Διδακτικό σενάριο «Ο κυκλαδικός πολιτισμός» Καραγιάννης Αθανάσιος Μιχαλοπούλου Θεολογία Teaching Scenario “The Cycladic culture” Karagiannis Athanasios Michalopoulou Theologia

scientific-journal-articles

CVPekpaideusis

ISSN: 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Βιογραφικά στοιχεία συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

vipapharm-greek

19 Νοεμβρίου 2020

Διδακτικό σενάριο «Ο κυκλαδικός πολιτισμός»

Teaching Scenario “The Cycladic culture”

Καραγιάννης Αθανάσιος

Karagiannis Athanasios,

Δάσκαλος, Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Γρεβενών

Teacher, Directorate of Primary Education Grevena

Μιχαλοπούλου Θεολογία

Michalopoulou Theologia

Εκπαιδευτικός ΠΕ06, Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια

Teacher PE06, Private Schools

Περίληψη

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η δημιουργία και ανάλυση ενός διδακτικού σεναρίου το οποίο απευθύνεται σε μαθητές/μαθήτριες της Γ’ τάξης ενός εξαθέσιου δημοτικού σχολείου και επικεντρώνεται στον Κυκλαδικό Πολιτισμό συνδέοντας διαθεματικά τα μαθήματα της Ιστορίας και της Αγγλικής Γλώσσας.

Το διδακτικό σενάριο αποτελείται από τέσσερις διδακτικές ώρες το περιεχόμενο των οποίων βασίζεται στη χρήση των Τ.Π.Ε.. Η συνεισφορά των τελευταίων έχει αποδειχθεί σημαντική στην προαγωγή γνώσης και στην ανάπτυξη πλήθους ικανοτήτων (κοινωνικών, γνωστικών, ερευνητικών, αισθητικών). Οι βασικοί στόχοι του συγκεκριμένου σεναρίου είναι η προώθηση πέντε επιπέδων που αφορούν στην ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων, κριτικής και δημιουργικής σκέψης, επικοινωνίας, καθώς επίσης και στην καλλιέργεια οριζόντιων δεξιοτήτων.

Abstract

The aim of the present paper is the development and analysis of a teaching scenario which is addressed to students in the 3^rd Grade of a 6-teacher primary school and focuses on the topic of the Cycladic civilization combining the subject of History and that of English as a Foreign Language in an interdisciplinary way.

The teaching scenario consists of four teaching hours which are developed with the assistance of ICT material. The contribution of the latter in the promotion of knowledge and the development of a variety of skills (social, cognitive, research, aesthetic) has proven to be significant. The main goal of the present teaching scenario is the promotion of skills and knowledge that are divided into five levels. Those levels relate to the development of knowledge, skills, critical and creative thinking, communication, and horizontal skills.

Εισαγωγή

Με τον όρο αναλυτικό πρόγραμμα εννοούμε «τις επίσημες προδιαγραφές της διδασκαλίας κάθε μαθήματος το οποίο διδάσκεται σε διάφορα σχολεία, σύμφωνα με τις οποίες ο εκπαιδευτικός της τάξης σχεδιάζει και υλοποιεί τη διδασκαλία του, έτσι ώστε σε μια μακροπρόθεσμη προοπτική να επιτυγχάνονται οι σκοποί της εκπαίδευσης» (Αθανασούλα – Ρέππα, 2019)^[1]. Σε επίπεδο σχολικής τάξης ο/η εκπαιδευτικός καλείται «να γίνει φορέας ανάπτυξης των αναλυτικών προγραμμάτων αναδομώντας το περιεχόμενό τους, προσαρμόζοντας τους στόχους του/της και επιλέγοντας τις μεθόδους και τους τρόπους με τους οποίους θα πετύχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, σε συνάρτηση με τις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών/μαθητριών του/της» (Ιωαννίδου-Κουτσελίνη, 2013: 133)^[2].

Στο διδακτικό σενάριο που ακολουθεί επιχειρείται να αναδειχθεί, μέσω της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού ως φορέα ανάπτυξης προγραμμάτων στο μικροεπίπεδο, που να ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/μαθητριών του. Η διδακτική πρόταση απευθύνεται σε μαθητές/μαθήτριες της Γ’ τάξης ενός εξαθέσιου δημοτικού σχολείου και έχει ως θέμα της τον Κυκλαδικό Πολιτισμό συνδέοντας διαθεματικά τα μαθήματα της Ιστορίας και της Αγγλικής Γλώσσας με τη χρήση των ΤΠΕ. Με τον όρο διαθεματικότητα περιγράφεται «μία σειρά από εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που επιχειρούν την ενιαιοποίηση της σχολικής γνώσης και μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε στο πλαίσιο των διακριτών μαθημάτων του σχολικού προγράμματος είτε να ενσωματωθούν σε ένα διαθεματικό αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών» (Χατζημιχαήλ, 2010: 213)^[3].

Το διδακτικό σενάριο έχει ως θεωρητικό υπόβαθρο τις γνωστικές θεωρίες της μάθησης και συγκεκριμένα την ανακαλυπτική και τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες για τη μάθηση (ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας). Σύμφωνα με τις γνωστικές θεωρίες, η μάθηση «είναι μια διαδικασία κατασκευής της γνώσης με βάση τις προγενέστερες γνώσεις, οι οποίες τροποποιούνται. Ο/Η μαθητής/μαθήτρια μαθαίνει σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα, αλληλεπιδρά μαζί του και κατασκευάζει ή ανασκευάζει τη γνώση μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες» (Μαστροθανάση, 2012: 97)^[4]. Σύμφωνα με τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες, η μάθηση «δημιουργείται από την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα, όπου ο δάσκαλος έχει τον ρόλο του οργανωτή, του εμψυχωτή και του καθοδηγητή στη μαθησιακή διαδικασία» (Μαστροθανάση, 2012: 97)^[4].

Για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθεί το λογισμικό Google Earth, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να επικεντρωθεί στην ερευνώμενη περιοχή την οποία μπορεί να δει σε μεγέθυνση και να εμβαθύνει σε μερικά γεωγραφικά και μη στοιχεία, το Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το Hot Potatoes (Version 6), ένα πρόγραμμα ανοιχτού λογισμικού, ιδιαίτερα φιλικό, με το οποίο οι μαθητές μπορούν να δημιουργήσουν ασκήσεις διαφόρων μορφών, το Kidspiration 3 (δοκιμαστική έκδοση) που είναι ένα λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, το λογισμικό Power Point για την παρουσίαση των δραστηριοτήτων, η ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης καθώς και τις επιλεγμένες ιστοσελίδες. Η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία δημιουργεί θετική αντίληψη για την αξία τους στους μαθητές/μαθήτριες, αφού τους ενθαρρύνει σε ενεργό δράση, ενισχύει τη διαθεματικότητα της μάθησης, καθώς και περιορίζει τον καθοδηγητικό ρόλο του/της εκπαιδευτικού (Βαβουράκη, 2019)^[5].

Σχεδιασμός και υλοποίηση διδακτικής ενότητας με τη χρήση ΤΠΕ

Με τη χρήση του όρου διδακτικός σχεδιασμός εννοούμε «την πρακτική της δημιουργίας διδακτικών εμπειριών οι οποίες κάνουν την απόκτηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων πιο αποτελεσματική και ενδιαφέρουσα» (Μητάκος, 2012: 5)^[6]. Ο σχεδιασμός μιας διδακτικής ενότητας αποτελεί «μία στοχαστική διεργασία, αλλά και ένα πλάνο εργασίας με βάση το οποίο ο/η εκπαιδευτικός οριοθετεί το πεδίο της μάθησης, οργανώνει τη διδασκαλία και ελέγχει τον βαθμό του μαθησιακού αποτελέσματος» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^α: 5)^[7].

2.1.Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών - προαπαιτούμενες γνώσεις/προϋπάρχουσες αντιλήψεις των μαθητών/μαθητριών

Το διδακτικό σενάριο απευθύνεται στους μαθητές/μαθήτριες της Γ’ τάξης δημοτικού και το θέμα του είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ., εφόσον αποτελεί διδακτική ενότητα του αντίστοιχου μαθήματος και οι στόχοι που τίθενται άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος. Ταυτόχρονα αξιοποιούνται παιδαγωγικά εργαλεία των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική πρακτική (πράξη). Η διδακτική προσέγγιση του θέματος αφορά τις γνωστικές περιοχές της Ιστορίας, της Αγγλικής Γλώσσας, της Νεοελληνικής Γλώσσας, της Γεωγραφίας και της Αισθητικής Αγωγής.

Όσον αφορά τις προαπαιτούμενες γνώσεις οι μαθητές/μαθήτριες έχουν μελετήσει στην προηγούμενη ενότητα το σχεδιάγραμμα που αναφέρεται στις εποχές της Προϊστορίας και ειδικότερα στην εποχή του χαλκού όπου αναπτύχθηκαν τρεις σημαντικοί πολιτισμοί (ο κυκλαδικός, ο μινωικός και ο μυκηναϊκός).

Ως προς τις ΤΠΕ γνωρίζουν τις βασικές δεξιότητες του Η/Υ, γνωρίζουν να επεξεργάζονται ένα κείμενο στο Word, έχουν αποκτήσει δεξιότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο και έχουν εξοικειωθεί με το περιβάλλον των λογισμικών που θα χρησιμοποιηθούν.

2.2.Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης

Οι μαθητές/μαθήτριες κατά την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα εργαστούν πολυσχηματικά σε κάθε εκπαιδευτικό συνδυασμό (ατομικά, σε ζευγάρια, σε ομάδες τεσσάρων ατόμων και σε επίπεδο ολομέλειας) για την επίτευξη του επιθυμητού μαθησιακού αποτελέσματος (Καραβά, 2012)^[8]. Κυρίαρχο ρόλο στη διδασκαλία, όμως, έχει η ομαδοσυνεργατική μέθοδος. Η εργασία σε ομάδες αποτελεί «μια σύγχρονη ενεργητική εκπαιδευτική τεχνική, σύμφωνα με τη οποία οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλύπτουν τη γνώση συνεργαζόμενοι μεταξύ τους σε ευέλικτες ομάδες. Στο πλαίσιο της ομάδας αναπτύσσονται συγκεκριμένοι ρόλοι οι οποίοι εναλλάσσονται έτσι ώστε όλα τα μέλη της ομάδας να καλλιεργήσουν διάφορες δεξιότητες» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^β: 13)^[9].

2.3.Σκοποί και στόχοι του διδακτικού σεναρίου

Η κατά UNESCO (2002) στοχοθεσία περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: κατανοώντας (γνώσεις), διερευνώντας (δεξιότητες), συνδέοντας με τη ζωή (στάσεις) και μαθαίνω πώς να ενεργώ (επικοινωνία, συνεργασία) (Μητάκος, 2012)^[10]. Σε έναν διδακτικό σχεδιασμό, όμως, εκτός από την ταξινόμηση των τεσσάρων επιπέδων διδακτικών στόχων, θα μπορούσε να προβλεφθεί και ένα πέμπτο επίπεδο στόχων, που αναφέρεται «στην καλλιέργεια των οριζόντιων ικανοτήτων, όπως είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών, η δημιουργικότητα, η ψηφιακή ικανότητα, η κοινωνική ικανότητα, η πολιτισμική-διαπολιτισμική συνείδηση και έκφραση» (Καλογρίδη & Μέγα, 2015^α: 10)^[11].

Γενικός σκοπός του μαθήματος της Ιστορίας είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Ιστορίας, 2003)^[12]. Ως γενικοί στόχοι του μαθήματος της Ιστορίας της Γ’ δημοτικού αναγράφονται η ανάπτυξη του ενδιαφέροντος των μαθητών/μαθητριών για την ελληνική μυθολογία και τις επιπτώσεις της στη γλώσσα, τη λογοτεχνία, την τέχνη καθώς και η επαφή τους με την πολιτιστική κληρονομιά (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Ιστορίας, 2003)^[12].

Ειδικότερα, επιδιώκουμε οι μαθητές/μαθήτριες να γίνουν ικανοί/ικανές:

Ø 1ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΓΝΩΣΕΙΣ (Ανάληψη πρωτοβουλίας, ψηφιακή ικανότητα)

· Να γνωρίσουν τον τρόπο καθημερινής ζωής των ανθρώπων που ζούσαν στις Κυκλάδες.

· Να κατανοήσουν τη σημασία της ναυτιλίας και του εμπορίου για τα νησιά των Κυκλάδων.

· Να κατανοήσουν τη σημασία του γεωγραφικού παράγοντα στην ανάπτυξη του κυκλαδικού πολιτισμού.

· Να αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της κυκλαδικής τέχνης.

· Να κατανοήσουν ότι η ιστορική γνώση προκύπτει μέσα από την μελέτη και την αξιολόγηση των ευρημάτων των ανασκαφών.

· Να κατακτήσουν το βασικό λεξιλόγιο του μαθήματος καθώς και το λεξιλόγιο της αγγλικής γλώσσας που σχετίζεται με την επίσκεψη στο μουσείο κυκλαδικού πολιτισμού.

· Να αναπτύξουν τη γλωσσική ικανότητα και να μπορούν να επικοινωνούν σε διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα.

Ø 2ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (Δημιουργικότητα - Συνεργασία)

· Να επιλέγουν, να οργανώνουν και να επεξεργάζονται πληροφοριακό υλικό από βιβλιοθήκες και κέντρα πληροφόρησης.

· Να εξοικειωθούν με ένα νέο περιβάλλον εργασίας, αυτό του ηλεκτρονικού υπολογιστή γενικά, και να μάθουν να οργανώνουν ηλεκτρονικές δραστηριότητες μέσα από διαδικασίες διερεύνησης και ανακάλυψης νέων πληροφοριών.

· Να αναπτύξουν τις καλλιτεχνικές τους ικανότητες δημιουργώντας έργα εμπνευσμένα από την κυκλαδική τέχνη, χρησιμοποιώντας τη ζωγραφική.

· Να κατασκευάζουν έναν εννοιολογικό χάρτη.

Ø 3ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΣΤΑΣΕΙΣ (Κριτική σκέψη, δημιουργική σκέψη, συναισθηματική νοημοσύνη και φαντασία)

· Να αναπτύξουν κριτική και δημιουργική σκέψη, συναισθηματική νοημοσύνη και φαντασία.

· Να θαυμάσουν αντιπροσωπευτικά έργα της κυκλαδικής τέχνης.

· Να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους ικανότητες και να εφαρμόσουν τη χρήση των modal verbs “must” και “mustn’t” για την εκφορά κανόνων μέσα σε ένα δημιουργικό και επικοινωνιακό πλαίσιο.

· Να εξοικειωθούν με τρόπους σωστής συμπεριφοράς μέσα στους χώρους του μουσείου.

· Να αναπτύσσουν ενδιαφέρον για την ελληνική και την αγγλική γλώσσα και τις επιπτώσεις της στη γλώσσα, τη λογοτεχνία.

Ø 4ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΩΣ ΝΑ ΕΝΕΡΓΩ (Επικοινωνία)

· Να αναπτύσσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, εργαζόμενοι σε ομαδικό επίπεδο και αναλαμβάνοντας συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, με σκοπό την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

· Να κοινοποιούν στη σχολική μονάδα το παραγόμενο έργο.

Ø 5ο ΕΠΙΠΕΔΟ – ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

· Να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, να δημιουργούν, να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες, να αποκτήσουν ψηφιακή ικανότητα, κριτική σκέψη, δημιουργική σκέψη, συναισθηματική νοημοσύνη και φαντασία.

2.3.1. Σχηματική απόδοση διδακτικού σχεδιασμού

1^Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ

1^η Δραστηριότητα – Άσκηση / Εντοπισμός πληροφορίας (5 λεπτά)

Κυκλαδικός πολιτισμός – Προβολή βίντεο από το μουσείο κυκλαδικής τέχνης αναρτημένο στο διαδίκτυο https://www.youtube.com/watch?time_continue=23&v=erl8R-LfHIg&feature=emb_logo διάρκειας πέντε λεπτών περίπου «Cycladic Society»

2^η Δραστηριότητα - Εργασία σε ολομέλεια/Καταιγισμός ιδεών (10 λεπτά)

Κυκλαδικός πολιτισμός

3^η Δραστηριότητα – Άσκηση / Εντοπισμός πληροφορίας (5 λεπτά)

Εντοπισμός των Κυκλάδων/Ιερό νησί της Δήλου - λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth

4^η Δραστηριότητα – Εργασία σε ομάδες (20 λεπτά)

Συμβουλευτείτε το υλικό του βασικού εγχειριδίου της Ιστορίας Γ’ δημοτικού, την ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και τις ιστοσελίδες ο «Κυκλαδικός πολιτισμός» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/kykladic-politism.htm, η «Κυκλαδική τέχνη» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/art-kyklad.htm και συλλέξτε πληροφορίες.

Η α’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την καθημερινή ζωή των Κυκλαδιτών/αντικείμενα καθημερινής ζωής.

Η β’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα κεραμικής.

Η γ’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα τοιχογραφίας.

Η δ’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/ειδώλια.

Κατασκευή εννοιολογικού χάρτη (λογισμικό Kidspiration) και παρουσίασης (λογισμικό Power Point)

2^Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ

1^η Δραστηριότητα - Εργασία σε ολομέλεια (20 λεπτά)

Παρουσίαση από τις ομάδες στην ολομέλεια του υλικού καθώς και του εννοιολογικού χάρτη.

Διαλογική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων (10 λεπτά)

2^η Δραστηριότητα - Εργασία σε ομάδες (5 λεπτά)

Επίλυση 3^ου Φύλλου εργασίας. Εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας.

3^η Δραστηριότητα – Ατομική εργασία (5 λεπτά)

Επίλυση 4^ου Φύλλου εργασίας. Εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας.

3^Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ

1^η Δραστηριότητα – Καταιγισμός ιδεών (5 λεπτά)

Πηγαίνοντας στο μουσείο – Visiting the museum.

2^η Δραστηριότητα – Ατομική εργασία (10 λεπτά)

Επίλυση 5^ου Φύλλου εργασίας.

Ανταλλαγή των Φύλλων για αξιολόγηση από συμμαθητές/συμμαθήτριες (peer evaluation).

Παρουσίαση του λεξιλογίου από τον/την διδάσκοντα/διδάσκουσα με έμφαση στην προφορά.

3^η Δραστηριότητα – Εργασία σε ομάδες (15 λεπτά)

Επίλυση 6^ο Φύλλου Εργασίας

Χωρισμός της τάξης σε τέσσερις ομάδες (δύο ομάδες Α και δύο Β). Στην κάθε ομάδα αναλογεί από ένα φύλλο εργασίας με ανακατεμένες εικόνες (ομάδες Α) ή κείμενο (ομάδες Β). Οι ομάδες πρέπει πρώτα να βάλουν τις εικόνες ή τα αποσπάσματα στη σωστή σειρά. Στη συνέχεια, τα μέλη και των δύο ομάδων πρέπει να συνεργαστούν ώστε να αντιστοιχίσουν τις εικόνες με τα κατάλληλα αποσπάσματα. Το ταχύτερο ζεύγος ομάδων είναι νικητής της δοκιμασίας.

4^η Δραστηριότητα – Εργασία σε ολομέλεια (10 λεπτά)

Παρακολούθηση σύντομου βίντεο σχετικό με τους κανόνες συμπεριφοράς σε ένα μουσείο. Museum Etiquette

Ανάλυση βίντεο και ανταλλαγή απόψεων – ποιοι κανόνες πρέπει να ακολουθούνται στο μουσείο με βάση το βίντεο αλλά και την προσωπική εμπειρία των παιδιών.

4^Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ

1^η Δραστηριότητα – Εργασία σε ομάδες (15 λεπτά)

Επίλυση 7^ο Φύλλου Εργασίας

Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να δημιουργήσει μία αφίσα με θέμα τους κανόνες του μουσείου (Museum rules), όπως αυτοί έγιναν αντιληπτοί από το βίντεο και την προηγούμενη συζήτηση. Σε αυτή τη δραστηριότητα οι μαθητές/μαθήτριες εφαρμόζουν γνώσεις που έχουν αποκτηθεί σε προηγούμενα μαθήματα σχετικά με τη χρήση των βοηθητικών ρημάτων must και mustn’t (“You must be quiet”, “You mustn’t eat.” κ.λπ. ). Οι αφίσες δημιουργούνται με τη χρήση της ιστοσελίδας https://www.canva.com/el_gr/ .

2^η Δραστηριότητα - Εργασία σε ολομέλεια (15 λεπτά)

Παρουσίαση από τις ομάδες στην ολομέλεια της αφίσας

Διαλογική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων (5 λεπτά)

3^η Δραστηριότητα – Ατομική εργασία (5 λεπτά)

Επίλυση 8^ου Φύλλου εργασίας. Εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας.

2.4.Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου

Κατά την έναρξη της πρώτης διδακτικής ώρας προβάλουμε ένα μικρό βίντεο (1^η δραστηριότητα) από το μουσείο κυκλαδικής τέχνης αναρτημένο στο διαδίκτυο https://www.youtube.com/watch?time_continue=23&v=erl8R-LfHIg&feature=emb_logo διάρκειας πέντε λεπτών περίπου «Cycladic Society».

Με τον τρόπο αυτό προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την κατάλληλη ατμόσφαιρα, να εμπλέξουμε τα παιδιά με φυσικό και παιγνιώδη τρόπο στη συζήτηση για τον κυκλαδικό πολιτισμό (2^η δραστηριότητα - καταιγισμός ιδεών), να διερευνήσουμε τις υπάρχουσες γνώσεις και τις γνωστικές τους ικανότητες – Διάρκειας δέκα (10) λεπτών.

Εικόνα 1. Αξιοποίηση του βίντεο από το μουσείο κυκλαδικής τέχνης

Αμέσως μετά καλούμε τις ομάδες να ανοίξουν το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth (3^η δραστηριότητα - 1^ο Φύλλο Εργασίας) και στην επιλογή «Αναζήτηση» να γράψουν τη λέξη «Κυκλάδες» και στη συνέχεια «Δήλος». Οι μαθητές/μαθήτριες εργαζόμενοι σε ομάδες ανοίγουν το Google Earth, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που διαθέτει το αντίστοιχο λογισμικό και εντοπίζουν τη θέση των Κυκλάδων και το ιερό νησί της Δήλου και κατόπιν συζήτησης αναγνωρίζεται η σημασία της γεωγραφικής θέσης στην ανάπτυξή της ως ναυτική και εμπορική δύναμη – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών.

Εικόνα 2. Αξιοποίηση του λογισμικού οπτικοποίησης Google Earth

Η πρώτη διδακτική ώρα ολοκληρώνεται με την 4^η δραστηριότητα (2^ο Φύλλο Εργασίας) όπου οι ομάδες καλούνται να αναζητήσουν υλικό από το βασικό εγχειρίδιο της Ιστορίας Γ’ δημοτικού, την ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης καθώς και τις ιστοσελίδες ο «Κυκλαδικός πολιτισμός» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/kykladic-politism.htm, η «Κυκλαδική τέχνη» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/art-kyklad.htm και να συλλέξουν πληροφορίες. Η α’ ομάδα (υλικό για την καθημερινή ζωή των Κυκλαδιτών/αντικείμενα καθημερινής ζωής), η β’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα κεραμικής), η γ’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα τοιχογραφίας) και η δ’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/ειδώλια) και να δημιουργήσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με το λογισμικό Kidspiration και μια παρουσίαση του υλικού τους με το λογισμικό Power Point διάρκειας 5 λεπτών – Διάρκειας είκοσι (20) λεπτών.

Εικόνα 3. Ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Κατά την δεύτερη διδακτική ώρα οι ομάδες αναδεικνύουν στην ολομέλεια τον εννοιολογικό χάρτη που κατασκεύασαν με το λογισμικό Kidspiration και την παρουσίαση του υλικού τους με το λογισμικό Power Point. Ο χρόνος που έχει στη διάθεσή της η κάθε ομάδα είναι πέντε (5) λεπτά – Διάρκειας είκοσι (20) λεπτών. Ακολουθεί ανταλλαγή απόψεων και συζήτηση για τον κυκλαδικό πολιτισμό – Διάρκειας δέκα (10) λεπτών.

Κατόπιν για την αξιολόγηση της διδασκαλίας ζητούμε από τους μαθητές/μαθήτριες να ανοίξουν το Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου / Ιστορία Γ’ – Δ’ Δημοτικού / Θέματα Προϊστορίας / Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου / Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός και τους καλούμε να υλοποιήσουν ομαδικά τη σχετική δραστηριότητα (3^ο Φύλλο Εργασίας - η γεωγραφική θέση των Κυκλάδων) – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών.

Εικόνα 4. Αξιοποίηση του Online εκπαιδευτικού λογισμικού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου / Ιστορία Γ’ – Δ’ Δημοτικού / Θέματα Προϊστορίας / Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου / Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός

Επίσης καλούνται να απαντήσουν ατομικά το 4^ο Φύλλο Εργασίας – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές/μαθήτριες συστηματοποιούν τις γνώσεις που απέκτησαν, συμπληρώνουν τυχόν ελλείψεις και κενά που υπάρχουν, ανασυνθέσουν δημιουργικά τα στοιχεία των επιμέρους ενοτήτων και αξιοποιούν το λεξιλόγιο που απέκτησαν.

Κατά τη διάρκεια της τρίτης διδακτικής ώρας, οι μαθητές/μαθήτριες διδάσκονται στα αγγλικά και εξοικειώνονται με το λεξιλόγιο που σχετίζεται με την επίσκεψη στο μουσείο. Αρχικά, καλούνται να μοιραστούν λέξεις που γνωρίζουν στα αγγλικά οι οποίες συνδέονται με τη θεματική «Μουσείο» ώστε να ενεργοποιηθούν τα ανάλογα «σχήματα» (schemata). Η καθηγήτρια φτιάχνει έναν εννοιολογικό χάρτη στον πίνακα αξιοποιώντας τις λέξεις που προτείνουν οι μαθητές/μαθήτριες και εκμαιεύοντας νέες (elicitation). Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές/μαθήτριες είναι ελεύθεροι/ες να προτείνουν και λέξεις στη μητρική τους γλώσσα τις οποίες απέκτησαν κατά τις προηγούμενες διδακτικές ώρες, αλλά ενθαρρύνεται κατά κύριο λόγο η χρήση της αγγλικής. – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών.

Στη συνέχεια καλείται κάθε μαθητής/μαθήτρια ατομικά να λύσει τους αναγραμματισμούς του 5^ου Φύλλου Εργασίας. Μόλις ολοκληρώσουν το Φύλλο, οι μαθητές/μαθήτριες εργάζονται σε δυάδες ώστε να ελέγξουν και να αξιολογήσουν την απόπειρα του συμμαθητή/συμμαθήτριάς τους. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, η καθηγήτρια εξηγεί το νέο λεξιλόγιο (statue, vessel, clay, marble, exhibits) και δίνει έμφαση στην προφορά – Διάρκειας δέκα (10) λεπτών.

Για την τρίτη δραστηριότητα η τάξη χωρίζεται σε τέσσερις ομάδες (δύο ομάδες Α και δύο ομάδες Β) και σε κάθε ομάδα μοιράζονται ανακατεμένες οι κάρτες του φυλλαδίου που τους αναλογεί (6^ο Φυλλάδιο Α ή Β). Η δραστηριότητα διακρίνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, τα παιδιά κάθε ομάδας καλούνται να βάλουν τις μπερδεμένες εικόνες (ομάδα Α) ή τα αποσπάσματα (ομάδα Β) στη σωστή σειρά ώστε να σχηματιστεί η ιστορία. Κατόπιν, στο δεύτερο μέρος, κάθε ομάδα Α πρέπει να συνεργαστεί με τη Β ώστε να αντιστοιχίσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν τις εικόνες της Α με τα κείμενα της Β. Η ομάδα Α-Β που θα καταφέρει να ολοκληρώσει την αντιστοίχιση γρηγορότερα είναι η νικήτρια. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα, οι μαθητές/μαθήτριες οξύνουν την παρατηρητικότητα καθώς και την ικανότητά τους να προβλέπουν, οι μεν χρησιμοποιώντας μόνο οπτικό ερέθισμα, ενώ οι δε μόνο λεκτικό. Παράλληλα, μαθαίνουν να λειτουργούν ομαδικά, ενώ η πίεση του χρόνου δίνει επιπλέον κίνητρο συνεργασίας και κάνει τη δραστηριότητα να μοιάζει με παιχνίδι. – Διάρκειας δεκαπέντε (15) λεπτών.

Έχοντας στο μυαλό τους την ιστορία που διάβασαν τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι της προηγούμενης δραστηριότητας, το τραγούδι που προβάλλεται στην αρχή της τέταρτης δραστηριότητας έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τα παιδιά να παρατηρήσουν και να σκεφτούν κανόνες σωστής συμπεριφοράς όταν επισκέπτονται ένα μουσείο, αντλώντας ιδέες τόσο από το βίντεο όσο και από τις προσωπικές τους εμπειρίες. – Διάρκειας δέκα (10) λεπτών.

Κατά την τέταρτη διδακτική ώρα, οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να χωριστούν στις τέσσερις ομάδες στις οποίες είχαν δουλέψει κατά την προηγούμενη διδακτική ώρα ώστε να δημιουργήσουν μία αφίσα κανόνων συμπεριφοράς εντός του μουσείου. Η ιστοσελίδα την οποία χρησιμοποιούν είναι η https://www.canva.com/ με την οποία οι μαθητές/μαθήτριες είναι ήδη εξοικειωμένοι/ες. Παρ’ όλ’ αυτά, το 7^ο Φύλλο Εργασίας χρησιμοποιείται με σκοπό να καθοδηγήσει τους μαθητές/μαθήτριες στη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν για να εισέλθουν στον ιστότοπο και να δημιουργήσουν τις αφίσες τους.

Εικόνα 5. Αξιοποίηση της ιστοσελίδας https://www.canva.com/

για τη δημιουργία αφίσας κανόνων συμπεριφοράς εντός του μουσείου

Υπενθυμίζουμε επίσης στους μαθητές/μαθήτριες τους ρηματικούς τύπους που χρησιμοποιούμε όταν θέτουμε κανόνες, δηλαδή βοηθητικά ρήματα (modal verbs) υποχρέωσης και απαγόρευσης (obligation and prohibition), όπως “You must….”/“You mustn’t”. Οι μαθητές/μαθήτριες είναι ήδη εξοικειωμένοι με την εν λόγω γραμματική ενότητα και τη μορφή των κανόνων καθώς έχουν ήδη φτιάξει τους κανόνες της τάξης σε προηγούμενα μαθήματα. – Διάρκειας δεκαπέντε (15) λεπτών.

Για την επόμενη δραστηριότητα, η κάθε ομάδα παρουσιάζει την αφίσα της και εξηγεί τους κανόνες που έχει συμπεριλάβει. – Διάρκειας δεκαπέντε (15) λεπτών. Ακολουθεί συζήτηση μέσα στην τάξη και ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα έργα των παιδιών και τους κανόνες συμπεριφοράς σε ένα μουσείο. – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών.

Τέλος, οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν ατομικά στο 8^ο Φύλλο Εργασίας (Εργαλείο αξιολόγησης) – Διάρκειας πέντε (5) λεπτών. Στόχος είναι αφενός οι μαθητές/μαθήτριες να συνθέσουν τις γνώσεις που απέκτησαν κατά τις δύο τελευταίες διδακτικές ώρες, και αφετέρου η διδάσκουσα να αξιολογήσει την επιτυχία των δραστηριοτήτων και να διορθώσει μελλοντικά πιθανές αστοχίες.

Καταγραφή

Εικόνα 6. Σταυρόλεξο με τη βοήθεια του λογισμικού Hot Potatoes

2.5.Αξιολόγηση

Το διδακτικό σενάριο με τα Φύλλα εργασίας δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, να εφαρμόσει τη διαμορφωτική ή σταδιακή αξιολόγηση που αποσκοπεί στον έλεγχο της πορείας κάθε μαθητή/μαθήτριας προς την κατάκτηση των συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων. Το 3^ο Φύλλο Εργασίας, το 4^ο Φύλλο Εργασίας καθώς και το 8^ο Φύλλο Εργασίας μπορούν να αξιοποιηθούν ως εργαλείο τελικής ή συνολικής αξιολόγησης της διδασκαλίας για να εκτιμηθεί ο βαθμός επίτευξης των στόχων μας, σε σχέση με τους προκαθορισμένους στην αρχή της διδασκαλίας μας.

2.6.Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες – προτεινόμενες εργασίες

Κατ’ επέκταση θα μπορούσε να ζητηθεί από τις ομάδες, αφού έχουν παρατηρήσει προσεκτικά τα δείγματα του κυκλαδικού πολιτισμού, να δημιουργήσουν τη δική τους ζωγραφιά με τα αντίστοιχα χρώματα. Χρησιμοποιώντας το Revelation Natural Art αναπτύσσουν καλλιτεχνικές και κατασκευαστικές δεξιότητες και συνδέουν το μάθημα της Ιστορίας με αυτό της Αισθητικής Αγωγής. Δημιουργείται ευχάριστο κλίμα μέσα στην τάξη. Τα παιδιά παρατηρούν, σχεδιάζουν, συγκρίνουν και ελέγχουν τις εκτιμήσεις τους. Επισημοποιούν τα βασικά χαρακτηριστικά της κυκλαδική τέχνης και ανακαλύπτουν τον τρόπο ζωής και ασχολιών των Κυκλαδιτών.

Επίσης, μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές/μαθήτριες να ανοίξουν το Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου / Ιστορία Γ’ – Δ’ Δημοτικού / Θέματα Προϊστορίας / Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου / Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός και να υλοποιήσουν ομαδικά τις σχετικές δραστηριότητες (η κυκλαδική γλυπτική και η σύγχρονη, οι ασχολίες των Κυκλαδιτών, κυκλαδικές τοιχογραφίες, εικόνες του κυκλαδικού πολιτισμού).

2.7.Περιγραφή των Φύλλων εργασίας

Στο 1^ο Φύλλο Εργασίας καλούμε τις ομάδες να ανοίξουν το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth και στην επιλογή «Αναζήτηση» να γράψουν τη λέξη «Κυκλάδες» και στη συνέχεια «Δήλος». Οι μαθητές/μαθήτριες εργαζόμενοι σε ομάδες χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που διαθέτει το αντίστοιχο λογισμικό εντοπίζουν τη θέση των Κυκλάδων και το ιερό νησί της Δήλου και αναγνωρίζουν τη σημασία της γεωγραφικής θέσης στην ανάπτυξή της ως ναυτική και εμπορική δύναμη

Στο 2^ο Φύλλο Εργασίας οι ομάδες καλούνται να αναζητήσουν υλικό από το βασικό εγχειρίδιο της Ιστορίας Γ’ δημοτικού, την ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης καθώς και τις ιστοσελίδες ο «Κυκλαδικός πολιτισμός» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/kykladic-politism.htm, η «Κυκλαδική τέχνη» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/art-kyklad.htm και να συλλέξουν πληροφορίες. Η α’ ομάδα (υλικό για την καθημερινή ζωή των Κυκλαδιτών/αντικείμενα καθημερινής ζωής), η β’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα κεραμικής), η γ’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα τοιχογραφίας) και η δ’ ομάδα (υλικό για την τέχνη των Κυκλαδιτών/ειδώλια) και να δημιουργήσουν έναν εννοιολογικό χάρτη με το λογισμικό Kidspiration και μια παρουσίαση του υλικού τους με το λογισμικό Power Point.

Στο 3^ο Φύλλο Εργασίας/εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας ζητούμε από τους μαθητές/μαθήτριες να ανοίξουν το Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου / Ιστορία Γ’ – Δ’ Δημοτικού / Θέματα Προϊστορίας / Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου / Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός και τους καλούμε να υλοποιήσουν ομαδικά τη σχετική δραστηριότητα (Η γεωγραφική θέση των Κυκλάδων).

Το 4^ο Φύλλο Εργασίας (Η ζωή στις Κυκλάδες) είναι ένα εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας, όπου οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να απαντήσουν ατομικά σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και ελεύθερης διατύπωσης για να συστηματοποιήσουν τις γνώσεις που απέκτησαν, να συμπληρώνουν τυχόν ελλείψεις και κενά που υπάρχουν, να ανασυνθέσουν δημιουργικά τα στοιχεία των επιμέρους ενοτήτων και να αξιοποιήσουν το λεξιλόγιο που απέκτησαν.

Στο 5^ο Φύλλο Εργασίας οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να εργαστούν αρχικά ατομικά και στη συνέχεια να αξιολογήσουν την δουλειά των ίδιων αλλά και των συμμαθητών/συμμαθητριών τους. Το Φύλλο Εργασίας στοχεύει στην εξοικείωση με το νέο λεξιλόγιο το οποίο σχετίζεται με τα εκθέματα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Μέσω των αναγραμματισμών, το νέο λεξιλόγιο δίνεται με ευχάριστο και παιγνιώδη τρόπο ενισχύοντας ταυτόχρονα την παρατηρητικότητα των μαθητών. Η αξιολόγηση από συνομηλίκους ενισχύει το αίσθημα ευθύνης των μαθητών/μαθητριών και δίνει επιπλέον αξία στην προσπάθειά τους.

Το 6^ο Φύλλο εργασίας διακρίνεται σε δύο μορφές, την Α και τη Β, κάθε μια από τις οποίες μοιράζεται στην αντίστοιχη ομάδα παιδιών. Προτού γίνει ο διαμοιρασμός, η διδάσκουσα κόβει και ανακατεύει τις εικόνες ή τα αποσπάσματα κειμένου, ώστε να τοποθετηθούν στη σωστή σειρά από τους μαθητές.

Το 7^ο Φύλλο Εργασίας βοηθά τους μαθητές/μαθήτριες να κατανοήσουν τα βήματα τα οποία πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να δημιουργήσουν την αφίσα τους στην ιστοσελίδα Canva, να διαλέξουν ένα σχέδιο, να προσθέσουν κείμενο, εικόνα και (προαιρετικά) βίντεο, και, τέλος, να αποθηκεύσουν την εργασία τους.

Το 8^ο Φύλλο Εργασίας αποτελεί εργαλείο αξιολόγησης της διδασκαλίας. Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να λύσουν το σταυρόλεξο ατομικά ώστε να συνθέσουν τις γνώσεις που απέκτησαν κατά τις δύο τελευταίες διδακτικές ώρες.

3. Συμπεράσματα

Η χρήση Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία θέτει τους/τις μαθητές/μαθήτριες στο επίκεντρο αναδεικνύοντας ένα μαθητοκεντρικό μοντέλο που έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα δασκαλοκεντρικά πρότυπα του παρελθόντος (Κριεμίδης, Κορωνιός, Παπαϊωάννου & Σιούτου, 2019)^[13]. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού προσλαμβάνει νέες μορφές και απαιτήσεις, συνεπάγεται και προϋποθέτει «την ανάπτυξη της δεξιότητας δημιουργίας μαθησιακών ευκαιριών, δραστηριοτήτων και διδακτικών μέσων και ακολουθιών, που θα προσαρμόζουν τη μάθηση στις δυνατότητες των μαθητών/μαθητριών» (Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, 2013: 119)^[14]. Αυτό κατέστη σαφές μέσα από την παρουσίαση του εν λόγω διδακτικού σεναρίου το οποίο επικεντρώθηκε στη διδασκαλία της Ιστορίας, της Αγγλικής Γλώσσας και της Αισθητικής Αγωγής με τη χρήση Τ.Π.Ε. σε μαθητές/μαθήτριες της Γ’ τάξης δημοτικού. Σκοπός του σεναρίου, βασικό θέμα του οποίου αποτελούσε ο Κυκλαδικός Πολιτισμός, ήταν η ανάπτυξη μιας σειράς δεξιοτήτων (κοινωνικών, γνωστικών, ερευνητικών, αισθητικών), απαραίτητων στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και την προαγωγή των γνώσεων των μαθητών/μαθητριών.

Αναδεικνύεται ότι οι Τ.Π.Ε. και τα εκπαιδευτικά λογισμικά ως παιδαγωγικά μέσα λειτουργούν ως γενικότερο συμπλήρωμα των εργαλείων για τη διεύρυνση της γλωσσικής ικανότητας, της επικοινωνιακής δεξιότητας, του εννοιολογικού υποβάθρου και της αισθητικής αντίληψης των παιδιών καθώς και ως εναλλακτική μορφή γλωσσικής έκφρασης.

4. Βιβλιογραφικές παραπομπές

[1] Αθανασούλα – Ρέππα, Α. (2019). Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων. [παρουσίαση μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[2] Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, Μ. (2013). Αναλυτικά προγράμματα & διδασκαλία. Αθήνα: Πεδίο.

[3] Χατζημιχαήλ, Μ. (2010). Η εφαρμογή και η αποτελεσματικότητα της διαθεματικής προσέγγισης στη διδακτική πρακτική. Στο: Περιοδικό Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων. (σσ. 212-225). Ανάκτηση 01/11/2020 από http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos16/212-225.pdf .

[4] Μαστροθανάση, Ζ. (2012). Διδακτικό σενάριο «Αργοναυτική εκστρατεία». Στο: Διδακτικός σχεδιασμός και ΤΠΕ. (σσ. 96-109). Ανάκτηση 01/11/2020 από https://pappanna.files.wordpress.com/2012/10/didaktika_senaria_e_book-1.pdf .

[5] Βαβουράκη, Α. (2019). Εκπαιδευτική καινοτομία και αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνία στην εκπαίδευση – Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ή αλληλεπιδραστικός επαγγελματισμός; Στο Γ. Μπαγάκης (επιμ.) Εκπαιδευτικές αλλαγές, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και του σχολείου (σ.σ. 389-397). Αθήνα: Μεταίχμιο. [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[6] Μητάκος, Δ. (2012). Κριτήρια και χαρακτηριστικά διδακτικού σχεδιασμού σε επίπεδο συγγραφής σεναρίων. Στο: Διδακτικός σχεδιασμός και ΤΠΕ. (σσ. 5-21). Ανάκτηση 01/11/2020 από https://pappanna.files.wordpress.com/2012/10/didaktika_senaria_e_book-1.pdf .

[7] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^α). Σχεδιασμός και προετοιμασία διδακτικών ενοτήτων [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[8] Καραβά, Μ. (2012). Διδακτικό σενάριο «Ηθοποιός σημαίνει φως». Στο: Διδακτικός σχεδιασμός και ΤΠΕ. (σσ. 36-47). Ανάκτηση 01/11/2020 από https://pappanna.files.wordpress.com/2012/10/didaktika_senaria_e_book-1.pdf .

[9] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^β). Εκπαιδευτικές Τεχνικές (Οι τρόποι της διδασκαλίας) [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[10] Μητάκος, Δ. (2012). Κριτήρια και χαρακτηριστικά διδακτικού σχεδιασμού σε επίπεδο συγγραφής σεναρίων. Στο: Διδακτικός σχεδιασμός και ΤΠΕ. (σσ. 5-21). Ανάκτηση 01/11/2020 από https://pappanna.files.wordpress.com/2012/10/didaktika_senaria_e_book-1.pdf .

[11] Καλογρίδη, Σ. & Μέγα, Γ. (2015^α). Σχεδιασμός και προετοιμασία διδακτικών ενοτήτων [υποστηρικτικό υλικό Επιμορφωτικού Προγράμματος Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης με τίτλο «Εκπαιδευτικοί και Διά Βίου Μάθηση»]. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.). Αθήνα.

[12] ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Ιστορίας, 2003. Ανάκτηση 01/11/2020 από http://www.pi-schools.gr/programs/depps/

[13] Κριεμίδης, Θ., Κορωνιός, Κ., Παπαϊωάννου, Ά. & Σιούτου, Α. (2019). Η διαχείριση των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση: Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα εφαρμογής των Νέων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαιδευτική Διαδικασία. Πρωτοβάθμια [υποστηρικτικό υλικό μεταπτυχιακού μαθήματος]. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019. Πάφος.

[14] Ιωαννίδου - Κουτσελίνη, Μ. (2013). Αναλυτικά προγράμματα & διδασκαλία. Αθήνα: Πεδίο.

Παράρτημα

1^ο Φύλλο Εργασίας

Α) Ανοίξτε το λογισμικό οπτικοποίησης Google Earth και στην επιλογή «Αναζήτηση» γράψτε τη λέξη «Κυκλάδες» και στη συνέχεια τη λέξη «Δήλος».

Β) Εντοπίστε τη θέση των Κυκλάδων.

Γ) Τι παρατηρείτε κατά την περιήγησή σας;

Δ) Ποια είναι η σημασία της γεωγραφικής θέσης στην ανάπτυξη των Κυκλάδων ως ναυτική και εμπορική δύναμη;

2^ο Φύλλο Εργασίας

Α) Συμβουλευτείτε το υλικό του βασικού εγχειριδίου της Ιστορίας Γ’ δημοτικού, την ηλεκτρονική διεύθυνση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και τις ιστοσελίδες ο «Κυκλαδικός πολιτισμός» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/kykladic-politism.htm, η «Κυκλαδική τέχνη» http://users.ach.sch.gr/pchaloul/epokhi-halkou/art-kyklad.htm και συλλέξτε πληροφορίες.

Η α’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την καθημερινή ζωή των Κυκλαδιτών/αντικείμενα καθημερινής ζωής.

Η β’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα κεραμικής.

Η γ’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/έργα τοιχογραφίας.

Η δ’ ομάδα: Συλλογή υλικού για την τέχνη των Κυκλαδιτών/ειδώλια.

Β) Κατασκευάστε έναν εννοιολογικό χάρτη με το λογισμικό Kidspiration) και μια παρουσίαση με το λογισμικό Power Point.

3^ο Φύλλο Εργασίας

Ανοίξτε το Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου / Ιστορία Γ’ – Δ’ Δημοτικού / Θέματα Προϊστορίας / Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου / Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός και υλοποιήστε ομαδικά τη σχετική δραστηριότητα (η γεωγραφική θέση των Κυκλάδων).

Η γεωγραφική θέση των Κυκλάδων

Παρατηρήστε με προσοχή τον γεωφυσικό χάρτη της Ελλάδας και συμπληρώστε τα κενά στο κείμενο που ακολουθεί, επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη και τοποθετώντας τη στο σημείο που πρέπει: ΚΡΗΤΗ, ΝΗΣΙΑ, ΑΙΓΑΙΟΥ, ΝΑΥΤΙΛΙΑ, ΓΕΦΥΡΑ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΔΗΛΟ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΝΑΥΤΙΚΟΣ.

Οι Κυκλάδες είναι , στο μέσο του Πελάγους. Ονομάστηκαν Κυκλάδες, γιατί βρίσκονται ολόγυρα από τη , τον ιερό τόπο του θεού Απόλλωνα. Στα δυτικά τους είναι η και η Στερεά Ελλάδα, ανατολικά η Μικρά Ασία και νότια η . Εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης αποτελούν μια φυσική ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ασία. Γι' αυτό οι Κυκλαδίτες ασχολήθηκαν με τη και το , ήταν δηλαδή λαός.

4^ο Φύλλο Εργασίας

Η ΖΩΗ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ (Online εκπαιδευτικό λογισμικό του Π.Ι.)

Βρες το σωστό:

1. Τα πιο πολλά κυκλαδικά ειδώλια είναι φτιαγμένα από:
α) ασήμι
β) μάρμαρο
γ) χαλκό

2. Τα πιο πολλά κυκλαδικά ειδώλια είναι:
α) ανδρικά
β) γυναικεία
γ) παιδικά

3. Τα πιο πολλά κυκλαδικά ειδώλια έχουν βρεθεί:
α) σε πλοία
β) σε σπίτια
γ) σε τάφους

4. Τα τηγανόσχημα σκεύη ήταν:
α) καθρέφτες
β) κοσμήματα
γ) τηγάνια

5. Οι πυξίδες ήταν:
α) δοχεία για νερό
β) κοσμηματοθήκες
γ) μουσικά όργανα

6. Οι Κυκλάδες ονομάστηκαν έτσι, γιατί:
α) σχημάτιζαν κύκλο γύρω από τη Δήλο
β) όλα τα νησιά ήταν κυκλικά
γ) εκεί ζούσε ο Κύκλωπας

Διάλεξε τη σωστή απάντηση:

Στο Ακρωτήριο της Θήρας, που καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου, δεν βρέθηκαν ανθρώπινοι σκελετοί ούτε πολύτιμα αντικείμενα γιατί:
1. Οι κάτοικοι απουσίαζαν σε ταξίδια
2. Το νησί ήταν έρημο από πολλά χρόνια πριν
3. Το νησί είχε κατακτηθεί από τους Κρήτες, που είχαν διώξει όλους τους κατοίκους
4. Πριν την έκρηξη του ηφαιστείου έγιναν πολλοί σεισμοί που προειδοποίησαν τους κατοίκους.

Οι περισσότερες τοιχογραφίες από τη Θήρα δείχνουν ευχάριστες σκηνές από την καθημερινή ζωή και τη φύση. Τι συμπεραίνουμε από αυτό;

…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

5ο Φύλλο Εργασίας