Διδασκαλία δίγλωσσων μαθητών – Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αρχές της Κίτος Ε - Teaching bilingual students – The European Union and its principles Kitos E.

scientific-journal-articles

CVPekpaideusis

ISSN: 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Βιογραφικά στοιχεία συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

vipapharm-greek

16 Νοεμβρίου 2022

“ Διδασκαλία δίγλωσσων μαθητών – Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αρχές της ”

Ευάγγελος Β. Κίτος

2ο Γυμνάσιο Τρικάλων

« Teaching bilingual students – The European Union and its principles »

Evangelos V. Kitos

2nd High School of Trikala

Περίληψη:

Το σενάριο αυτής της διδασκαλίας αφορά δίγλωσσους μαθητές, κυρίως πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι φοιτούν σε ελληνικά σχολεία σε τάξεις μεικτές που αποτελούνται κατά κύριο λόγο από Έλληνες μαθητές. Αρχικά γίνεται μια γεωγραφική προσέγγιση της ευρωπαϊκής ηπείρου με ερωτήσεις απλές που πρέπει να απαντηθούν στις γλώσσες των αλλοδαπών μαθητών, στα ελληνικά και στις γλώσσες διεθνούς κύρους που διδάσκονται στο 2^ο Γυμνάσιο Τρικάλων. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τέσσερις από τις θεμελιώδεις αρχές που υποστηρίζει η ευρωπαϊκή ένωση ώστε να γίνουν αντιληπτές οι αξίες που την οικοδομούν και να γίνει κατανοητό το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι λαοί της.

Abstract:

The scenario of this teaching course bilingual students, mainly refugees and immigrants, who attend Greek schools in mixed classes which mainly consist of Greek students. Initially, a geographical approach to the European continent is made with simple questions that must be answered in the languages of the foreign students, in Greek and in the languages of international significance that are taught at the 2nd Gymnasium of Trikala. Then, four of the fundamental principles supported by the European Union are presented in order to understand the values that build it up and to understand the environment in which its people live.

Εισαγωγή

Το σενάριο διδασκαλίας εκπονήθηκε, και εφαρμόστηκε στην τάξη που διδάσκω το μάθημα της Γεωγραφίας η οποία αποτελείται από Έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές. Ανταποκρίνεται σε πολλούς από τους βασικούς στόχους του προγράμματος διδασκαλίας του σχολείου όπως η βελτίωση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εκπαιδευτικών σε πεδία σχετικά με τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, τη ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ένταξη των μαθητών προσφύγων, τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, τη διδασκαλία και προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας στα μη γλωσσικά μαθήματα, τη χρήση εργαλείων εντατικής εκμάθησης, την ανάπτυξη συμμετοχικών-βιωματικών δραστηριοτήτων μάθησης, τη διαχείριση της τάξης και τη δυναμική της ομάδας, την ηλεκτρονική και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ώστε να ανταποκρίνονται με μεγαλύτερη επάρκεια στις προκλήσεις που αναδύονται στο πεδίο και να εφαρμόζουν αποτελεσματικά εκπαιδευτικές πρακτικές που προωθούν την ένταξη, ενδυναμώνουν τους μαθητές και οδηγούν στη σχολική επιτυχία.

Υλοποίηση Προγράμματος.

Στο τμήμα που υλοποιήθηκε η διδασκαλία φοιτούν μαθητές μετανάστες από την Αλβανία και την Κίνα που οι οικογένειές τους μετακινήθηκαν στην Ελλάδα αναζητώντας καλύτερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και διαβιούν μακριά από τη χώρα τους για περισσότερους από 12 μήνες (Opengov, 2019), καθώς και μαθητές προσφυγικών οικογενειών από τη Συρία και το Ιράκ που εγκατέλειψαν χωρίς τη θέλησή τους τη χώρα της οποίας είναι πολίτες, εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστούν διωγμούς ή θα κινδυνέψουν λόγω του πολέμου. (Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, 1951, Κεφ1, Άρθρο1). Επίσης, υπάρχουν μαθητές που ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες οικογένειες σύμφωνα με το συνήγορο του πολίτη (Ν.4019-2011, Άρθρο1, παραγρ. 4) και δεν κατέχουν πλήρως την ελληνική γλώσσα.

Επιλέχθηκαν δύο δραστηριότητες στο μάθημα της Γεωγραφίας και υλοποιήθηκαν στην αίθουσα προβολών και στη βιβλιοθήκης του σχολείου κατά τη διάρκεια του μαθήματος της Γεωγραφίας, σε δύο διδακτικά δίωρα. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες (Παρούτσας, Δ., Κ. 2021), ενώ προηγήθηκε συζήτηση σχετικά με το αν έχουν την ικανότητα να χειρίζονται δύο τουλάχιστον γλώσσες με τις οποίες να μπορούν να κάνουν συζητήσεις καθημερινές έστω και με κάποιες δυσκολίες (Myers–Scotton, 2006) και να τις προσδιορίσουν. Διανεμήθηκε στις ομάδες από ένα φύλλο εργασίας μεγέθους Α3 και δύο ερωτηματολόγια.

Η διδασκαλία στηρίχθηκε στα κεφάλαια «Η Ευρωπαϊκή Ένωση» και «Η σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης». (Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου, μαθήματα 26 & 27).

Στόχοι των δραστηριοτήτων ορίστηκαν σύμφωνα με Χατζηδάκη (2020):

-Η ανάπτυξη θετικών παραστάσεων των μαθητών για περισσότερες γλώσσες και πολιτισμούς.

-Η προσέγγιση μέσα από τις δραστηριότητες συμμαθητών τους αλλά και μαθητών άλλων τάξεων με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο.

-Η αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για ξένες γλώσσες πέραν των λεγομένων γλωσσών «γοήτρου».

-Η επαφή με διαφορετικά αλφάβητα και τρόπους γραφής.

-Η εκφορά λόγου με διαφορετικούς φθόγγους.

-Η προσέγγιση μέσα από τις γλώσσες άλλων χωρών και πολιτισμών.

-Η ανάπτυξη μεταγλωσσικών και μετα-επικοινωνιακών δεξιοτήτων.

-Η προσπάθεια να γνωρίσουν οι μαθητές βαθύτερα το περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ποικιλομορφίας των γλωσσών που υπάρχουν στις χώρες της Ένωσης.

-Η κατανόηση κάποιων από τις θεμελιώδεις αξίες της που προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

-Η ανάγκη να προβληματιστούν για το αν οι αξίες αυτές επιδρούν θετικά στη ζωή των ανθρώπων.

-Η δυνατότητα να εντοπίσουν πού και γιατί οι αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν εφαρμόζονται.

Χρησιμοποιήθηκε ο όρος της «γλωσσικής αφύπνισης» (Candelier, 1998 στο Χατζηδάκη, 2020).

Στην πρώτη δραστηριότητα οι μαθητές κάθε ομάδας σημείωσαν στον χάρτη της Ευρώπης μια από τις χώρες της στην οποία θα επιθυμούσαν να εγκατασταθούν. Ρωτήθηκαν με ποια γλώσσα θα επικοινωνούν στη χώρα επιλογής τους και αν γνωρίζουν στη χώρα αυτή ποιες είναι οι ομιλούμενες γλώσσες. Με τον τρόπο αυτό διαπίστωσαν ότι «η Ευρώπη αποτελούσε ανέκαθεν ένα πολυγλωσσικό μωσαϊκό» (Κοιλιάρη, 2005· Χατζηδάκη, 2020) που «εμπλουτίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες από τις γλώσσες μεταναστευτικών κοινοτήτων» (Χατζηδάκη, 2020). Κατόπιν, συμπλήρωσαν πίνακα με την ονομασία της χώρας που επέλεξαν στα ελληνικά, αλβανικά, αραβικά, κινέζικα, καθώς και στις τρεις γλώσσες διεθνούς κύρους που διδάσκονται στο σχολείο μας, Αγγλικά Γαλλικά, Γερμανικά (Κοιλιάρη, 2016).

Στη συνέχεια κλήθηκαν να γράψουν το όνομα της Ελλάδας στα αλβανικά, αραβικά και κινέζικα και να προσπαθήσουν να μάθουν την προφορά του εκφέροντάς την στους συμμαθητές τους.

Στο τρίτο μέρος ζωγράφισαν τη σημαία του κράτους που επέλεξαν και συμπλήρωσαν πίνακα με τις ονομασίες των χρωμάτων της σημαίας στις παραπάνω γλώσσες. Για τις εργασίες αυτές χρησιμοποίησαν και τον μεταφραστή της Google.

Στη δεύτερη δραστηριότητα στους μαθητές παρουσιάστηκαν τέσσερις από τις θεμελιώδεις αξίες της που προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (χ.χ.). Κάθε ομάδα επέλεξε μία από τις αρχές αυτές και οι μαθητές συζήτησαν αρχικά αν και κατά πόσο ισχύει στη χώρα καταγωγής τους. Συζήτησαν επίσης αν θεωρούν βασικές αυτές τις αρχές για να λειτουργήσει ελεύθερα μια σύγχρονη κοινωνία. Ακόμα, αν αυτές οι αρχές τους αντιπροσωπεύουν σαν πολίτες της χώρας τους και της χώρας που επιθυμούν να εγκατασταθούν Σημείωσαν τις παρατηρήσεις τους και παρουσίασαν στην ολομέλεια τις απόψεις που εκφράστηκαν.

Συμπεράσματα

Η διδακτική παρέμβαση ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Οι μαθητές συμπλήρωσαν τα φύλλα εργασιών ενεργώντας ομαδικά, ενώ υπήρχε και συνεργασία μεταξύ των ομάδων και δημιουργήθηκαν δεσμοί και επικοινωνία μεταξύ των μαθητών. Μπορεί το ελληνικό σχολείο να μην παίρνει υπόψη του τα χαρακτηριστικά των μαθητών με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο (Κοιλιάρη, 2016) και οι όποιες παρεμβάσεις του να εντάσσονται σε φολκλορικό πλαίσιο, όμως κάθε επιπλέον εκπαιδευτική διαδικασία σχετική με μετανάστες ή πρόσφυγες μαθητές προσθέτει στη σχολική κοινότητα τη γνώση πως η εκπαίδευση των μαθητών προσφύγων αποτελεί τη βάση της ισότητας των ευκαιριών και αναφαίρετο δικαίωμά τους (Άρθρο 28,1 σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού, UNICEF 1990). Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης έγινε αμέσως αντιληπτό πως οι μαθητές Αλβανικής και Συριακής καταγωγής γνωρίζουν να μιλούν αλλά δεν γνωρίζουν να γράφουν στη γλώσσα καταγωγής τους, γεγονός που πιστοποιεί ότι δεν την έχουν διδαχθεί ούτε στην άτυπη εκπαίδευση (Σελλά-Μάζη Ε. 2015). Αντιθέτως οι μαθητές κινεζικής καταγωγής γνωρίζουν αρκετά καλά να γράφουν στη γλώσσα τους μάλιστα καλλιγραφικά. Θετικό είναι το γεγονός πως οι μαθητές έχουν άριστη γνώση τουλάχιστον του χειρισμού των νέων τεχνολογιών στον μεταφραστή της google ή σε άλλες ηλεκτρονικές εφαρμογές και το διαδίκτυο. Μιας και συζητήθηκαν αναλυτικά οι θέσεις και οι αρχές που υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση (χ.χ.). Το κλίμα μεταξύ των μαθητών ήταν άριστο, ενώ ενθουσιάστηκαν με την εργασία που υλοποίησαν. Υπήρξε δε ενδιαφέρον και από άλλους εκπαιδευτικούς του σχολείου για το αντικείμενο της δράσης, το πλαίσιο στο οποίο είναι ενταγμένη, δημιουργώντας μια ευχάριστη «αναστάτωση». Σε γενικές γραμμές μπορώ να υποστηρίξω ότι η όλη παρέμβαση ήταν επιτυχημένη, ξεπερνώντας κατά πολύ τις προσδοκίες που είχαν τεθεί κατά τον σχεδιασμό της.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αναφορές

1. Opengov (2019). Μεταναστευτική ορολογία. Ανακτήθηκε 5 Ιουνίου 2022 από http://www.opengov.gr/immigration/?p=798

2. Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες (1951). Ανακτήθηκε 8 Ιουνίου 2022 από https://www.unhcr.org/gr/wp-content/uploads/sites/10/2018/01/04-symvasiprotokollo.pdf

3. Συνήγορος του πολίτη (χ.χ.). Ευάλωτες / Ευπαθείς Ομάδες. Ανακτήθηκε 7 Ιουνίου 2022 από https://www.synigoros-solidarity.gr/452/evalotes-efpatheis-omades

4. Παρούτσας, Δ., Κ. (2021). Ομαδικότητα στην Εργασία. Ανακτήθηκε 8 Ιουνίου 2022 από https://paroutsas.jmc.gr/counsel/teamwork.html

5. Myers-Scotton, C. (2006). Multiple voices: An introduction to bilingualism. London: Blackwell Publishing.

6. Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου, βιβλίο μαθητή, τετράδιο εργασιών, ΙΤΥΕ Αθήνα 2021.

7. Χατζηδάκη, Α. (2020). Διδάσκοντας δίγλωσσα παιδιά. Θεωρητικά ζητήματα και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις». Αθήνα: πεδίο

8. Ευρωπαική Ένωση (χ.χ.). Στόχοι και αξίες. Retrieved from: https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/principles-and-values/aims-and-values_el)

9. Κοιλιάρη, Α. (2005). «Πολυγλωσσία και γλωσσική εκπαίδευση: Μια κοινωνιογλωσσολογική προσέγγιση». Θεσσαλονίκη: Βάνιας

10. UNICEF (1990). Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού

11. UNICEF (1990). Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού

12. Κοιλιάρη Α. (2016). Γλώσσες στην Εκπαίδευση. Στο: Επιστήμες της Αγωγής, Θεματικό Τεύχος 2015: «Κοινωνιογλωσσολογικές και Διαπολιτισμικές Προσεγγίσεις στην Πολιτισμική Ετερότητα στο Σχολείο», Πανεπιστήμιο Κρήτης : ΕΔΙΑΜΕ, 206-219

vipapharm