ISSN : 2241-4665
|
Κριτικές του άρθρου |
ISSN : 2241-4665
Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 13
Ιανουαρίου 2020
«Διδασκαλία
των περιβαλλοντικών προβλημάτων στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια
Εκπαίδευση»
Μπουγιουκλής Γ. Χρήστος
« Teaching Environmental Problems in Primary and Secondary Education»
Bougiouklis G. Christos
Περίληψη
Τις
τελευταίες δεκαετίες, οι ανθρώπινες δραστηριότητες προκάλεσαν τη διατάραξη του
φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών λειτουργιών και διαδικασιών. Ο αντίκτυπος
των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων προκαλεί μια ανισορροπία στο φυσικό περιβάλλον
που έχει ως αποτέλεσμα διάφορα προβλήματα τόσο σήμερα όσο και μελλοντικά.
Με την
υποβάθμιση του περιβάλλοντος να θεωρείται ως σημαντική απειλή για την επιβίωση
οποιουδήποτε είδους ζωντανού οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, η
εκπαίδευση κλήθηκε και πάλι να ανταποκριθεί σε αυτό το πολύπλοκο και περίπλοκο
πρόβλημα.
Σκοπός της
παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του τρόπου και της αποτελεσματικότητας της
διδασκαλίας των περιβαλλοντικών προβλημάτων στους μαθητές της Πρωτοβάθμιας και
της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Abstract
In recent decades, human activities
have resulted disruption of the natural environment and physical functions and
processes. The impact of human activities causes an imbalance in the natural
environment resulting in various problems for today as well as for future.
With environmental degradation
perceived as a major threat to the survival of any kind of living organism,
including humans, education was once again called upon to respond to this
complex and intricate problem.
The aim of this study is to
investigate the way and effectiveness of teaching of the environmental problems
to Primary and Secondary Education students.
1. Εισαγωγή
Περιβαλλοντικά προβλήματα ονομάζονται οι διαταραχές στο φυσικό περιβάλλον
οι οποίες είναι αποτέλεσμα των ανθρωπίνων παρεμβάσεων στο περιβάλλον και της
αλληλεπίδρασης των δραστηριοτήτων των ανθρώπων με το περιβάλλον. Σήμερα τα
κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι η υποβάθμιση των φυσικών
οικοσυστημάτων, η ρύπανση των υδάτινων πόρων, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι
κλιματικές αλλαγές, η εξασθένιση της στιβάδας του όζοντος, η διαχείριση
απορριμμάτων, η ηχορύπανση, η ερημοποίηση, η καταστροφή των δασών, η ρύπανση
από ραδιενέργεια και ακτινοβολίες και η όξινη βροχή. Τα περιβαλλοντικά
προβλήματα, τα οποία συνεχώς οξύνονται, είναι παγκόσμια υπόθεση και είναι
κυρίως κοινωνικά προβλήματα και λιγότερο επιστημονικά η τεχνολογικά.
Επειδή η ευαισθητοποίηση των πολιτών ως προς την προστασία του
περιβάλλοντος πρέπει να αρχίζει όσο το δυνατόν νωρίτερα το σχολείο αποτελεί το
πρώτο μέσω ενημέρωσης των μαθητών για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και αναφορές
σε αυτά αρχίζουν κατά την προδημοτική βαθμίδα εκπαίδευσης και ακόμα η
διδασκαλία των περιβαλλοντικών προβλημάτων καταλαμβάνει ικανοποιητικό μέρος της
διδακτέας ύλης από την προδημοτική έως τη λυκειακή βαθμίδα εκπαίδευσης. Βέβαια
για τη συμβολή στη βελτίωση του περιβάλλοντος δεν αρκεί η όποια γνώση, αν αυτή
δεν μετουσιώνεται σε φιλοπεριβαλλοντική στάση (Νείλα & Κώτσης 2007). Οι
νέοι πρέπει να έχουν σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών
προβλημάτων ως μελλοντικοί πολίτες και ως νέοι στην αγορά εργασίας. Επίσης, ως
μελλοντικοί γονείς θα πρέπει να έχουν οικολογική συνείδηση, για να δώσουν τις
απαραίτητες περιβαλλοντικές αξίες στα παιδιά τους (Γιωργαλή χ.χ.). Όμως
αποδεικνύεται ότι ενώ οι περισσότεροι μαθητές έχουν ή αποκτούν θετική στάση για
το περιβάλλον η γνώση των μαθητών για το περιβάλλον είναι περιορισμένη (οι
περισσότεροι μαθητές σημειώνουν μέτρια επίδοση σε γνωστικές ερωτήσεις) (Νείλα
& Κώτσης 2007).
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα προσφέρονται για τεχνικές διδασκαλίας όπως η
χρήση τοπικών παραδειγμάτων, η συλλογή δεδομένων από το χώρο, η χρήση ρόλων ή
συζητήσεων ή η συμμετοχή σε περιβαλλοντικά έργα. Όμως δυσκολίες κατά τη
διδασκαλία έχουν σαν αποτέλεσμα οι γνώσεις που αποκτούν οι μαθητές σχετικά με
τα περιβαλλοντικά προβλήματα να είναι περιορισμένες.
2. Τα
περιβαλλοντικά προβλήματα στα σχολικά βιβλία
Σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών του Νηπιαγωγείου (Υ.ΠΑΙ.Θ. 2014) οι
μαθητές καλούνται στη νηπιακή ηλικία να αναγνωρίζουν τις περιπτώσεις άσκοπης
χρήσης του νερού, να υιοθετήσουν στάσεις που σχετίζονται με την εξοικονόμηση νερού,
να προβληματιστούν σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων και την
ανακύκλωση, τη μείωση της βιοποικιλότητας, τις δασικές πυρκαγιές και την
προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.
Οι μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης διδάσκονται στη Γ΄ Δημοτικού στο
μάθημα Μελέτη Περιβάλλοντος ότι:
«Εδώ και πολλά
χρόνια οι άνθρωποι κατασκευάζουμε χρήσιμα έργα, αλλά ταυτόχρονα προκαλούμε
προβλήματα στο περιβάλλον που ζούμε: στη γειτονιά μας, στη χώρα μας, σ’
ολόκληρη τη γη. Τέτοια προβλήματα είναι η καταστροφή των δασών, η υπερβολική
κατανάλωση καθαρού νερού με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειψη, η ρύπανση του αέρα
και της θάλασσας, οι δυνατοί θόρυβοι, τα σκουπίδια, που γίνονται όλο και
περισσότερα» (Κόκκοτας κ.ά. 2013, σ. 38).
Σε αυτή την τάξη στόχος της διδασκαλίας των περιβαλλοντικών προβλημάτων
είναι οι μαθητές να κατανοήσουν ότι τα δάση καταστρέφονται από πυρκαγιές, πως
εξοικονομούμε νερό στο σπίτι, στο σχολείο και στον κήπο, τι μπορούμε να κάνουμε
για τη μείωση των σκουπιδιών, γιατί είναι αναγκαία η ανακύκλωση, τι είναι η
ηχορύπανση και πως θα μπορούσαμε να μειώσουμε την ατμοσφαιρική ρύπανση στις
μεγάλες πόλεις.
Στη Δ΄ τάξη του Δημοτικού σχολείου στο βιβλίο Μελέτη Περιβάλλοντος οι
μαθητές διδάσκονται σχετικά με τη ρύπανση της ατμόσφαιρας και την όξινη βροχή
ότι:
«Όταν ο αέρας
ενός τόπου δεν είναι καθαρός, δημιουργούνται προβλήματα στους ανθρώπουs, στα
ζώα, στα φυτά αλλά και στα κτίρια. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι δεν μπορούν να
αναπνεύσουν καλά, αισθάνονται ζάλη και έχουν πονοκεφάλους. Επίσης μνημεία του
πολιτισμού, όπως η Ακρόπολη, χρόνο με τον χρόνο καταστρέφονται. Αυτό συμβαίνει,
γιατί το νερό της βροχής, καθώς πέφτει, μεταφέρει μαζί του από την ατμόσφαιρα
ουσίες, με αποτέλεσμα να γίνεται βλαβερό για τα μάρμαρα» (Κόκκοτας κ.ά. 2012,
σ. 73).
Στο παραπάνω κείμενο γίνεται αναφορά στα προβλήματα υγείας που
προκαλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις δυσμενείς επιπτώσεις της
όξινης βροχής στα οικοσυστήματα και τα μαρμάρινα μνημεία. Δεν δίνεται ο ορισμός
του νέφους και της όξινης βροχής ούτε αναφέρεται ότι ο αέρας μιας περιοχής
μπορεί να μολυνθεί με αέριους ρύπους οι οποίοι παράγονται πολύ μακριά από αυτή
την περιοχή.
Στην ίδια τάξη οι μαθητές διδάσκονται σχετικά με τη μόλυνση του
περιβάλλοντος από διάφορα απορρίμματα και την ανακύκλωση ότι:
«Τα απορρίμματα
αυξάνονται συνεχώς. Σε ολόκληρη τη γη υπάρχει πρόβλημα με τα απορρίμματα, όμως
τα περισσότερα παράγονται από τις πιο πλούσιες χώρες. Πολλά από αυτά μπορούν να
ξαναχρησιμοποιηθούν, αν γίνει η κατάλληλη επεξεργασία» (Κόκκοτας κ.ά. 2012, σ.
74).
Σχετικά με τη ρύπανση του νερού το σχολικό βιβλίο αναφέρει:
«Επειδή ο
πληθυσμός της γης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες αυξάνονται συνεχώς,
χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό, όπως
υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γλυκό νερό ρυπαίνεται (π.χ. όταν χρησιμοποιείται
σε ένα εργοστάσιο) και μειώνεται σε σχέση με το αλμυρό» (Κόκκοτας κ.ά. 2012, σ.
78).
«Τα εργοστάσια,
οι υπόνομοι των πόλεων, τα πλοία, τα λιπάσματα για τις καλλιέργειες, οι
απρόσεκτοι παραθεριστές ρυπαίνουν τη θάλασσα και τις ακτές» (Κόκκοτας κ.ά.
2012, σ. 79).
Σε αυτό το μάθημα οι μαθητές παροτρύνονται να εκτελέσουν πειράματα
σχετικά με τη διασπορά των ρύπων στο νερό, να βγάλουν συμπεράσματα σχετικά με
τη ρύπανση της θάλασσας και να προτείνουν τρόπους προστασίας των ακτών από τη
ρύπανση.
Επίσης στο σχολικό βιβλίο της Δ΄ Δημοτικού γίνεται αναφορά στη μείωση της
βιοποικιλότητας:
«Η εξαφάνιση
ενός είδους ζώου δημιουργεί πρόβλημα στο οικοσύστημα και επηρεάζει τη ζωή και
άλλων οργανισμών που ζουν σε αυτό. Για τον λόγο αυτό παίρνουμε διάφορα μέτρα για
την προστασία του» (Κόκκοτας κ.ά. 2012, σ. 87).
Τέλος στη Δ΄
Δημοτικού οι μαθητές διδάσκονται και για το περιβαλλοντικό πρόβλημα της
διάβρωσης του εδάφους και από ποιές αιτίες κινδυνεύει να καταστραφεί το δάσος.
Σε κανένα μάθημα των Α΄, Β΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων του Δημοτικού σχολείου δεν
γίνεται καμία αναφορά στα περιβαλλοντικά προβλήματα. Έτσι οι μαθητές
ολοκληρώνοντας την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση έχουν διδαχθεί για τη μόλυνση της
ατμόσφαιρας, τη ρύπανση του νερού και του εδάφους, τη διάβρωση του εδάφους, την
όξινη βροχή, τη μείωση της βιοποικιλότητας, την ηχορύπανση και την καταστροφή
των δασών και εκπαιδεύονται να αποκτήσουν στάσεις προστασίας του περιβάλλοντος
από τα αίτια που προκαλούν τα παραπάνω περιβαλλοντικά προβλήματα και να
συνειδητοποιήσουν πόσο χρήσιμη είναι η ανακύκλωση. Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
γενικά δεν γίνεται σύνδεση των περιβαλλοντικών προβλημάτων με τα προβλήματα
υγείας που προκαλούν στους ανθρώπους, δεν γίνεται καμία αναφορά στα
περιβαλλοντικά προβλήματα του φαινομένου του θερμοκηπίου και της τρύπας του
όζοντος καθώς και στον κίνδυνο μείωσης της βιοποικιλότητας λόγω της αυξημένης
αυτών των περιβαλλοντικών προβλημάτων και τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν
αναδεικνύονται σε παγκόσμια και σε κοινωνικά προβλήματα.
Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στην Α΄ τάξη Γυμνασίου οι μαθητές δεν
διδάσκονται τίποτα σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Στη Β΄ τάξη
Γυμνασίου στο μάθημα της Χημείας οι μαθητές διδάσκονται ότι τα λύματα
καταλήγουν στους υδάτινους αποδέκτες προκαλώντας ρύπανση, ποιές είναι οι επιπτώσεις
της ρύπανσης του νερού στην ποιότητα του νερού και στη μείωση της
βιοποικιλότητας των υδάτινων οικοσυστημάτων, ποιές δραστηριότητες προκαλούν
ρύπανση των υδάτων, τη χρησιμότητα του βιολογικού καθαρισμού και τα
περιβαλλοντικά προβλήματα του ευτροφισμού των υδάτων και της βιοσυσσώρευσης
τοξικών ουσιών (Αβραμιώτης κ.ά. 2012). Επίσης στο ίδιο μάθημα οι μαθητές της Β΄
τάξης Γυμνασίου διδάσκονται ότι το διοξειδίου του θείου, τα οξείδια του αζώτου,
οι άκαυστοι υδρογονάνθρακες, το διοξείδιο του άνθρακα και τα αιωρούμενα
σωματίδια ρυπαίνουν τον ατμοσφαιρικό αέρα (Αβραμιώτης, κ.ά., 2012). Τέλος στο
ίδιο μάθημα γίνεται αναφορά και στη ρύπανση του εδάφους από φυτοφάρμακα,
λιπάσματα και κακή διαχείριση των απορριμμάτων και τη σημασία της ανακύκλωσης
και της υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων (Αβραμιώτης, κ.ά., 2012). Σε αυτό
το μάθημα γίνεται λοιπόν σύντομη αναφορά στα περιβαλλοντικά προβλήματα χωρίς να
δίνεται ο ορισμός τους (όξινη βροχή, φαινόμενο θερμοκηπίου, ερημοποίηση του εδάφους),
δεν αναλύονται οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικών προβλημάτων στην υγεία του
ανθρώπου και δεν καλλιεργούνται στους μαθητές στάσεις και συμπεριφορές σχετικά
με τη μείωση των αιτιών που συμβάλλουν στη δημιουργία των περιβαλλοντικών
προβλημάτων.
Στο μάθημα Βιολογία Β΄- Γ΄ Γυμνασίου περιγράφονται τα αίτια και οι
επιπτώσεις των περιβαλλοντικών προβλημάτων ενώ δίνονται και οι ορισμοί των εξής
περιβαλλοντικών προβλημάτων: φωτοχημικό νέφος, φαινόμενο του θερμοκηπίου,
εξασθένιση της στιβάδας του όζοντος, όξινη βροχή, ρύπανση των υδάτων, ρύπανση
και διάβρωση του εδάφους (Μαυρικάκη κ.ά. 2012). Όμως και σε αυτό το μάθημα
γίνεται μόνο περιγραφή κάποιων περιβαλλοντικών προβλημάτων και δεν
καλλιεργούνται στους μαθητές στάσεις και συμπεριφορές σχετικά με τη μείωση των
αιτιών που συμβάλλουν στη δημιουργία των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Οι μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης διδάσκονται πάλι στη Β΄ τάξη
Λυκείου, στο μάθημα Χημεία Γενικής Παιδείας, ποιά καυσαέρια είναι υπεύθυνα για
την εμφάνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, της εξασθένισης της στιβάδας του
όζοντος και τον σχηματισμό της όξινης βροχής. Σχετικά με το φαινόμενο του
θερμοκηπίου το σχολικό βιβλίο αναφέρει:
«Το διοξείδιο
του άνθρακα (CO2) προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όπως
ακριβώς το γυαλί του θερμοκηπίου επιτρέπει στις ηλιακές ακτίνες να περνούν
μέσα, αλλά δεν επιτρέπει τη διαφυγή της θερμικής ακτινοβολίας προς τα έξω, έτσι
και το CO2 δημιουργεί ατμόσφαιρα θερμομόνωσης. Κατ΄ αυτό τον τρόπο
αυξάνεται η μέση θερμοκρασία της Γης και προκαλούνται μεταβολές στο κλίμα»
(Λιοδάκης κ.ά. 2014, σ. 51).
Το παραπάνω κείμενο δημιουργεί την παρανόηση ότι μόνο το διοξείδιο του
άνθρακα είναι η αιτία δημιουργίας του φαινομένου του θερμοκηπίου, ενώ σε
επόμενη ενότητα στην οποία γίνεται αναλυτική περιγραφή των μηχανισμών
δημιουργίας των περιβαλλοντικών προβλημάτων σχετικά με το φαινόμενο του
θερμοκηπίου στο σχολικό βιβλίο αναφέρεται ότι στη δημιουργία του φαινομένου
συμβάλλουν και άλλοι αέριοι ρύποι.
«Το διοξείδιο
του άνθρακα θεωρείται υπεύθυνο για το 50% της υπερθέρμανσης της
ατμόσφαιρας..... Το μεθάνιο ευθύνεται για το 18% της υπερθέρμανσης της
ατμόσφαιρας......οι χλωροφθοράνθρακες συμβάλλουν κατά 14-16%, τα οξείδια του
αζώτου κατά 8% και το όζον κατά 12%» (Λιοδάκης κ.ά. 2014, σ. 70).
Αναλυτική παρουσίαση των πηγών παραγωγής των ρύπων και των μηχανισμών
δημιουργίας των περιβαλλοντικών προβλημάτων και πως αυτά επιδρούν στην υγεία
των ανθρώπων γίνεται στο μάθημα Βιολογία Γ΄ Λυκείου, Προσανατολισμού, το οποίο
από το σχολικό έτος 2019-2020 παρακολουθούν και εξετάζονται σε αυτό σε
Πανελλαδικές Εξετάσεις μόνο οι μαθητές της ομάδας Προσανατολισμού Σπουδών
Υγείας. Σε αυτό το μάθημα οι μαθητές διδάσκονται αναλυτικά για τη ρύπανση της
ατμόσφαιρας και των υδάτων, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την εξασθένιση της
στιβάδας του όζοντος, το νέφος και το φωτοχημικό νέφος, την ερημοποίηση, τη
βιοσυσσώρευση, τον ευτροφισμό των υδάτων, την ηχορύπανση και τη θερμική ρύπανση
(Αδαμαντιάδου κ.ά. 2015).
Σχετικά με το φαινόμενο του θερμοκηπίου και σε αυτό το μάθημα
δημιουργείται η παρανόηση ότι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα είναι υπεύθυνο για
τη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου και σε αυτό συντελεί και η εικόνα
2.35 (σελίδα 104: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου) στην οποία εικονίζεται η
δέσμευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας μόνο από το διοξείδιο του άνθρακα αλλά και
το κείμενο του σχολικού βιβλίου.
«Ωστόσο
εξαιτίας της υπέρμετρης καύσης ορυκτών καυσίμων η συγκέντρωση του διοξειδίου
του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί. Έτσι όμως αυξάνεται και το ποσοστό
της υπέρυθρης ακτινοβολίας που δεσμεύεται από το διοξείδιο του άνθρακα της
ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας της» (Αδαμαντιάδου κ.ά.
2015, σ. 104).
Τέλος πολλοί μαθητές παρακολουθούν και τα ειδικά προγράμματα
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας
Εκπαίδευσης.
3. Συζήτηση
- Συμπεράσματα
Στα σχολικά βιβλία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
στα Ελληνικά σχολεία η διδασκαλία των περιβαλλοντικών προβλημάτων
χαρακτηρίζεται από επιστημονική κατάτμηση σε διαφορετικά μαθήματα αλλά και
διαφορετικές ενότητες μέσα στο ίδιο σχολικό βιβλίο καθώς και επανάληψη σε
διαφορετικές τάξεις. Σύμφωνα με έρευνα της Δουλγεράκη (2015) αυτή η επανάληψη
δεν αρέσει στους μαθητές αλλά και δεν αυξάνει τις γνώσεις τους για τα
περιβαλλοντικά προβλήματα, γιατί γίνεται κυρίως παθητική μεταφορά γνώσεων χωρίς
διαφοροποίηση περιεχομένου και με την ίδια προσέγγιση. Έτσι η πληροφόρηση των
μαθητών σχετικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι ελλιπής μετά την
ολοκλήρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και ακόμα η διδασκαλία των
περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν δημιουργεί στους μαθητές στάσεις και
συμπεριφορές σχετικά με τη μείωση των αιτιών που συμβάλλουν στη δημιουργία των
περιβαλλοντικών προβλημάτων ώστε οι άνθρωποι να αλλάξουν στάση απέναντι στο
περιβάλλον.
Τα κείμενα των σχολικών βιβλίων παραλείπουν την πληροφόρηση των μαθητών
σχετικά με κάποιες πολύ σημαντικές ανθρώπινες δραστηριότητες που συμβάλλουν στη
δημιουργία περιβαλλοντικών προβλημάτων όπως η χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου
στον πόλεμο στη Σερβία και άλλες περιοχές, βυθισμένοι ραδιενεργοί κώνοι στο
Αιγαίο από ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού, κατασκευή πολύ μεγάλων τεχνικών
έργων και η χρήση ηλεκτρομαγνητικών πεδίων.
Σε κάποιες περιπτώσεις οι γνώσεις που προσφέρουν τα κείμενα και οι
εικόνες των σχολικών βιβλίων είναι επιστημονικά λανθασμένες ή παρουσιάζονται με
τρόπο που δημιουργεί παρανοήσεις στους μαθητές.
«Όσον αφορά
τους εκπαιδευτικούς, διάφορες παρανοήσεις και αποκλίσεις από την επιστημονική
γνώση επισημαίνονται στις αντιλήψεις τους, τόσο για βασικές οικολογικές
έννοιες, όσο και για τα περιβαλλοντικά προβλήματα, πορίσματα που συμφωνούν με
ανάλογες διαπιστώσεις στο διεθνή χώρο» (Νείλα & Κώτσης 2007).
Επίσης σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΥΠ.Ε.Π.Θ.
2000) «Οι δάσκαλοι της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχουν γνώσεις οι οποίες απέχουν
από τις αντίστοιχες επιστημονικά αποδεκτές, ακόμα και αυτές που περιέχονται στα
σχολικά βιβλία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης». Όμως και στο Γυμνάσιο η ανάθεση
των μαθημάτων που περιέχουν τις ενότητες διδασκαλίας σχετικά με τα
περιβαλλοντικά προβλήματα αλλά και τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
γίνονται σε εκπαιδευτικούς με ανεπαρκείς γνώσεις για τη διδασκαλία αυτών των
μαθημάτων όπως γυμναστές και μαθηματικούς.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η διδασκαλία των περιβαλλοντικών προβλημάτων μέσα από τα κείμενα των σχολικών βιβλίων δεν γίνεται με διαθεματική και ολιστική προσέγγιση παρόλο που τα περισσότερα περιβαλλοντικά θέματα είναι ένας συνδυασμός επιστήμης, πολιτικής, οικονομίας και ανθρώπινων επιπτώσεων, για το ίδιο θέμα υπάρχουν πολλές αναφορές οι οποίες δεν παρουσιάζουν μεταξύ τους αλληλουχία, κάποιες φορές τα κείμενα των σχολικών βιβλίων δημιουργούν παρανοήσεις, είναι σημαντική η ανεπάρκεια των εκπαιδευτικών να διδάξουν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τελικά οι μαθητές αποφοιτούν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με έλλειμμα γνώσεων γύρω από τα περιβαλλοντικά προβλήματα και χωρίς να έχουν αποκτήσει συνείδηση προστασίας του περιβάλλοντος.
Βιβλιογραφία
Αβραμιώτης, Σ., Αγγελόπουλος, Β.,
Καπελώνης, Γ., Σινιγάλιας, Π., Σπαντίδης, Δ., Τρικαλίτη, Α. & Φίλος, Γ.
(2012). Χημεία Β΄ Γυμνασίου, ΥΠ.Ε.Π.Θ., Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα,
ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN 978-960-06-2734-3.
Αδαμαντιάδου, Σ., Γεωργάτου, Μ.,
Γιαπιτζάκης, Χ., Λάκκα, Λ., Νοταράς, Δ., Φλωρεντίν, Ν., Χατζηγεωργίου, Γ. &
Χατζηκωντή, Ο. (2015). Βιολογία Γ΄ Λυκείου, Γενικής Παιδείας, Βιβλίο Μαθητή,
Υ.Π.Ε.Θ., Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Αθήνα, ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN
978-960-06-2346-8.
Γιωργαλή, Σ. (χ.χ.). Οι
περιβαλλοντικές αξίες στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, Πτυχιακή Μελέτη, Αθήνα,
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας. Διαθέσιμο
στο http://estia.hua.gr/file/lib/default/data/14809/theFile (Πρόσβαση 04 Νοεμβρίου 2019).
Δουλγεράκη, Σ. (2015).
Επαναδιδασκόμενες βιολογικές ενότητες στα διδακτικά εγχειρίδια Φυσικών
Επιστημών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: αποτελεσματικότητα διδακτικής
προσέγγισης και προτάσεις των μαθητών. Στο Α. Πολύζος, Δ. Σχίζας, Π. Στασινάκης
και Γ. Βαρδακώστας (Επιμ.). Πρακτικά εργασιών 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Η
Βιολογία στην Εκπαίδευση», (σ. 78-87). Κατερίνη, Πανελλήνια Ένωση
Βιοεπιστημόνων. ISBN: 978-618-81159-1-0.
Κόκκοτας, Π., Αλεξόπουλος, Δ.,
Μαλαμίτσα, Α., Μαντάς, Γ., Παλαμαρά, Μ. & Παναγιωτάκη, Π. (2013). Μελέτη
Περιβάλλοντος Γ΄ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής, Αθήνα, ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN 978-960-06-2525-7.
Κόκκοτας, Π., Αλεξόπουλος, Δ.,
Μαλαμίτσα, Α., Μαντάς, Γ., Παλαμαρά, Μ., Παναγιωτάκη, Π. & Πήλιουρας, Π.
(2012). Μελέτη Περιβάλλοντος Δ΄ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή, Υ.Π.Ε.Θ.,
Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Αθήνα, ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN
978-960-06-2563-9.
Λιοδάκης, Σ., Γάκης, Δ.,
Θεοδωρόπουλος, Δ., Θεοδωρόπουλος, Π. & Κάλλης, Α. (2014). Χημεία Β΄ Λυκείου
Γενικής Παιδείας, Βιβλίο μαθητή, Υ.Π.Ε.Θ., Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής, Αθήνα, ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN 978-960-06-4819-5.
Μαυρικάκη, Ε., Γκούβρα, Μ. &
Καμπούρη, Α. (2012). Βιολογία Β΄ και Γ' Γυμνασίου, Βιβλίο μαθητή,
Υ.Π.Ε.Θ., Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Αθήνα, ΙΤΥΕ Διόφαντος. ISBN
978-960-06-2751-0.
Νείλα, Ι. & Κώτσης, Κ. (2007).
Οικολογική γνώση και φιλοπεριβαλλοντική στάση μαθητών και εκπαιδευτικών:
αποτίμηση της ελληνικής πραγματικότητας, Διδακτική Φυσικών Επιστημών και
Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 15-18 Μαρτίου
2007. Ιωάννινα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, σ. 878-888. ISSN 1791-1281.
ΥΠ.Ε.Π.Θ. (2000). Καινοτομικές
προσεγγίσεις για την αποτελεσματική διδασκαλία/μάθηση των εννοιών που
περιγράφουν / ερμηνεύουν την έμβια και την άβια ύλη και φαινόμενα που
παρατηρούνται σ' αυτές, Έρευνα για την Ελληνική Εκπαίδευση, Αθήνα, Κέντρο
Εκπαιδευτικής Έρευνας.
Υ.ΠΑΙ.Θ. (2014). Πρόγραμμα Σπουδών
Νηπιαγωγείου. Αθήνα, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved
