice. ICT in modern education contributes to the change of the way of learning as well as to the cooperation and communication of the members involved. The above claim is attempted by the design and presentation of a teaching scenario using ICT, in the context of teaching students of the third grade of primary school, in the cognitive areas of Environmental Studies, Modern Greek Language and Aesthetic Education.

1. Εισαγωγή

Η έννοια της αυτονομίας του/της εκπαιδευτικού στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα δεν αφορά μόνο την ανεξαρτητοποίηση του/της, αλλά αποτελεί μία αντίληψη που στηρίζεται στη συνεργασία και στην επικοινωνία των εκπαιδευτικών μεταξύ τους και με την ηγεσία του οργανισμού, για τη λήψη αποφάσεων. Αφορά επίσης τη δυνατότητα και την ελευθερία του/της εκπαιδευτικού να ελέγχει τον εαυτό του/της και το εργασιακό του/της περιβάλλον, δηλαδή να μπορεί να επιλέξει και να προτείνει την καταλληλότερη «συνταγή» για τους/τις μαθητές/μαθήτριές του/της όπως ακριβώς ο/η γιατρός για τους ασθενείς του/της (Καρακώστα, 2013: 25-26)^[1]. Συνήθως ο/η εκπαιδευτικός καλείται να πάρει αποφάσεις σε επίπεδο τάξης (μικροεπίπεδο) αλλά και να λογοδοτεί σε επίπεδο κοινοτικό ή εθνικό (μακροεπίπεδο), να εργάζεται με βάση την αρχή ότι όλοι/όλες οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να μάθουν αλλά ταυτόχρονα να πρέπει να τηρεί τα στενά χρονοδιαγράμματα της διδακτέας ύλης. Η παιδαγωγική αυτονομία λοιπόν του εκπαιδευτικού δοκιμάζεται καθημερινά (Ιωαννίδου- Κουτσελίνη, 2013: 117-118)^[2].

Η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών (Ν.Τ.) στην εκπαιδευτική διαδικασία δημιουργεί τις προϋποθέσεις άρσης του αδιέξοδου του παραδοσιακού μοντέλου μάθησης και κάνει ορατή την εφαρμογή ενός νέου μοντέλου προσαρμοσμένο στις ατομικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες του/της μαθητή/μαθήτριας στο πλαίσιο ενός περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας. (Κριεμίδης, Κορωνιός, Παπαϊωάννου & Σιούτου, 2019)^[3]. Κατά τη Βαβουράκη (2019)^[4], η αξιοποίησή τους, δίνει τη δυνατότητα προώθησης δύο στόχων: α) τον «παιδαγωγικό» στόχο, όπου η χρήση τους βοηθά στη βελτίωση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας π.χ. η χρήση ενός λογισμικού για την παρουσίαση ενός πειράματος και β) τον «καταλυτικό» στόχο, όπου η χρήση τους ευνοεί νέου τύπου δραστηριότητες, όπως η ομαδική εργασία, η έρευνα με τη χρήση του διαδικτύου, η συλλογή δεδομένων και πληροφοριών και η παρουσίασή τους μέσω ενός προγράμματος προσομοίωσης.

Η παιδαγωγική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. δίνει την ευκαιρία στον/στην εκπαιδευτικό να εκμεταλλευτεί τη δυναμική τους και να τις ενσωματώσει στη μαθησιακή διαδικασία της διδακτικής του πρακτικής. Ο ανωτέρω ισχυρισμός επιδιώκεται να ενισχυθεί με την παρουσίαση ενός διδακτικού σεναρίου με χρήση των Τ.Π.Ε., στο πλαίσιο της διδασκαλίας των μαθητών/μαθητριών της Γ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, στις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Αισθητικής Αγωγής.

2. Σχεδιασμός και υλοποίηση διδακτικής ενότητας με τη χρήση ΤΠΕ

Ο σχεδιασμός μιας διδακτικής ενότητας αποτελεί «μία στοχαστική διεργασία, αλλά και ένα πλάνο εργασίας με βάση το οποίο ο/η εκπαιδευτικός οριοθετεί το πεδίο της μάθησης, οργανώνει τη διδασκαλία και ελέγχει τον βαθμό του μαθησιακού αποτελέσματος» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^α: 5)^[5]. Ουσιαστικά ο/η εκπαιδευτικός, σε επίπεδο σχολικής τάξης, καλείται «να γίνει φορέας ανάπτυξης των αναλυτικών προγραμμάτων αναδομώντας το περιεχόμενό τους, προσαρμόζοντας τους στόχους του/της και επιλέγοντας τις μεθόδους και τους τρόπους με τους οποίους θα πετύχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, σε συνάρτηση με τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών/μαθητριών του/της» (Ιωαννίδου-Κουτσελίνη, 2013: 133)^[6].

2.1.Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών - προαπαιτούμενες γνώσεις/προϋπάρχουσες αντιλήψεις των μαθητών/μαθητριών

Το διδακτικό σενάριο απευθύνεται στους/στις μαθητές/μαθήτριες της Γ’ τάξης δημοτικού και το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ., εφόσον αποτελεί διδακτική ενότητα του αντίστοιχου μαθήματος και οι στόχοι που τίθενται άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος. Ταυτόχρονα αξιοποιούνται παιδαγωγικά εργαλεία των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική πρακτική. Η διδακτική προσέγγιση του θέματος αφορά τις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Αισθητικής Αγωγής.

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών/μαθητριών είναι η κατανόηση της σημασίας των εννοιών: βουνό, δάσος, ποτάμια, άγρια ζώα, πεδιάδα, λίμνη, θάλασσα και οι σχετικές έννοιες που αναφέρονται στην αλληλεπίδραση ανθρώπου και περιβάλλοντος, αφού τις έχουν μελετήσει στη Β’ τάξη δημοτικού. Σε ότι αφορά τη χρήση των ΤΠΕ γνωρίζουν τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ, την επεξεργασία κειμένου στο Word, τις δεξιότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο και είναι εξοικειωμένοι με τα λογισμικά που θα χρησιμοποιήσουν.

2.2.Οργάνωση της διδασκαλίας – διδακτικό συμβόλαιο

Η πρόταση για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου προϋποθέτει τη δημιουργία μαθητικών ομάδων (από πέντε μαθητές/μαθήτριες η κάθε μία ομάδα) και η διεξαγωγή του θα γίνει στην αίθουσα πληροφορικής του σχολείου. Οι ομάδες δουλεύουν αυτόνομα στον κάθε υπολογιστή με την καθοδήγηση του δασκάλου καθώς και τη χρήση κατάλληλου έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού. Η διδασκαλία-μάθηση σε ομάδες εργασίας αποτελεί «κοινωνική μορφή οργάνωσης της τάξης, στην οποία οι μαθητές/μαθήτριες συγκροτούν μικρότερες ομάδες και τα μέλη κάθε ομάδας συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας» (Καρυώτης, 2009: 68)^[7]. Η εργασία σε ομάδες αποτελεί «μια σύγχρονη ενεργητική εκπαιδευτική τεχνική που στηρίζεται στο ομαδοσυνεργατικό μοντέλο μάθησης, σύμφωνα με το οποίο οι μαθητές ανακαλύπτουν τη γνώση συνεργαζόμενοι μεταξύ τους σε ευέλικτες ομάδες. Στο πλαίσιο της ομάδας αναπτύσσονται συγκεκριμένοι ρόλοι οι οποίοι εναλλάσσονται έτσι ώστε όλα τα μέλη της ομάδας να καλλιεργήσουν διάφορες δεξιότητες» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^β: 13)^[8].

Για την ενίσχυση του παιδαγωγικού κλίματος της τάξης αξιοποιούμε το διδακτικό συμβόλαιο. Οι μαθητές/μαθήτριες συντάσσουν τους κανόνες της τάξης τους σε μια αφίσα και υπογράφουν στο κάτω μέρος της. Ουσιαστικά το διδακτικό συμβόλαιο αξιοποιείται «για την ανάπτυξη της υπευθυνότητας των μαθητών/μαθητριών – μελών της ομάδας – και την κατανόηση της αξίας της δέσμευσης σε συμφωνημένους κανόνες συμπεριφοράς. Εκπαιδεύει στη διαπραγμάτευση, στην επίλυση συγκρούσεων και στη λήψη και υλοποίηση αποφάσεων σε ένα πλαίσιο αποτελεσματικής επικοινωνίας» (Μπαρδάνης & Σακκάς, 2015)^[9].

2.3.Χρήση ΤΠΕ, καθώς και άλλων μέσων για το διδακτικό σενάριο

Οι ΤΠΕ και το εκπαιδευτικό λογισμικό ως παιδαγωγικά μέσα λειτουργούν ως γενικότερο συμπλήρωμα των μέσων για τη διεύρυνση της γλωσσικής ικανότητας, της επικοινωνιακής δεξιότητας, του εννοιολογικού υποβάθρου και της αισθητικής αντίληψης των παιδιών καθώς και ως εναλλακτική μορφή γλωσσικής μόρφωσης που ενδιαφέρει, ξεκουράζει και διασκεδάζει.

Για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθεί to λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth, το Kidspiration 3 (δοκιμαστική έκδοση) που είναι ένα λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος. το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου (Word), το Hot Potatoes (Version 6), ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού, ιδιαίτερα φιλικό, με το οποίο οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν ασκήσεις διαφόρων μορφών καθώς και το λογισμικό Tux Paint ένα πρόγραμμα ζωγραφικής που καλλιεργεί την έκφραση των παιδιών με τη μορφή πολυσύνθετων αναπαραστάσεων.

2.4.Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Σε έναν διδακτικό σχεδιασμό εκτός από την ταξινόμηση των τεσσάρων επιπέδων διδακτικών στόχων της UNESCO (2002), που είναι γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και μαθαίνω πώς να ενεργώ (επικοινωνία, συνεργασία) θα μπορούσε να προβλεφθεί και ένα πέμπτο επίπεδο στόχων, που αναφέρεται «στην καλλιέργεια των οριζόντιων ικανοτήτων, όπως είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών, η δημιουργικότητα, η ψηφιακή ικανότητα, η κοινωνική ικανότητα, η πολιτισμική-διαπολιτισμική συνείδηση και έκφραση» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^α: 10)^[10].

Οι μαθητές/μαθήτριες θέλουμε να γίνουν ικανοί/ικανές:

Ø 1ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΓΝΩΣΕΙΣ (Ανάληψη πρωτοβουλίας, ψηφιακή ικανότητα)

· Να κατακτήσουν το βασικό λεξιλόγιο του μαθήματος.

· Να συστηματοποιήσουν τις γνώσεις που απέκτησαν, να συμπληρώσουν τυχόν ελλείψεις και κενά που υπάρχουν, να ανασυνθέσουν δημιουργικά τα στοιχεία των επιμέρους ενοτήτων και να αξιοποιήσουν το γλωσσικό υπόβαθρο που απέκτησαν.

Ø 2ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (Δημιουργικότητα - Συνεργασία)

· Να κατασκευάζουν έναν εννοιολογικό χάρτη.

· Να προσεγγίζουν την ποικιλότητα του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας με τη χρήση εικόνων, λογοτεχνικών κειμένων και προσωπικών εμπειριών.

· Να επιλέγουν, να οργανώνουν και να επεξεργάζονται πληροφοριακό υλικό που συλλέχθηκε από διάφορες πηγές, βιβλιοθήκες και κέντρα πληροφόρησης,

Ø 3ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΣΤΑΣΕΙΣ (Κριτική σκέψη)

· Να ευαισθητοποιηθούν για το φυσικό περιβάλλον υιοθετώντας μια θετική στάση για τη διαφύλαξή του.

· Να επιχειρηματολογούν για τη μοναδικότητα της περιοχής τους.

Ø 4ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΕΝΕΡΓΩ (Επικοινωνία)

· Να αναπτύσσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, εργαζόμενοι σε ομαδικό επίπεδο και αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, με σκοπό την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

· Να κοινοποιούν στη σχολική μονάδα το παραγόμενο έργο.

Ø 5ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

· Να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να δημιουργούν, να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να αποκτήσουν κριτική σκέψη και ψηφιακή ικανότητα.

2.5.Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου

Αφόρμηση: Λέμε στα παιδιά να κοιτάξουν έξω από τα παράθυρα της αίθουσας και να πουν τι βλέπουν πέρα μακριά (βουνά). Αμέσως μετά καλούμε τις ομάδες να ανοίξουν το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth (1^ο Φύλλο εργασίας) και στην επιλογή «Αναζήτηση» να γράψουν Νομός Γρεβενών. Ακολουθεί συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων, και οι μαθητές/μαθήτριες διαπιστώνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του νομού καλύπτεται από βουνά και τεράστιες δασικές εκτάσεις. Με τον τρόπο αυτό προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την κατάλληλη ατμόσφαιρα, να εμπλέξουμε τα παιδιά με φυσικό και παιγνιώδη τρόπο στη συζήτηση για την μορφολογική περιγραφή της περιοχής όπου κατοικούν (καταιγισμός ιδεών), να διερευνήσουμε τις υπάρχουσες γνώσεις και τις γνωστικές τους ικανότητες.

Εικόνα 1. Αξιοποίηση του λογισμικού οπτικοποίησης Google Earth

Στη συνέχεια ζητούμε από τις ομάδες να ανοίξουν το λογισμικό Kidspiration που βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας των υπολογιστών, να ανοίξουν το αρχείο «Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ» και να παρατηρήσουν προσεκτικά τα τοπία που βλέπουν. Οι μαθητές/μαθήτριες με τη βοήθεια του λογισμικού Kidspiration παρατηρούν, συζητούν και ομαδοποιούν τις εικόνες που δείχνουν ορεινούς, πεδινούς και παραθαλάσσιους τόπους και οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι ο τόπος που μένουμε είναι ορεινός.

Εικόνα 2. Αξιοποίηση του λογισμικού Kidspiration

για την κατασκευή εννοιολογικού χάρτη

Κατόπιν καλούμε τους/τις μαθητές/μαθήτριες να ανοίξουν το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος.

Εικόνα 3. Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος

Προτρέπονται οι μαθητές/μαθήτριες να διαβάσουν τις πληροφορίες – οδηγίες για τους τόπους που συναντάμε στη χώρα μας (ορεινούς, πεδινούς και παραθαλάσσιους), να επιλέξουν την καρτέλα «Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» και διαλέξουν μία μία τις φωτογραφίες, να περιγράψουν τον τόπο που βλέπουν στη φωτογραφία, να χαρακτηρίσουν τον τόπο αυτό, να συγκρίνουν τον τόπο αυτό με τον τόπο που μένουνε και βρουν σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι δύο τόποι.

Στο 4^ο Φύλλο Εργασίας δίνονται οδηγίες ώστε οι μαθητές/μαθήτριες, αφού διαβάσουν τα λογοτεχνικά κείμενα, να μορφοποιήσουν τις λέξεις-χαρακτηριστικά, να τα συγκρίνουν και να γράψουν τι τόπος περιγράφεται στο καθένα. Να συζητήσουν με την ομάδα τους για ορεινούς, πεδινούς και παραθαλάσσιους τόπους που έχουν επισκεφτεί και να αναζητήσουν σχετικές πληροφορίες στο διαδίκτυο, καθώς και να ανακοινώσουν στις άλλες ομάδες το προϊόν της έρευνάς τους.

Τέλος ζητούμε από τις ομάδες να επιλύσουν ένα σταυρόλεξο, που δημιουργήσαμε με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes, με έννοιες που επεξεργάστηκαν στο μάθημα, ως εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας.

Εικόνα 4. Σταυρόλεξο με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes

2.6.Αξιολόγηση

Το διδακτικό σενάριο με τα Φύλλα εργασίας δίνει τη δυνατότητα στον/στην δάσκαλο/δασκάλα, κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, να εφαρμόσει τη διαμορφωτική ή σταδιακή αξιολόγηση που αποσκοπεί στον έλεγχο της πορείας κάθε μαθητή/μαθήτριας προς την κατάκτηση των συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων. Το 5^ο Φύλλο εργασίας (επίλυση σταυρόλεξου) μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο τελικής ή συνολικής αξιολόγησης της διδασκαλίας για να εκτιμηθεί ο βαθμός επίτευξης των στόχων μας, σε σχέση με τους προκαθορισμένους στην αρχή της διδασκαλίας μας.

2.7.Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες – προτεινόμενες εργασίες

Κατ’ επέκταση θα μπορούσε να ζητηθεί από τις ομάδες να γράψουν ένα άρθρο όπου θα επιχειρηματολογούν για τη μοναδικότητα του τόπου τους ή να ζωγραφίζουν τις ομορφιές της ιδιαίτερης πατρίδας τους αξιοποιώντας το λογισμικό Tux Paint ένα πρόγραμμα ζωγραφικής που καλλιεργεί την έκφραση των παιδιών με τη μορφή πολυσύνθετων αναπαραστάσεων.

2.8.Περιγραφή των Φύλλων εργασίας

Στο 1^ο Φύλλο εργασίας καλούμε τις ομάδες να ανοίξουν το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth και στην επιλογή «Αναζήτηση» να γράψουν Νομός Γρεβενών. Με τον τρόπο αυτό προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την κατάλληλη ατμόσφαιρα, να εμπλέξουμε τα παιδιά με φυσικό και παιγνιώδη τρόπο στη συζήτηση για την μορφολογική περιγραφή της περιοχής όπου κατοικούν (καταιγισμός ιδεών), να διερευνήσουμε τις υπάρχουσες γνώσεις και γνωστικές τους ικανότητες.

Στο 2^ο Φύλλο εργασίας οι μαθητές/μαθήτριες με τη χρήση του λογισμικού Kidspiration παρατηρούν, συζητούν και ομαδοποιούν τις εικόνες που βλέπουν, στις οποίες παρουσιάζονται ορεινοί, πεδινοί και παραθαλάσσιοι τόποι, αντιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά τους και οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι ο τόπος τους είναι ορεινός.

Στο 3^ο Φύλλο εργασίας οι μαθητές/μαθήτριες χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό ψηφιακής μορφής από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ Δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος. Στο συγκεκριμένο ψηφιακό περιβάλλον έρχονται σε επαφή με πληροφορίες και οδηγίες για τους τόπους που συναντούμε στη χώρα μας. Καλούνται να επιλέξουν τις φωτογραφίες και να ασκηθούν στην περιγραφή του τόπου που βλέπουν, να τον χαρακτηρίσουν και να εντοπίσουν τα σημεία ομοιότητας και διαφοράς σε σχέση με αυτόν που ζουν.

Στο 4^ο Φύλλο εργασίας δίνονται οδηγίες στους/στις μαθητές/μαθήτριες, μετά την ανάγνωση των λογοτεχνικών κειμένων, να εντοπίσουν και να περιγράψουν τα χαρακτηριστικά των τόπων που αναφέρονται στα κείμενα και να συζητήσουν ανταλλάσσοντας πληροφορίες σχετικά με τους τόπους που έχουν επισκεφθεί, αναζητώντας και τις σχετικές πληροφορίες από το διαδίκτυο. Με το πέρας της έρευνας καλούνται να ανακοινώσουν στην άλλη ομάδα τα αποτελέσματα του έργου τους.

Στο 5^ο Φύλλο εργασίας, ως εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας, καλούμε τα παιδιά να λύσουν ένα σταυρόλεξο που έχουμε δημιουργήσει, αξιοποιώντας το λογισμικό Hot potatoes, με τη χρήση εννοιών σχετικών με το αντικείμενο του μαθήματος. Η χρησιμοποίησή του γίνεται για λόγους ανακεφαλαίωσης του μαθήματος αλλά και ανατροφοδότησης, ώστε να εκτιμήσουμε σε ποιον βαθμό πετύχαμε τους στόχους μας, σε σχέση με τους προκαθορισμένους στην αρχή της διδασκαλίας μας.

3. Συμπεράσματα

Στο πλαίσιο εφαρμογής των σύγχρονων Αναλυτικών Προγραμμάτων ο/η εκπαιδευτικός διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς καλείται να γίνει φορέας ανάπτυξης και αναδόμησης του περιεχομένου τους. Ο ανωτέρω ισχυρισμός επιδιώχθηκε να ενισχυθεί με την παρουσίαση ενός διδακτικού σεναρίου με χρήση των Τ.Π.Ε., στο πλαίσιο της διδασκαλίας των μαθητών/μαθητριών της Γ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, στις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος, της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Αισθητικής Αγωγής.

Διαπιστώνεται ότι η εισαγωγή των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία μετατόπισε το κέντρο βάρους από το δασκαλοκεντρικό μοντέλο μάθησης στο μαθητοκεντρικό (Κριεμίδης, Κορωνιός, Παπαϊωάννου & Σιούτου, 2019)^[11] και δημιούργησε θετική αντίληψη για την εκπαιδευτική τους αξία στους μαθητές/μαθήτριες, αφού τους ενθάρρυνε σε ενεργό δράση, ενίσχυσε την διαθεματικότητα της μάθησης, καθώς και περιορίστηκε ο καθοδηγητικός ρόλος του/της εκπαιδευτικού (Βαβουράκη, 2019)^[12].

Συμπερασματικά, ο νέος ρόλος των εκπαιδευτικών προϋποθέτει «την ανάπτυξη της δεξιότητας δημιουργίας μαθησιακών ευκαιριών, δραστηριοτήτων και διδακτικών μέσων και ακολουθιών, που θα προσαρμόζουν τη μάθηση στις δυνατότητες των μαθητών τους» (Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, 2013: 119)^[13].

4. Βιβλιογραφικές παραπομπές

[1] Καρακώστα, Α. (2013). Η αυτονομία του εκπαιδευτικού πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μια εμπειρική μελέτη. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών. Ανάκτηση 02/05/2019 από http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/6201/1/KarakostaMSc.pdf

[2] Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, Μ. (2013). Αναλυτικά προγράμματα & διδασκαλία. Αθήνα: Πεδίο.

[3] Κριεμίδης, Θ., Κορωνιός, Κ., Παπαϊωάννου, Ά. & Σιούτου, Α. (2019). Η διαχείριση των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση: Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα εφαρμογής των Νέων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαιδευτική Διαδικασία. Πρωτοβάθμια [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[4] Βαβουράκη, Α. (2019). Εκπαιδευτική καινοτομία και αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνία στην εκπαίδευση – Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ή αλληλεπιδραστικός επαγγελματισμός; Στο Γ. Μπαγάκης (επιμ.) Εκπαιδευτικές αλλαγές, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και του σχολείου (σ.σ. 389-397). Αθήνα: Μεταίχμιο. [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[5] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^α). Σχεδιασμός και προετοιμασία διδακτικών ενοτήτων [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[6] Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, Μ. (2013). Αναλυτικά προγράμματα & διδασκαλία. Αθήνα: Πεδίο.

[7] Καρυώτης, Θ. (2009). Η διδασκαλία με ομάδες εργασίας. Στο Περιοδικό Επιστημονικό Βήμα, τ. 10 (σ.σ. 67-74). Ανάκτηση 23/12/2019 από http://www.syllogosperiklis.gr/old/ep_bima/epistimoniko_bima_10/kar.pdf.

[8] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^β). Εκπαιδευτικές Τεχνικές (Οι τρόποι της διδασκαλίας) [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[9] Μπαρδάνης, Γ. & Σακκάς, Δ. (2015). Η διεργασία συμβολαίου για τις σχέσεις στη σχολική τάξη [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[10] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^α). Σχεδιασμός και προετοιμασία διδακτικών ενοτήτων [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[11] Κριεμίδης, Θ., Κορωνιός, Κ., Παπαϊωάννου, Ά. & Σιούτου, Α. (2019). Η διαχείριση των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση: Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα εφαρμογής των Νέων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαιδευτική Διαδικασία. Πρωτοβάθμια [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[12] Βαβουράκη, Α. (2019). Εκπαιδευτική καινοτομία και αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνία στην εκπαίδευση – Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ή αλληλεπιδραστικός επαγγελματισμός; Στο Γ. Μπαγάκης (επιμ.) Εκπαιδευτικές αλλαγές, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και του σχολείου (σ.σ. 389-397). Αθήνα: Μεταίχμιο. [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[13] Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, Μ. (2013). Αναλυτικά προγράμματα & διδασκαλία. Αθήνα: Πεδίο.

5. Παράρτημα

1^ο Φύλλο Εργασίας

Α) Ανοίξτε το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth και στην επιλογή «Αναζήτηση», γράψτε «Νομός Γρεβενών» και στη συνέχεια εντοπίστε τη θέση των Γρεβενών και των γειτονικών περιοχών.

Β) Τι παρατηρείτε κατά την περιήγησή σας;

2^ο Φύλλο εργασίας

Α) Ανοίξτε το λογισμικό Kidspiration που βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή. Ανοίξτε το αρχείο «Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ» και παρατηρήστε προσεκτικά τα τοπία που βλέπετε.

Β) Με πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού, μετακινήστε τις εικόνες και τοποθετήστε τις σε τρεις ομάδες κάτω από τα σχήματα.

Γ) Συζητήστε με την άλλη ομάδα για ποιες εικόνες βάλατε σε κάθε σχήμα και διορθώστε.

Σε ποια ομάδα εικόνων ταιριάζει ο τόπος που μένουμε;

Δ) Κάντε διπλό κλικ πάνω σε κάθε σχήμα και γράψτε τις λέξεις: ορεινός τόπος, πεδινός τόπος, παραθαλάσσιος τόπος, όπου ταιριάζει η καθεμιά.

Ε) Ο τόπος που μένουμε είναι ………………………………………………

ΣΤ) Κάντε κλικ στη λέξη File πάνω αριστερά, κατεβείτε στην τέταρτη σειρά και κάντε κλικ στη λέξη Save για να αποθηκεύσετε την εργασία. Τέλος, πατήστε πάνω δεξιά το Χ για να κλείσετε το λογισμικό.

3^ο Φύλλο εργασίας

Α) Ανοίξτε το ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο «Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ: ΕΝΑΣ ΤΟΠΟΣ ΜΕ ΧΙΛΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ» από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος.

Β) Διαβάστε τις πληροφορίες – οδηγίες για τους τόπους που συναντάμε στη χώρα μας (ορεινούς, πεδινούς και παραθαλάσσιους).

Γ) Επιλέξτε την καρτέλα «Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» και διαλέξτε μία μία τις φωτογραφίες.

Δ) Μπορείτε να περιγράψετε τον τόπο που βλέπετε στη φωτογραφία;

Ε) Πώς θα χαρακτηρίζατε τον τόπο αυτό; Παραθαλάσσιο, ορεινό ή πεδινό;

ΣΤ) Να συγκρίνετε τον τόπο αυτό με τον τόπο που μένετε. Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι δύο τόποι;

4^ο Φύλλο εργασίας

Α) Διαβάστε το πρώτο κείμενο.

Συζητήστε και υπογραμμίστε τις λέξεις που δείχνουν τι έχει ο τόπος αυτός.

Τσεκάρω τη λέξη με το ποντίκι και κάνω κλικ στο εικονίδιο U

« … Οι γονείς και οι φίλοι τους είχαν χάσει τον ενθουσιασμό τους για την εκδρομή τους στη θάλασσα. Στο ψάρεμα στάθηκαν άτυχοι, ούτε ένα ψάρι. Στο όμορφο νησί που άραξαν είχε μαζευτεί πολύς κόσμος. Κυριακή κι όλοι είχαν κάνει την ίδια σκέψη, να ξεφύγουν από τις μεγάλες πλαζ του νησιού.

- Θα έχουμε τρικυμία, είπε ο Βύρων. Φυσάει μελτέμι.

- Πρώτα να κολυμπήσουμε, πρότεινε η Ζωή, να φάμε κανένα καλό ψάρι κι ύστερα ας γυρίσουμε στο ξενοδοχείο.»

Ζωρζ Σαρρή, Ο θησαυρός της Βαγίας

Τι τόπο περιγράφει; …………………………………………………………

B) Διαβάστε το δεύτερο κείμενο.

Συζητήστε και κάντε με έντονα γράμματα τις λέξεις που δείχνουν τι έχει ο τόπος αυτός.

Τσεκάρω τη λέξη με το ποντίκι και κάνω κλικ στο εικονίδιο B

« … Σαν έφτασαν σε μια ράχη, τους καλωσόρισε ο κρύος αέρας. Αυτός ο αέρας είχε περάσει από κάθε κορυφή και κάθε λαγκαδιά.

Πουλάκια με άσπρη τραχηλιά κουνούσαν την ουρά τους στους θάμνους. Ένα κατσίκι κατάμαυρο έστεκε στην κόψη του βράχου. Οι γκρεμοί ήταν φυτεμένοι με πουρνάρια και κουμαριές. Ο βράχος απάνω στο βράχο, ο λόφος απάνω στο λόφο σχημάτιζαν το βουνό.

Μεγάλα γέρικα δέντρα τους τριγύριζαν. Χαμόκλαδα πολλά σκέπαζαν τη γη. Σε λίγο όλο αυτό το δάσος γέμισε από σκοτάδι.»

Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Τα ψηλά βουνά

Τι τόπο περιγράφει; …………………………………………………………

Γ) Διαβάστε το τρίτο κείμενο.

Α

Συζητήστε και κάντε με κόκκινα γράμματα τις λέξεις που δείχνουν τι έχει ο τόπος αυτός.

Τσεκάρω τη λέξη με το ποντίκι και επιλέγω το κόκκινο χρώμα στο εικονίδιο

« … Έφτασα στο χωριό με το σούρουπο. Τα χωράφια ήταν θερισμένα. Ο κάμπος άδειος, σιωπηλός. Μόνο τα λελέκια τριγύριζαν μέσα στις καλαμιές.

… Εκείνη την Κυριακή έσκαγε ο τζίτζικας από τη ζέστη. Καμίνι ο κάμπος. Κακοκοιμήθηκα τη νύχτα, θες η ζέστη, θες τα κουνούπια, δεν μπόρεσα να κλείσω μάτι. Μόνο κατά τα ξημερώματα που πήρε να δροσίζει.

… Το καλοκαίρι έδωσε τη θέση του στο φθινόπωρο κι ώσπου να οργώσουμε και να σπείρουμε μπήκε ο χειμώνας.»

Μαρούλα Κλιάφα, Ένα δέντρο στην αυλή μας

Τι τόπο περιγράφει; …………………………………………………………

Δ) Συζητήστε με την ομάδα σας για ορεινούς, πεδινούς και παραθαλάσσιους τόπους που έχετε επισκεφτεί. Αναζητήστε σχετικές πληροφορίες στο διαδίκτυο και ανακοινώστε στην άλλη ομάδα το προϊόν της έρευνάς σας.

5^ο Φύλλο εργασίας

Α) Ανοίξτε με διπλό κλικ το 1^ο ΑΡΧΕΙΟ. Μπορείτε να λύσετε το σταυρόλεξο;

Β) Κάντε κλικ στο τετραγωνάκι με τον αριθμό 1. Επάνω εμφανίζεται ο ορισμός για την πρώτη λέξη «1: Δέντρο που συναντάμε στα ψηλά βουνά.»

Συζητήστε με την ομάδα σας ποια λέξη ζητάμε.

Κάντε κλικ στο ορθογώνιο δίπλα στον ορισμό και γράψτε τη λέξη με κεφαλαία γράμματα.

(Πατήστε αριστερά στο πληκτρολόγιο το πλήκτρο Caps Lock)

Κάντε κλικ στη λέξη Enter .

Γ) Συνεχίστε με τον ίδιο τρόπο κάνοντας κλικ σε όλους τους αριθμούς 2, 3, 4, 5 και 6 με όποια σειρά θέλετε και βρείτε όλες τις λέξεις.

Δ) Αφού τελειώσετε ολόκληρο το σταυρόλεξο κάντε κλικ στη λέξη Check

Πατήστε ΟΚ

Τι ποσοστό επιτυχίας έχετε;

Αν βρήκατε σωστά όλες τις λέξεις η επιτυχία σας είναι 100%.

Αν το ποσοστό της επιτυχίας είναι μικρότερο, συζητήστε ποια λέξη μπορεί να είναι λάθος.

Πίνακας περιεχομένων εικόνων

Εικόνα 1. Αξιοποίηση του λογισμικού οπτικοποίησης Google Earth

Εικόνα 2. Αξιοποίηση του λογισμικού Kidspiration για την κατασκευή εννοιολογικού χάρτη

Εικόνα 3. Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο «Ο τόπος μας: Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα» από το Ψηφιακό Σχολείο της Γ’ δημοτικού – Μελέτη Περιβάλλοντος

Εικόνα 4. Σταυρόλεξο με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes

Βιογραφικά στοιχεία συγγραφέα

Ο κ. Καραγιάννης Αθανάσιος είναι δάσκαλος και υπηρετεί στη Διεύθυνση Π.Ε. Γρεβενών ως Προϊστάμενος του Τμήματος Εκπαιδευτικών Θεμάτων. Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων με Κατεύθυνση Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας, Μεταπτυχιακού Τίτλου στη Δημόσια Διοίκηση με Κατεύθυνση Εκπαιδευτική Διοίκηση του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου Κύπρου, Πτυχίου του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας και απόφοιτος της Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Κοζάνης με Ειδίκευση στη Συμβουλευτική και τον Προσανατολισμό. Εξελέγη Δήμαρχος του Δήμου Ηρακλεωτών Νομού Γρεβενών τη δημοτική περίοδο 2007-2010 και ανέλαβε καθήκοντα Αντιδημάρχου Διοικητικών/Οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου Γρεβενών από 01-01-2011 έως 31-12-2012 καθώς και Αντιδημάρχου του τομέα Παιδείας, Πολιτισμού & Αθλητισμού από 01-01-2013 έως 31-08-2013.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved