ISSN: 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Βιογραφικά στοιχεία συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

30 Οκτωβρίου 2022

“ Μεσόγειος: Η κοινή μας θάλασσα ”

Ευάγγελος Β. Κίτος

2ο Γυμνάσιο Τρικάλων

« Mediterranean: Our common sea »

Evangelos V. Kitos

2nd High School of Trikala

Περίληψη

Η εργασία αυτή αφορά την δημιουργία και την υλοποίηση μιας διαφοροποιημένης διδασκαλίας στο μάθημα της Γεωγραφίας της δευτέρας τάξης του γυμνασίου για μαθητές Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες καθώς και μαθητές που δεν κατέχουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα και φοιτούν στο δεύτερο Γυμνάσιο Τρικάλων. Επιλέχθηκε η διδακτική ενότητα του μαθήματος «Η Μεσόγειος Θάλασσα» προκειμένου οι μαθητές να την γνωρίσουν καλύτερα μιας και αποτελεί κοινό μας βίωμα. Οι στόχοι του σεναρίου τέθηκαν έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του και να αποκομίσουν τα προσδοκώμενα οφέλη.

Abstract

The project concerns the implementation of differentiated teaching in the course of Geography for Greek, refugees and immigrant students who attend the 2nd Gymnasium of Trikala, and to whom I teach the course of Geography. The unit "Mediterranean Sea" was chosen in order for the students to get to know it better as it is a common experience for them.

1. Εισαγωγή

Το σενάριο της διαφοροποιημένης διδασκαλίας εκπονήθηκε, και υλοποιήθηκε στο τμήμα Β1 και το τμήμα ΖΕΠ του 2^ου Γυμνασίου Τρικάλων όπου διδάσκω το μάθημα της Γεωγραφίας. Η διδασκαλία είχε σαν στόχο μεταξύ άλλων τη βελτίωση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εκπαιδευτικών σε πεδία όπως η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ένταξη των μαθητών προσφύγων, η διαφοροποιημένη διδασκαλία, η διδασκαλία στα μη γλωσσικά μαθήματα, η χρήση εργαλείων εντατικής εκμάθησης, η ανάπτυξη συμμετοχικών-βιωματικών δραστηριοτήτων μάθησης. Η Διαφοροποιημένη Διδασκαλία έχει αποδειχθεί ένα δύσκολο και απαιτητικό διδακτικό έργο και αποτελεί μία αρκετά σύνθετη και πολυεπίπεδη πρακτική (Βαλιαντή & Κουτσελίνη, 2008). Κατά τους Gregory & Chapman (2007) η διαφοροποίηση της διδασκαλίας είναι μια φιλοσοφία, που δίνει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί ο εκπαιδευτικός στις ανάγκες του κάθε μαθητή, εφαρμόζοντας διαφορετικές στρατηγικές ώστε προσεγγίσουν μαθητές με διαφορετικές ικανότητες και ανάγκες τον τελικό στόχο (Κουτσελίνη & Αγαθαγγέλου, 2009).

2. Υλικό και μέθοδος διαφοροποιημένης διδασκαλίας

Η διδασκαλία απευθύνθηκε σε τρεις ομάδες μαθητών/ριών:

α) μαθητές/ριες που έχουν την ελληνική ως γλώσσα επικοινωνίας με την οικογένειά τους.

β) νεοεισερχόμενοι/ες μαθητές/ριες με μηδενική ή εξαιρετικά περιορισμένη γλωσσομάθεια στα ελληνικά γ) μαθητές/ριες μεσαίου επιπέδου ελληνομάθειας (Α2-Β1).

Για την υλοποίηση επιλέχθηκε η αίθουσα πληροφορικής του σχολείου και διανεμήθηκαν Tablet και Laptops ώστε ο κάθε μαθητής να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Το εργαστήριο διαθέτει ενσύρματη και ασύρματη σύνδεση μα το διαδίκτυο και καλύπτει χώρο 85 τ.μ. Έχει λοιπόν εξασφαλιστεί τουλάχιστον η αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή (Η/Υ ανά μαθητή πρόσβαση στο διαδίκτυο, διαδραστικός πίνακας) ενώ ο διδάσκων έχει αποκτήσει κάποιες δεξιότητες σε θέματα διαφοροποιημένης διδασκαλίας (Οργάνωση τάξης, ποικιλία στη διδασκαλία, εναλλακτικές δραστηριότητες, διαχωρισμός και προγραμματισμός διδασκαλίας). Κατά τη διδασκαλία προσπαθήσαμε να διακρίνουμε την ετοιμότητα των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους και το μαθησιακό του προφίλ (Παντελιάδου 2008). Σκοπός μας επίσης ήταν να μην θέσουμε χαμηλότερους στόχους για κάποιους μαθητές αλλά να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να αποκτήσουν γνώσεις όλοι οι μαθητές (Καραγεώργου, 2013).

Για τη συγκεκριμένη διαφοροποιημένη διδασκαλία που είναι ενδοσχολική μιας και αφορά δύο τάξεις του σχολείου, τα τμήματα Β1 & ΖΕΠ, (Σπαντιδάκης & Βασαρμίδου, 2014) επιλέχθηκαν oi διδακτικές ενότητες : «Η Μεσόγειος Θάλασσα» & «Οι άνθρωποι στη Μεσόγειο» (Μάθημα 14 & 16 – Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου σελ. 50-54 ΙΤΥΕ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ) που εντάχθηκαν σε μία δίωρη συνεχόμενη διδασκαλία. Η επιλογή της ενότητας δεν είναι τυχαία μιας και η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών κατάγονται ή από μεσογειακές χώρες ή έχουν ταξιδέψει στη μεσόγειο για να φτάσουν στην Ελλάδα.

Στόχοι των δραστηριοτήτων ορίστηκαν (σύμφωνα με Bloom 1956):

Γνωστικοί:

Οι μαθητές να γνωρίσουν την Μεσόγειο, την κοινή μας θάλασσα.

Να κατανοήσουν την ιστορική πορεία και σημασία της Μεσογείου.

Να αντιληφθούν ποιοι λαοί σήμερα ζουν γύρω από αυτή τη θάλασσα.

Να διαπιστώσουν τις Ηπείρους και τις χώρες που «βρέχονται» από τη Μεσόγειο.

Να μάθουν νέες λέξεις και να κατανοήσουν όρους.

Να εκφραστούν στην ελληνική γλώσσα με έναν πιο ευχάριστο τρόπο.

Συναισθηματικοί:

Να αισθανθούν τι ενώνει τους λαούς της Μεσογείου.

Να νιώσουν ευχάριστα ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις της διδασκαλίας.

Να βοηθηθούν από συμμαθητές τους και να τους βοηθήσουν αν χρειαστεί. Με τον τρόπο αυτό θα προσεγγίσουν ο ένας τον άλλο αναπτύσσοντας κοινωνικότητα.

Να αποβάλουν τις πιθανές συστολές τους μέσω του διαλόγου και των ερωτήσεων/απαντήσεων

Ψυχοκινητικοί:

Να μάθουν να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον συνεργασίας.

Να αξιοποιήσου ή να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες μέσω των ΤΠΕ.

Να μπορέσουν να «διαβάσουν» χάρτες και να εξοικειωθούν με γεωγραφικές έννοιες.

Στους μαθητές μοιράστηκαν γεωφυσικοί και πολιτικοί χάρτες της Μεσογείου Θάλασσας καθώς επίσης καρτέλες με τις διαφοροποιημένες για κάθε ομάδα μαθητών, ασκήσεις και ερωτήσεις. Στους μαθητές της Β΄ ομάδας δόθηκαν ηλεκτρονικές διευθύνσεις και υπερσυνδέσεις μέσω των οποίων μπορούσαν να δουν και να εντοπίσουν γεωγραφικές περιοχές και να κατανοήσουν ορολογίες. Για παράδειγμα ενώ από τους μαθητές της Α΄ ομάδας ζητήθηκε να εντοπίσουν στο χάρτη τα μεγαλύτερα νησιά της μεσογείου, οι μαθητές της Β΄ ομάδας οδηγήθηκαν να δουν τα νησιά μέσω υπερσυνδέσεων και κατόπιν να τα εντοπίσουν στο χάρτη. Υπήρχε η δυνατότητα συνεννόησης και ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των μαθητών κατά τη διάρκεια του μαθήματος αλλά και μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή αναρτήσεων σε ομάδα που δημιούργησαν στο διαδίκτυο, ενώ πολλές από τις δραστηριότητες επέβαλαν τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου (Google earth, πρόσβαση σε ηλεκτρονικές διευθύνσεις, υπερσυνδέσεις, youtube κλπ). Από όλους τους μαθητές ζητήθηκε, να βρουν τα σημεία επικοινωνίας της Μεσογείου με άλλες θάλασσες, να εντοπίσουν τα μεγαλύτερα νησιά και τις χερσονήσους της Μεσογείου, να σημειώσουν ποια από τα κράτη της Μεσογείου ανήκουν στην Αφρική, ποιά στην Ασία και ποια στην Ευρώπη, να παρατηρήσουν σε χάρτη τη διαδρομή ενός πλοίου από την Αγγλία στην Ινδία πριν και μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ και να σκεφτούν τις επιπτώσεις που έχει για το εμπόριο αυτή η εξέλιξη και ειδικά για τη Μεσόγειο θάλασσα, σε άλλον θεματικό χάρτη να εντοπίσουν τα σημεία με ναυάγια πετρελαιοφόρων στη Μεσόγειο και την ρύπανση από ανθρώπινες δραστηριότητες και να βγάλουν συμπεράσματα, να τοποθετήσουν σε χρονολογική σειρά 6 καρτέλες με χάρτες της μεσογείου από το 600 π.Χ έως σήμερα και ανατρέχοντας στις ιστορικές τους γνώσεις να προσδιορίσουν ποιοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στη Μεσόγειο σε κάθε περίοδο. Τέλος παρακολούθησαν στο Youtube , με υπότιτλους στα αγγλικά και γαλλικά, το τραγούδι του Ζώρς Μουστακί «Μεσόγειος» και συζήτησαν το νόημα των στίχων του.

3. Αποτελέσματα

Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας επικράτησε κλίμα ευφορίας μεταξύ των μαθητών και ανταποκρίθηκαν άπαντες στα δεδομένα που είχαν τεθεί. Διαπιστώθηκε πως έμαθαν να λειτουργούν σαν ομάδα να συνεργάζονται, να αλληλοβοηθούνται, να αναπτύξουν σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού και αλληλοκατανόησης. Διακρίναμε την ετοιμότητα των μαθητών να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σεναρίου, διαπιστώσαμε κάποια από τα ενδιαφέροντά τους και καταγράψαμε το μαθησιακό τους προφίλ (Παντελιάδου, 2008). Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να εφαρμόσουμε αποτελεσματικά εκπαιδευτικές πρακτικές που προωθούν την ένταξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων , να ενδυναμώσουμε τους μαθητές και να τους οδηγήσουμε τελικά στη σχολική επιτυχία όπως την προώθηση της ισότητας του πολιτισμικού και μορφωτικού κεφαλαίου των μαθητών , την αποδοχή της κουλτούρας κάθε μαθητή την ανάπτυξη των ικανοτήτων των εκπαιδευτικών ώστε να προσεγγίζουν συναισθηματικά τους αλλοδαπούς μαθητές την διαχείριση συγκρούσεων μεταξύ των μαθητών.

Επιτύχαμε επίσης τον σκοπό μας που ήταν να μην θέσουμε χαμηλότερους στόχους για κάποιους μαθητές αλλά να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να αποκτήσουν γνώσεις όλοι οι μαθητές (Καραγεώργου, 2013). Ένας σκοπός αυτής της δραστηριότητας ήταν επιτρέψει επίσης στους μαθητές να δείξουν τι έμαθαν, με βάση τις μαθησιακές τους προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντά τους και τα δυνατά τους σημεία. Τελικά τους δόθηκε η δυνατότητα να επιλέξουν τον τρόπο που θα αποδείξουν τι έχουν μάθει (Nunley, 2006). Το αποτέλεσμα πήρε διάφορες μορφές (δραματοποίηση, ανάπτυξη Project, έκθεση, δημιουργία αφίσας, ζωγραφική, παρουσίαση βίντεο κ.α. (Βαλιαντή & Νεοφύτου, 2017). Παράλληλα θα μπορέσουν να τσεκάρουν άμεσα τις γνώσεις που απέκτησαν απαντώντας σε ερωτήσεις κλειστού τύπου (όπως πολλαπλής επιλογής, σωστού λάθους κ.ά. αλλά και ανοικτού τύπου), μέσω της σελίδας του Quiz Maker.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΟΜΑΔΑ Α΄ Μαθητές/ριες που έχουν την ελληνική ως γλώσσα επικοινωνίας με την οικογένειά τους. 19 Μαθητές /τριες

ΟΜΑΔΑ Β΄ Μαθητές: 1. Νεοεισερχόμενοι/ες με μηδενική ή εξαιρετικά περιορισμένη γλωσσομάθεια στα ελληνικά 2. Μεσαίου επιπέδου ελληνομάθειας (Α2-Β1). 08 Μαθητές /τριες

Συμβουλευτείτε τον γεωφυσικό χάρτη. 1.Ποιά είναι τα σημεία επικοινωνίας της Μεσογείου με άλλες θάλασσες. Σημειώστε τα στο χάρτη να τα ονομάσετε. …………………………………………… …………………………………………… Ποια στοιχεία από την ελληνική μυθολογία αντιστοιχούν με κάποια από αυτά τα σημεία; Να τα διηγηθείτε στους συμμαθητές σας. 2.Ποια είναι τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου. …………………………………………… …………………………………………… 3. Ποιες είναι οι χερσόνησοι της Μεσογείου; …………………………………………… …………………………………………… 4.Ποια από τα κράτη της Μεσογείου ανήκουν στην Αφρική, ποιά στην Ασία και ποια στην Ευρώπη; …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… 5.Παρατηρήστε στον παρακάτω χάρτη τη διαδρομή ενός πλοίου από την Αγγλία στην Ινδία πριν τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ 1 και μετά 2 . Τι επιπτώσεις έχει για το εμπόριο αυτή η εξέλιξη και τι για τη Μεσόγειο θάλασσα ; …………………………………………… 6.Παρατηρήστε στον χάρτη που ακολουθεί τα σημεία με ναυάγια πετρελαιοφόρων στη Μεσόγειο και την ρύπανση από ανθρώπινες δραστηριότητες. Τι συμπεράσματα βγάζετε; 7.Τοποθετήστε τις καρτέλες που σας δόθηκαν με τους χάρτες σε χρονολογική σειρά. Ανατρέξτε στις ιστορικές σας γνώσεις ώστε να προσδιορίσετε ποιοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν στη Μεσόγειο την κάθε περίοδο. Στο τέλος στην ομάδα σας παρουσιάστε τα αποτελέσματα της επεξεργασίας σας και εξηγήστε τι συνέβη κάθε χρονική περίοδο στους συμμαθητές σας που δεν ολοκλήρωσαν τη δραστηριότητα αυτή.

1.Βλέποντας τον χάρτη 1 με ζωγραφισμένα τα βουνά (με καφέ χρώμα) και τις πεδιάδες (με πράσινο χρώμα) παρατηρούμε πως η Μεσόγειος επικοινωνεί με άλλες θάλασσες στον πορθμό του Γιβραλτάρ, στα στενά του Ελλήσποντου-Βοσπόρου και στη διώρυγα του Σουέζ . Πατώντας ctrl –κλικ στα μπλε γράμματα θα δείτε στον google map τα σημεία αυτά και κατόπιν θα τα σημειώσετε στον χάρτη. 2. Το Νησί είναι στεριά που έχει γύρω-γύρω θάλασσα. Κυκλώστε στο χάρτη τα μεγάλα νησιά της Μεσογείου. 3.Στη Μεσόγειο υπάρχουν μεγάλες χερσόνησοι. Η Ιταλική η Βαλκανική και η Ιβηρική. Βρείτε που είναι στο χάρτη. Ποια η διαφορά του Νησιού από την Χερσόνησο; (Χέρσος=στεριά συν + νήσος ) 4.Ποια από τα κράτη που βρέχονται από τη Μεσόγειο ανήκουν στην Αφρική, ποιά στην Ασία και ποια στην Ευρώπη; Γράψτε δύο ή τρία από αυτά. Αφρική:……………………………………… Ασία: ……………………………………. Ευρώπη: ………………………………… 5.Διαδρομή από την Αγγλία στην Ινδία πριν την κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ 1 και μετά 2 . Ποιο ταξίδι είναι γρηγορότερο; Το 1 ……… Το 2 …… 6.Παρατηρήστε στον παρακάτω χάρτη που ακολουθεί τα σημεία με ναυάγια πετρελαιοφόρων στη Μεσόγειο Όπως βλέπετε η ρύπανση από ανθρώπινες δραστηριότητες. Είναι μεγαλύτερη στη Βόρεια Μεσόγειο. Απαντήστε με Σ αν νομίζετε πως είναι σωστές οι ή μς Λ αν είναι λανθασμένες οι παρακάτω προτάσεις Α. Εκεί υπάρχουν πολλά ναυάγια. Β. Οι χώρες της Βόρειας Μεσογείου έχουν πολλά εργοστάσια. Γ. Οι άνθρωποι εκεί είναι πιο βρώμικοι. 7.Στις καρτέλες με τους χάρτες της Μεσογείου υπάρχουν χρονολογίες. Η ένδειξη π.Χ. αφορά χρονολογίες πριν τη γέννηση του Χριστού οπότε όσο μεγαλύτερη είναι η χρονολογία τόσο μεγαλύτερη και η απόσταση από σήμερα. Η ένδειξη μ.Χ. αναφέρεται σε χρονολογίες μετά τη γέννηση του Χριστού Τοποθετήστε τις καρτέλες από την πιο μακρινή χρονολογία ως την πιο κοντινή στις μέρες μας. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε την ανάπτυξη συγκεκριμένου πολιτισμού.

8. (Κοινή ερώτηση). Παρακολουθείστε προσεκτικά στο youtube το τραγούδι «Μεσόγειος» σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου τσε μελοποίηση του Ελληνογάλλου μουσικού Ζώρς Μουστακί που ερμηνεύει η Βίκυ Μοσχολιού:

Συζητήστε για τους στίχους του τραγουδιού επισημαίνοντας στα σημεία:

i. Γιατί σύμφωνα με τον ποιητή η Μεσόγειος γέννησε Θεούς;

ii. Γιατί τα παιδιά της Μεσογείου έχουν μαύρα μάτια και παίζουνε γυμνά;

iii. Γιατί το καλοκαίρι στη Μεσόγειο δεν τρέμει τον καιρό;

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΚΑΡΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ.

Βιβλιογραφικές αναφορές.

1. Βαλιαντή, Σ. & Ιωαννίδου-Κουτσελίνη, Μ. (2008). Εφαρμογή της διαφοροποίησης της διδασκαλίας στις τάξεις μεικτής ικανότητας. Προϋποθέσεις και θέματα προς συζήτηση Εισήγηση στο 100 Παγκύπριο Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου. Με θέμα : «Ποιότητα στην εκπαίδευση, έρευνα και διδασκαλία», Λευκωσία.

2. Gregory, G. H., & Chapman, C. (2007). «Differentiated Instructional Strategies. Thousand Oaks», CA: Corwin Press.

3. Κουτσελίνη, Μ. & Αγαθαγγέλου, Σ. (2009). Διαφοροποίηση διδασκαλίας. Η κοινωνική, η ακαδημαϊκή και η διδακτική πτυχή. Στο ΕΠΑ (2009). Τιμής Ένεκεν Μ.Ι. Μαραθεύτη, σσ. 227-303.

4. Παντελιάδου, Σ. (2008)Διαφοροποιημένη διδασκαλία. Στο Σ. Πεντελιάδου & Φ. Αντωνίου (Επιμ.) Διδακτικές προσεγγίσεις και πρακτικές για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Βόλος Παν. Θεσσαλίας, 7-17.

5. Καραγεώργου, Η. (2013). «Διαφοροποιημένη διδασκαλία: Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές». Συλλογικό έργο, Αθήνα Εκδόσεις Πεδίο σ. 185-224)

6. Σπαντιδάκης, Γ. & Βασαρμίδου, Δ. (2014). Οδηγός Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης Γλώσσας και Στοιχείων Ιστορίας και Πολιτισμού. Στο “Ελληνόγλωσσση Εκπαίδευση και Ηλεκτρονική Μάθηση στη Διασπορά”. Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ., Ρέθυμνο, 2014, ISBN: 978-960-98062-7-5

7. Bloom, B.S. (1956). «Taxonomy of Educational Objectives, Handbook: The Cognitive Domain». David McKay, New York

8. Nunley, K. F. (2006). «Differentiating the high school classroom: Solution strategies for 18 common obstacles».

9. Βαλιαντή, Σ. & Νεοφύτου, Λ, (2017). Διαφοροποιημένη Διδασκαλία: Λειτουργική και Αποτελεσματική Εφαρμογή. Πεδίο: Αθήνα

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved