ISSN: 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Βιογραφικά στοιχεία συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

30 Οκτωβρίου 2022

“ Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας μέσα από τη Γεωγραφία ”

Ευάγγελος Β. Κίτος

2ο Γυμνάσιο Τρικάλων

« Teaching the Greek Language through Geography»

Evangelos V. Kitos

2nd High School of Trikala

Περίληψη

Η εργασία αφορά εκπαιδευτικό σενάριο με στόχο την διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας μέσα από το μάθημα της Γεωγραφίας για μαθητές Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες που φοιτούν στο 2ο Γυμνάσιο Τρικάλων και στους οποίους διδάσκω το μάθημα της Γεωγραφίας. Επιλέχθηκε η ενότητα «Χάρτες» προκειμένου οι μαθητές να γνωρίσουν καλύτερα την περιοχή κατοικίας τους να μπορούν να προσανατολίζονται σε αστικό περιβάλλον. Παράλληλα μέσα από αυτή τη διδασκαλία οι πρόσφυγες και μετανάστες μαθητές, καθώς και όσοι έλληνες δεν κατέχουν πλήρως την ελληνική γλώσσα θα διδαχθούν λεξιλόγιο που θα τους χρησιμεύσει για τις μετικινήσεις σε αστικό (και όχι μόνο) περιβάλλον.

Abstract

The project concerns an educational scenario aimed at teaching the Greek language through the Geography lesson for Greek, refugee and immigrant students who attend the 2nd Gymnasium of Trikala and to whom I teach geography. The module "Maps" was chosen in order for the students to get to know better the area where they live and how they can orientate themselves in an urban area.

1. Εισαγωγή

Το εκπαιδευτικό σενάριο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στοΔεύτεροΓυμνάσιο Τρικάλων στο οποίο διδάσκω το μάθημα της Γεωγραφίας σε τάξεις με μαθητές, Έλληνες, πρόσφυγες, μετανάστες καθώς και μαθητές που το επίπεδο της ελληνικής γλώσσας δεν είναι επαρκές και φοιτούν σε τμήμα ένταξης, παράλληλα με τους Έλληνες μαθητές σε μεικτές τάξεις. Στο σχολείο φοιτούν μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς που η οικογένειές τους μετακινήθηκαν στην Ελλάδα αναζητώντας καλύτερες υλικές και κοινωνικές συνθήκες και διαβούν μακριά από την χώρα τους (Αλβανία, Κίνα) για περισσότερους από 12 μήνες (opengov.gr) καθώς και μαθητές προσφυγικών οικογενειών που εγκατέλειψαν χωρίς την θέληση τους τη Συρία και το Ιράκ των οποίων είναι πολίτες, εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστούν διωγμούς ή θα κινδυνέψουν λόγω του πολέμου. (Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, 1951). Επίσης υπάρχουν μαθητής που ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες οικογένειες σύμφωνα με τα κριτήρια που θέτει ο συνήγορος του πολίτη. Μέσω αυτής της διδασκαλίας γίνεται μια προσπάθεια να συμπεριληφθούν όλοιοι μαθητές με διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και με σεβασμό στη διαφορετικότητα. Παράλληλα επιχειρείται η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις δυσκολίες που θα συναντήσουν στη ζωή τους.

2. Υλικό και μέθοδος διαφοροποιημένης διδασκαλίας

Το εκπαιδευτικό σενάριο δημιουργήθηκε για τα υλοποιηθεί στην ομάδα μαθητών (τμήμα Β1 και μαθητές άλλων τάξεων του τμήματος ΖΕΠ) όπως αναφέρουμε στο εισαγωγικό μας σημείωμα. Η διάρκειά του είναι τρεις διδακτικές ώρες (ένα συνεχόμενο δίωρο και μία ώρα σε διαφορετική μέρα). Αφορά το μάθημα της Γεωγραφίας Β΄ Γυμνασίου (Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου) μαθήματα 1-2 Ενότητα-Χάρτες. Οι γλωσσικοί στόχοι της δραστηριότητας που έχουν τεθεί ειδικά για τους μαθητές με προσφυγική ή μεταναστευτική εμπειρία, είναι να κατανοήσουν τη θέση τους στο χώρο να αντιληφθούν πως κινούνται σε αυτόν, να προσδιορίσουν γεωγραφικές σταθερές και να κατανοήσουν στην ελληνική γλώσσα τις φράσεις που χρησιμοποιούμε για την μετακίνησή μας σε αστικό περιβάλλον και όχι μόνο. Οι μαθητές καλούνται να χρησιμοποιήσουν ένα πραγματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν και κινούνται καθημερινά (χάρτη της πόλης με την περιοχή του σχολείου) χωρί όμως να γνωρίζουν ονομασίες οδών, χαρακτηριστικά κτίρια ή σημεία τα οποία συναντούν, ποιοι από τους συμμαθητές τους ζουν κοντά τους κλπ. Πιστεύουμε με αυτόν τον τρόπο θα εμπλακούν στη δραστηριότητα με ενδιαφέρον.

Οι μαθητές χωρίστηκαν σε 5 ομάδες ανάλογα με τη χωροταξία της κατοικίας τους (1.Συνοικισμοί: Ριζαριό& Λόγγος 2. Προσφυγικός Συνοικισμός & Σ.ΜΎ) 3. Περιοχή Αγίου Κωνσταντίνου & Κουρσούμ Τζαμί 4. Περιοχή Αγίου Κοσμά 5. Περιοχή Εθνικού Σταδίου & Κλειστού Γυμναστηρίου). Δόθηκε σε κάθε ομάδα χάρτης σε μέγεθος Α3 (ΧΑΡΤΕΣ Ι & ΙΙ: ΟΜΑΔΑ 1 & ΟΜΑΔΕΣ2-5) της περιοχής του σχολείου με τις ονομασίες των οδών και σημαντικές σημάνσεις. Ζητήθηκε αρχικά από τους μαθητές να εντοπίσουν περίπου στο χάρτη το σημείο που βρίσκεται η κατοικία τους. Ήδη γνωρίζαμε μέσω του Myschool τις ακριβείς διευθύνσεις κάθε μαθητή ώστε να τους βοηθήσουμε. Κατόπιν σε κάθε μαθητή δόθηκε έντυπος χάρτης της περιοχής του με μεγαλύτερη κλίμακα. Η εργασία έλαβε χώρα στα εργαστήρια πληροφορικής ώστε εκτός από τον έντυπο χάρτη οι μαθητές να μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ηλεκτρονική εφαρμογή GoogleMap. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης σημειωματάρια, μολύβια , χρώματα, μεγεθυντική φακοί και πυξίδες. Μετά τον εκτοπισμό της κατοικίας κάθε μαθητή τους ζητήθηκε να αποτυπώσουν στον χάρτη την διαδρομή που κάνουν κάθε μέρα και το μέσο που χρησιμοποιούν για να έρθουν στο σχολείο. Έπρεπε να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις περπατώ, οδηγώ ποδήλατο, μπαίνω στο λεωφορείο, ευθεία, πίσω, μπροστά, στρίβω, δεξιά, αριστερά, μετά από 30 (πχ) μέτρα. ονόματα οδών κλπ. Οι γηγενείς μαθητές ζητήθηκε να αποτυπώσουν κάποιες από τις λέξεις αυτές στις γλώσσες των συμμαθητών τους με προσφυγικό ή μεταναστευτικό υπόβαθρο. Κατόπιν κλήθηκαν να περιγράψουν τι κατά τη διαδρομή τους τους εντυπωσιάζει περισσότερο (κτίριο, οικία, πάρκο κλπ) προσδιορίζοντας το ακριβές σημείο στο οποίο το συναντούν. Επίσης σημειώνουν την κατοικία ενός φίλου τους και περιγράφουν που βρίσκεται σχετικά με τη δική τους κατοικία (κοντά, μακριά, δίπλα, πίσω, βόρεια, νότια κλπ). Τέλος, όλες οι ομάδες μαζί, σε μεγάλο χάρτη της πόλης βρίσκουν χαρακτηριστικά σημεία της (κάστρο, κεντρική πλατεία, σιδηροδρομικός σταθμός, σταθμός υπεραστικών λεωφορείων, Κουρσούμ Τζαμί, δημαρχείο) προσδιορίζουν τη θέση τους σχετικά με το σχολείο και κάνουν υπολογισμούς πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται για να τα προσεγγίσουν.

Στόχοι των δραστηριοτήτων ορίστηκαν (σύμφωνα με Χατζηδάκη Α.) :

1. Η ανάπτυξη θετικών παραστάσεων των μαθητών για περισσότερες γλώσσες και πολιτισμούς.

2. Η προσέγγιση μέσα από τις δραστηριότητες συμμαθητών τους και μαθητών άλλων τάξεων με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο.

3. Η γνωριμία με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν.

4. Η προσέγγιση μιας απλής διαδικασίας (διαδρομή σπίτι-σχολείο) με όρους προσανατολισμού.

5. Η ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για χαρακτηριστικά σημεία της πόλης στην οποία ζουν.

6. Η επαφή και η γνωριμία με το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι συμμαθητές τους .

7. Η εκφορά λόγου με διαφορετικό τρόπο.

8. Να γνωρίσουν πως μπορούν να προσανατολιστούν σε ένα άγνωστο περιβάλλον.

9. Να μάθουν να «διαβάζουν» και να χρησιμοποιούν χάρτες.

3. Aποτελέσματα

Η διδακτική παρέμβαση ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία. Οι μαθητές συμπλήρωσαν τα φύλλα εργασιών ενεργώντας ομαδικά ενώ υπήρχε και συνεργασία μεταξύ των πέντε ομάδων. Τους δόθηκε η δυνατότητα στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των δύο διδακτικών ενοτήτων να συναντήσουν συμμαθητές τους και να ζητήσουν βοήθεια. Το γεγονός αυτό επέδρασσε θετικά στην υπόλοιπη σχολική κοινότητα μιας και οι μαθητές πληροφορήθηκαν σχετικά με τις διδακτικές δραστηριότητες. Επιπρόσθετα δημιουργήθηκαν δεσμοί και επικοινωνία μεταξύ των μαθητών. Μπορεί το ελληνικό σχολείο να μην παίρνει υπόψη του τα χαρακτηριστικά των μαθητών με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο (Κοιλιάρη 2016) και οι όποιες παρεμβάσεις του να εντάσσονται σε φολκλορικό πλαίσιο, όμως κάθε επιπλέον εκπαιδευτική διαδικασία σχετική με μετανάστες ή πρόσφυγες μαθητές προσθέτει στη σχολική κοινότητα τη γνώση πως η εκπαίδευση των μαθητών προσφύγων αποτελεί τη βάση της ισότητας των ευκαιριών και αναφαίρετο δικαίωμά τους (Άρθρο 28,1 σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού UNICEF 1990). Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης έγινε αμέσως αντιληπτό πως οι μαθητές Αλβανικής και Συριακής καταγωγής γνωρίζουν καλά τη γειτονιά τους, τη διαδρομή σπίτι – σχολείο καθώς και όλα τα χαρακτηριστικά σημεία της πόλης στην οποία κινούνται με άνεση και χωρίς προβλήματα ή δυσκολίες. Οι μαθητές δε κινεζικής καταγωγής γνωρίζουν αρκετά καλά τους εμπορικούς δρόμους και τα μεγάλα πολυκαταστήματα, Η εφαρμογή της παρέμβασης σε διαφορετικές μέρες διευκόλυνε τις προσπάθειες των μαθητών να ανταποκριθούν στα ερωτήματα που τέθηκαν, ενώ οι μικρές ομάδες των τεσσάρων ή πέντε μαθητών έκαναν την εργασία περισσότερο ευέλικτη. Θετικό είναι επίσης το γεγονός πως οι μαθητές έχουν άριστη γνώση τουλάχιστον του χειρισμού των νέων τεχνολογιών. Παρότι στο σχολείο απαγορεύεται η χρήση των κινητών τηλεφώνων επετράπη κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης διδασκαλίας, κάτι που έδωσε την δυνατότητα στους μαθητές να έχουν άμεση πρόσβαση στον μεταφραστή της google ή σε άλλες ηλεκτρονικές εφαρμογές και το διαδίκτυο . Ακόμη , υπήρξε και ενδιαφέρον και από άλλους εκπαιδευτικούς του σχολείου για το αντικείμενο της δράσης, και υπήρξε μάλιστα μια δημιουργική και ευχάριστη «αναστάτωση». Σε γενικές γραμμές μπορώ να υποστηρίξω ότι η όλη παρέμβαση ήταν επιτυχημένη, ξεπερνώντας κατά πολύ τις προσδοκίες που είχα θέσει κατά τον σχεδιασμό της..

Στο τέλος της δραστηριότητας διανεμήθηκε ώστε να απαντηθεί το παρακάτω ερωτηματολόγιο αξιολόγησης

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

1. Με τη δραστηριότητα αυτή ήρθατε πιο κοντά με συμμαθητές σας που έχουν άλλη μητρική γλώσσα εκτός της ελληνικής;

ΝΑΙ : …………….. ΟΧΙ : …………….

2. Ήταν ενδιαφέρουσα η διδακτική παρέμβαση στην οποία πήρατε μέρος;

(0= καθόλου, 1= Λίγο, 3= Πολύ, 4 = Πάρα πολύ)

1: ……. 2: ……. 3:……. 4:…….

3. Προσεγγίσατε με διαφορετικό τρόπο την πόλη σας;

1: ……. 2: ……. 3:……. 4:…….

4. Συνεργαστήκατε αρμονικά με τους συμμαθητές σας;

1: ……. 2: ……. 3:……. 4:…….

5. Θέλετε να υπάρξουν και άλλες τέτοιου είδους διδακτικές παρεμβάσεις πιθανόν και σε άλλα μαθήματα;

1: ……. 2: ……. 3:……. 4:…….

6. Σε μία, δύο προτάσεις αναπτύξτε τι θα θέλατε να προστεθεί ή να αφαιρεθεί από αυτή τη δραστηριότητα.

…………………………………………………………………………………………

ΧΑΡΤΗΣ Ι: Ομάδα 1

ΧΑΡΤΗΣ ΙΙ: Ομάδες 2,3,4,5

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου, βιβλίο μαθητή, τετράδιο εργασιών, ΙΤΥΕ Αθήνα 2021

2. Opengov (2019). Μεταναστευτική ορολογία. Ανακτήθηκε 8Σεπτεμβρίου 2022 από http://www.opengov.gr/immigration/?p=798

3. Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες (1951). Ανακτήθηκε 8 Σεπτεμβρίου 2022 από https://www.unhcr.org/gr/wp-content/uploads/sites/10/2018/01/04-symvasiprotokollo.pdf

4. Συνήγορος του πολίτη (χ.χ.). Ευάλωτες / Ευπαθείς Ομάδες. Ανακτήθηκε 8Σεπτεμβρίου2022 από https://www.synigoros-solidarity.gr/452/evalotes-efpatheis-omades

5. Χατζηδάκη, Α. (2020). Διδάσκοντας δίγλωσσα παιδιά. Θεωρητικά ζητήματα και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις». Αθήνα: πεδίο

6. Κοιλιάρη Α. (2016). Γλώσσες στην Εκπαίδευση. Στο: Επιστήμες της Αγωγής, Θεματικό Τεύχος 2015: «Κοινωνιογλωσσολογικές και Διαπολιτισμικές Προσεγγίσεις στην Πολιτισμική Ετερότητα στο Σχολείο», Πανεπιστήμιο Κρήτης : ΕΔΙΑΜΕ, 206-219

7. UNICEF (1990). Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved