ISSN : 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία του συγγραφέα

Κριτικές του άρθρου

ISSN : 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 14 Δεκεμβρίου 2020

« ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (ΔΟΠ) ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ »

Ντρίμερης Γεώργιος

Εκπαιδευτικός στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Μed  στα Αναλυτικά Προγράμματα και τη Διδασκαλία

« IMPLEMENTATION OF TOTAL QUALITY MANAGEMENT (TQM) ΙΝ GREEK PUBLIC PRIMARY AND SECONDARY EDUCATION »

Ntrimeris Georgios

Teacher in secondary education, Med in Curriculum Development and Instruction

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Περίληψη

Abstract

Κεφάλαιο 1^ο :

Εισαγωγή

Κεφάλαιο 2^ο :

ΔΟΠ και Ελληνική Εκπαίδευση

2.1 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας στο χώρο της Ελληνικής Εκπαίδευσης

2.2 Οι 14 αρχές του Deming για το management και τα 14 σημεία του Fields για την ποιότητα στην εκπαίδευση

2.3 Οι βασικές αρχές και τα επίπεδα εφαρμογής της ΔΟΠ στην Εκπαίδευση

2.4 Εφαρμογή της ΔΟΠ στη σχολική μονάδα

2.5 Το ποιοτικό σχολείο

Κεφάλαιο 3^ο :

ΔΟΠ και Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα

3.1 Διαπιστώσεις

3.2 Λόγοι που εμποδίζουν/δυσχεραίνουν την εφαρμογή της ΔΟΠ στα Ελληνικά σχολεία

Κεφάλαιο 4^ο :

Συμπεράσματα / Προτάσεις εφαρμογής της ΔΟΠ στις σχολικές μονάδες

Βιβλιογραφία

Περίληψη

Η παρούσα μελέτη διερευνά κατά πόσο το μοντέλο Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ) μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία στο ελληνικό δημόσιο σχολείο, ώστε να βελτιώνεται συνεχώς η παρεχόμενη εκπαίδευση, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που συντελούνται στην ελληνική και παγκόσμια κοινωνία. Προσεγγίζει την έννοια και τη σημασία της ποιότητας με παράλληλη αναφορά στις προϋποθέσεις, τις αξίες και τους στόχους της ΔΟΠ στην εκπαίδευση. Παρουσιάζει επιστημονικές θεωρίες σχετικά με τη Διοίκηση Ολικής Ποιότητας και την εφαρμογή των γενικών αρχών της, αναδεικνύοντάς την ως ένα τρόπο διοίκησης που μπορεί να εφαρμοστεί στην εκπαίδευση και ειδικά στη σχολική μονάδα. Ασκεί κριτική στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και αναδεικνύει τους παράγοντες που δημιουργούν προβλήματα και εμποδίζουν τις όποιες πιλοτικές εφαρμογές της ΔΟΠ που δρομολογούνται στα ελληνικά σχολεία. Εμπεριέχει προτάσεις εφαρμογής του μοντέλου αυτού στην εκπαίδευση, στη διοίκηση της σχολικής μονάδας και μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, επιδιώκοντας την ποιότητα.

Abstract

The present study investigates whether the Total Quality Management (TQM) model can be successfully applied in the Greek public school, in order to continuously improve the education provided, taking into account the changes taking place in Greek and global society. It approaches the concept and importance of quality with a parallel reference to the conditions, values and objectives of TQM in education. It presents scientific theories on Total Quality Management and the application of its general principles, highlighting it as a way of management that can be applied in education and especially in the school unit. Criticizes the Greek educational system and highlights the factors that create problems and hinder any pilot applications of TQM launched in Greek schools. It contains proposals for the application of this model in education, in the administration of the school unit and in the classrooms, striving for quality.

Κεφάλαιο 1^ο : Εισαγωγή

Ο προσδιορισμός του όρου ποιότητα σχετίζεται με τις εκάστοτε πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες που κυριαρχούν σε κάθε τόπο. Ως εκ τούτου είναι δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια, γιατί τα στοιχεία που εμπεριέχει είναι μη μετρήσιμα και υποκειμενικά. Στον σύγχρονο κόσμο οι άνθρωποι επιδιώκουν την ποιότητα για να εξασφαλίσουν τη ζωή που επιθυμούν. Επιπροσθέτως, η ποιότητα αποτελεί βασική επιδίωξη των επιχειρήσεων, γιατί από αυτήν εξαρτάται η επιτυχία τους και η επιβίωσή τους στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Η αρχή έγινε με τη βιομηχανική επανάσταση, όπου μαζί με την ανάγκη παραγωγής ανταγωνιστικών προϊόντων που θα απέφεραν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη στις επιχειρήσεις, αναδείχθηκε και η ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας των παραγομένων προϊόντων. Σήμερα, οι επιχειρήσεις σε μια εποχή που υπάρχει μεγάλη ποικιλία επιλογών και προσφορών σε σχέση με τα παρεχόμενα προϊόντα, επιβάλλεται να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες και απαιτήσεις των καταναλωτών, ώστε να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους παρέχοντάς τους την απαιτούμενη ποιότητα. Η έννοια της ολικής ποιότητας εμφανίστηκε αρχικά στο τέλος της δεκαετίας του 1920 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής από τους Walter Shewhart και W. Edwards Deming. Η λέξη ολική φανερώνει την προώθηση της ενεργούς συμμετοχής όλων αυτών που συνεργάζονται, για να επιτευχθεί η ποιότητα. Η διοίκηση ολικής ποιότητας (ΔΟΠ) ορίζεται ως μια φιλοσοφία που έχει σχέση με τη διοίκηση των επιχειρήσεων και αναπτύχθηκε στοχεύοντας στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των διαφόρων υπηρεσιών του κάθε οργανισμού με στόχο την ικανοποίηση των πελατών. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων αυτών αποτελεί η ύπαρξη χαρισματικού ηγέτη και εργαζομένων που προσφέρουν άριστες υπηρεσίες.

Οι δυο πιο πάνω στόχοι της ΔΟΠ, που αποτελούν και τους βασικούς στόχους της, δημιουργούν έναν ισχυρό οργανισμό ο οποίος μπορεί να είναι αποτελεσματικός και να παράγει άριστο έργο. Η συνεχής βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών του οργανισμού είναι αναγκαία καθώς η εξέλιξη του οργανισμού είναι άμεσα συνυφασμένη με την ικανότητά του να αναπτύσσεται και να ευδοκιμεί. Στον οργανισμό που χαρακτηρίζεται από στασιμότητα ελλοχεύει ο κίνδυνος της αποτυχίας και της έλλειψης ανταγωνιστικότητας. Επίσης αναγκαία είναι και η συνεχής ικανοποίηση των πελατών του. Οι πελάτες χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες που τους παρέχει ο οργανισμός και συνεπώς είναι οι καταλληλότεροι να κρίνουν τις υπηρεσίες του οργανισμού. Η ποιότητα εξυπηρέτησης των πελατών είναι αυτή που θα καθορίσει το βαθμό ικανοποίησής τους και θα κρίνει την αφοσίωσή τους, καθώς κύριος στόχος κάθε οργανισμού/επιχείρησης είναι η ανάπτυξη ενός δικτύου πιστών και σταθερών πελατών.

Επιμέρους στόχοι της ΔΟΠ :

· Οι εργαζόμενοι συμμετέχουν καθολικά στον οργανισμό και νιώθουν ικανοποίηση.

· Η ύπαρξη χαρισματικής ηγεσίας η οποία λειτουργεί δημοκρατικά επιζητώντας διαρκώς τη συνεργασία με το προσωπικό, διαμοιράζοντας αρμοδιότητες που προάγουν την αυτοεκτίμησή του.

· Η ανώτερη διοίκηση λαμβάνει ενεργά μέρος σε όλες τις λειτουργίες του οργανισμού, συντονίζοντας με τον καλύτερο τρόπο όλους τους τομείς του.

· Η αλλαγή κουλτούρας στη διοίκηση και τα μέλη του οργανισμού. Η διοίκηση για παράδειγμα οφείλει να ελέγχει όλα τα στάδια της παραγωγής, να εντοπίζει τις ανάγκες των πελατών και να στοχεύει στην εξυπηρέτηση τους, ενώ επιβάλλεται στις διαδικασίες αυτές η εμπλοκή όλου του ανθρώπινου δυναμικού από τη διοίκηση μέχρι τους εργαζόμενους.

· Η παραγωγή άριστων προϊόντων, η έγκαιρη παράδοση και η ανταγωνιστική τιμή τους.

· Οι παρεχόμενες υπηρεσίες ικανοποιούν τους πελάτες του οργανισμού, ώστε αυτοί να παραμένουν πιστοί στη χρήση των υπηρεσιών του.

· Η επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού.

· Η συμμόρφωση με τις προσδοκίες που έχουν οι πελάτες.

· Η αποφυγή ζημιάς και η παράλληλη προώθηση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται.

· Η συνεχής βελτίωση των διαδικασιών της επιχείρησης/οργανισμού, η προστιθέμενη αξία και υπεροχή των προϊόντων.

· Η κατάλληλη αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας και του προσωπικού του οργανισμού, στοχεύοντας στη διαρκή βελτίωση και στην επίτευξη άριστων υπηρεσιών.

· Η δημιουργία κοινής πορείας και συλλογικής ευθύνης.

Στη εποχή μας η Δ.Ο.Π είναι μια καινούργια φιλοσοφία management, η οποία κατέχει εξέχουσα θέση στα μοντέλα διοίκησης δίνοντας έμφαση, την τελευταία εικοσαετία, στη διοίκηση των δημοσίων υπηρεσιών (Μιχαλόπουλος, 2003). Εστιάζοντας στις ανάγκες του πολίτη, όπου η Δ.Ο.Π υιοθετήθηκε από τις δημόσιες υπηρεσίες/οργανισμούς, συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό στον εκσυγχρονισμό, τη βελτίωση και την ανάπτυξή τους. Είναι ένας σύγχρονος τρόπος διοίκησης όπου συμμετέχουν όλα τα μέλη του οργανισμού για τη βελτίωση της ποιότητας και η επιτυχία εξαρτάται κατά πολύ από την ικανότητα των μελών του να λειτουργήσουν ως ομάδα παράγοντας αποτέλεσμα.

Κεφάλαιο 2^ο : ΔΟΠ και Ελληνική Εκπαίδευση

2.1 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας στο χώρο της Ελληνικής Εκπαίδευσης

Η Δ.Ο.Π μπορεί να εφαρμοστεί και στο χώρο της εκπαίδευσης με κύρια προϋπόθεση την ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, καθώς κάθε μέλος είναι σημαντικό και από την επίδοσή του εξαρτάται η αποδοτικότητα του οργανισμού. Επιπλέον επιτυγχάνεται η βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και η δημιουργία ανθρωποκεντρικής κουλτούρας. Η εφαρμογή όμως των αρχών της ΔΟΠ προσκρούει στο δυσκίνητο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας, που έχει ως κύρια χαρακτηριστικά τον κρατικό συγκεντρωτισμό, τη γραφειοκρατία και την ανυπαρξία κοινού σχεδίου δράσης, ενώ οι δαπάνες για την παιδεία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο στενό σχολικό περιβάλλον τα διοικητικά όργανα ακολουθούν και εφαρμόζουν τις άνωθεν εντολές του Υπουργείου Παιδείας, χωρίς να διαθέτουν μεγάλα περιθώρια για αλλαγές και παρεμβάσεις, ενώ το έργο του διευθυντή της σχολικής μονάδας είναι δύσκολο και πολυσύνθετο. Οι υλικοτεχνικές υποδομές των σχολείων δεν είναι επαρκείς, κυρίως λόγω της πενιχρής χρηματοδότησης, ενώ οι εκπαιδευτικοί στερούνται επαρκούς γραμματειακής υποστήριξης, επωμιζόμενοι διοικητικό έργο που τους καταπονεί και τους αφαιρεί χρόνο από το διδακτικό και παιδαγωγικό τους έργο. Ενώ σύμφωνα με το Δερβιτσιώτη (2005), η Δ.Ο.Π εστιάζει στη δημιουργία ενός οργανισμού που τα μέλη του συνεργάζονται, είναι επιμορφωμένα, γνωρίζουν από τεχνολογίες και παρέχουν ανατροφοδότηση για τη βελτίωση της επιχείρησης, στο ελληνικό σχολείο τα προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών είναι λιγοστά και ότι γίνεται είναι με ιδιωτική πρωτοβουλία και χρηματοδότηση. Ενώ σύμφωνα με την Αθανασούλα-Ρέππα (2008), οι καινοτομίες της Δ.Ο.Π οδηγούν τον οργανισμό σε μια κατάσταση συνεχούς αλλαγής, βοηθώντας τον να ενισχύσει τις δυνατότητες όλων εργαζόμενων και να βελτιστοποιήσει τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στα πλαίσιά του, στο ελληνικό σχολείο η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών δεν υφίσταται ως μια επίσημα θεσπισμένη διαδικασία. Ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών αντιμάχεται την αξιολόγηση, διότι συνήθως χρησιμοποιείται ως μέσο εκφοβισμού, χαρακτηρίζεται από αδιαφάνεια και συνδέεται με τη μονιμοποίηση, τη μισθολογική και υπηρεσιακή εξέλιξη.

Η εφαρμογή της ΔΟΠ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα και για να επιτευχθεί δεν αρκεί μια απλή περιγραφή και μελέτη του εκπαιδευτικού συστήματος. Στην άσκηση της διοίκησης στην εκπαίδευση είναι αναγκαία η καλή γνώση των νόμων, αλλά κυρίως χρειάζεται η γνώση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη δημιουργία κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος, δημοκρατικών διαδικασιών και διαχείρισης των σχέσεων του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς όλες οι πτυχές της σχολικής ζωής επηρεάζονται άμεσα από τον τρόπο που η ηγεσία μπορεί να τις διαχειριστεί. Όπως προαναφέρθηκε οι θεωρίες της ΔΟΠ προτείνουν ένα σύγχρονο τρόπο διοίκησης όπου είναι απαραίτητη η συμμετοχή όλων των μελών του οργανισμού λειτουργώντας ως ομάδα, για να επιτευχθεί βελτίωση της ποιότητας, υπερισχύοντας έτσι ο ανθρώπινος παράγοντας των μέσων που προσφέρει η τεχνολογία. Η ενίσχυση του ρόλου των εμπλεκομένων/εργαζομένων στη λήψη των αποφάσεων έχει στόχο να αισθανθούν ότι είναι ενεργά μέλη ανυψώνοντας με τον τρόπο αυτό την ψυχολογία τους.

Η εφαρμογή της ΔΟΠ στο χώρο της Εκπαίδευσης μπορεί να προσφέρει πολλά βελτιώνοντας την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα. Ως έννοια δανείζεται αρκετές αρχές από την αντίστοιχη των επιχειρήσεων με κατάλληλη όμως προσαρμογή στις ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος και των διαδικασιών που το χαρακτηρίζουν. Σύμφωνα με τον Ζαβλανό (2003), η ΔΟΠ στο χώρο της Εκπαίδευσης θεωρείται ως ένα σύνολο αρχών οι οποίες με την εφαρμογή ποιοτικών μεθόδων συντελούν στη συνεχόμενη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας βασιζόμενες στην ορθολογική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να οδηγούμαστε στην παροχή ποιοτικά ανώτερων και πιο αποτελεσματικών εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Επιπροσθέτως ο Ζαβλανός (2003), αναφερόμενος στους γονείς και τους μαθητές, τονίζει πως η ΔΟΠ αποβλέπει στην εκπλήρωση των προσδοκιών τους, σημειώνει την αξία που έχει η ανάθεση ευθυνών στους μαθητές στα πλαίσια ομαδικής εργασίας και την εξατομικευμένη προσέγγιση κάθε μαθητή επιβραβεύοντάς την προσπάθεια που κάνει, δημιουργώντας του αίσθημα ασφάλειας και ανάληψης πρωτοβουλιών, στοχεύοντας στη συνεχή βελτίωση ως αποτέλεσμα συνεργασίας καθηγητών και μαθητών. Όπως στο χώρο των επιχειρήσεων, έτσι και στον εκπαιδευτικό χώρο η λέξη ολική αναφέρεται σε όλους όσους συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά δρώμενα και επιπροσθέτως τονίζει ότι η βελτίωση της εκπαίδευσης είναι μια κοινή προσπάθεια στην οποία συμβάλλουν όλοι, από τον εκπαιδευτικό της τάξης έως το υπουργείο Παιδείας.

Η σημερινή κοινωνία της πληροφορίας δημιουργεί καινούργια δεδομένα στον εκπαιδευτικό χώρο. Οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί επιβάλλεται να αναβαθμίσουν και να εναρμονίσουν τις υπηρεσίες τους με τις απαιτήσεις ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, προετοιμάζοντας τους αυριανούς ενεργούς πολίτες για την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Επειδή στην εκπαίδευση ο όρος χρήστης, προϊόν, αποτελεσματικότητα και σκοπός δε μπορούν να οριστούν με σαφήνεια, είναι προφανές ότι οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί διαφοροποιούνται από άλλους οργανισμούς. Σύμφωνα με τον Κουτούζη (2008), η παροχή της γνώσης, η μετάδοση ηθικών αξιών, η καλλιέργεια δεξιοτήτων, η κοινωνικοποίηση και η εξασφάλιση σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης των μαθητών είναι το βασικό προϊόν που παρέχει η εκπαίδευση. Είναι προφανές ότι το προαναφερθέν προϊόν της εκπαίδευσης δε μπορεί να είναι χειροπιαστό και προφανώς μετρήσιμο. Οι μαθητές ταυτόχρονα είναι πελάτες, εργαζόμενοι και προϊόντα. Πελάτες θεωρούνται, γιατί είναι αυτοί που πρωτίστως επωφελούνται και χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες που παρέχονται στο σχολείο. Εργαζόμενοι θεωρούνται, γιατί δουλεύουν, ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της σχολικής εκπαίδευσης. Προϊόντα θεωρούνται έμμεσα, γιατί κατά τη μαθησιακή διαδικασία κατακτούν πλήθος ικανοτήτων, δεξιοτήτων και γνώσεων, ως αποτέλεσμα της προσπάθειας που κατέβαλε και ο εκπαιδευτικός οργανισμός. Όπως προαναφέρθηκε η μόρφωση που λαμβάνει και η παιδεία που αποκτά ο μαθητής είναι το βασικό προϊόν που παρέχει η εκπαίδευση και συνεπώς για την επιτυχία της μαθησιακής διαδικασίας οι μαθητές πρέπει να συμμετέχουν σ’ αυτήν ενεργά όχι μόνο ως πελάτες, αλλά και ως συνεργάτες. Η διδασκαλία του παρελθόντος κατά την οποία ο δάσκαλος - αυθεντία μεταβιβάζει γνώσεις θεωρείται πλέον ξεπερασμένη και σήμερα υιοθετούνται αρχές του μοντέλου της ΔΟΠ, που επιδιώκει την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στις διαδικασίες της μάθησης, χωρίς να θεωρούνται οι μαθητές ως παθητικοί αποδέκτες κατά την συνολική διαδικασία αυτής. Επιπροσθέτως κατά την εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές, οι γονείς, οι δάσκαλοι και το ανθρώπινο δυναμικό της διοίκησης μπορούν να θεωρηθούν ως εσωτερικοί πελάτες του σχολείου, ενώ εξωτερικοί πελάτες θεωρούνται οι προμηθευτές του σχολείου, η κοινωνία, η αμέσως επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα, καθώς επίσης οι οργανισμοί στους οποίους εισέρχονται όσοι αποφοιτούν, όπως είναι το Πανεπιστήμιο, το Δημόσιο και οι διάφορες επιχειρήσεις που τους απορροφούν. Ως προμηθευτής θεωρείται αυτός που παρέχει στους εσωτερικούς πελάτες ότι χρειάζονται, ώστε να είναι σε θέση να ολοκληρώσουν με επιτυχία το έργο τους. Κάθε ένας μέσα στον οργανισμό θεωρείται συγχρόνως πελάτης και προμηθευτής. Στο χώρο του σχολείου, οι δάσκαλοι την ώρα που διδάσκουν έχουν ρόλο προμηθευτή, αφού εφοδιάζουν τους μαθητές με ικανότητες, δεξιότητες και γνώσεις και οι μαθητές το ρόλο του πελάτη, αφού είναι αποδέκτες της μαθησιακής διαδικασίας. Αντίθετα, όταν οι μαθητές απευθύνονται στους δασκάλους έχουν ρόλο προμηθευτή και οι δάσκαλοι ρόλο πελάτη (Reingold, 2000).

Η ΔΟΠ αντιμετωπίζει το σχολείο σαν ένα ανοικτό σύστημα. Σύμφωνα με την Πετρίδου (2000), στο ανοικτό αυτό σύστημα της εκπαιδευτικής μονάδας οι μαθητές, οι διδάσκοντες, τα προγράμματα, το εκπαιδευτικό υλικό, οι υποδομές και ο εξοπλισμός αποτελούν συγχρόνως τις εισροές και τις εκροές της.

Εισροές θεωρούνται:

· τα μέσα που βοηθούν και συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, όπως είναι οι αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια φυσικής και χημείας, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, διαδραστικοί πίνακες κλπ.

· ο βασικός συντελεστής της εργασίας που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο εκπαιδευτικός

· οι μαθητές οι οποίοι είναι η κύρια εισροή του συστήματος, γιατί αποτελούν το βασικό λόγο ύπαρξης της εκπαίδευσης

· τα αναλυτικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται

· τα περιεχόμενα των μαθημάτων και οι γνώσεις

Εκροές θεωρούνται:

· οι μαθητές

· οι εκπαιδευτικοί

· η καινούργια γνώση

· η εμπειρία που αποκτήθηκε

· ο εξοπλισμός και οι υποδομές

2.2 Οι 14 αρχές του Deming για το management και τα 14 σημεία του Fields για την ποιότητα στην εκπαίδευση

Όπως αναφέρθηκε στην αρχή της παρούσας μελέτης ο Deming θεωρείται πρωτοπόρος της έννοιας της ολικής ποιότητας. Η φιλοσοφία του στην αρχή βρήκε εφαρμογή στο διοικητικό σκέλος του σχολικού συστήματος. Επειδή όμως και εντός της σχολικής αίθουσας ασκείται διοίκηση από τον εκπαιδευτικό (οργάνωση του μαθήματος, των στόχων, του τρόπου συμμετοχής των μαθητών στη διδασκαλία και στη μαθησιακή διαδικασία κλπ.) , η φιλοσοφία του Deming θεωρήθηκε ότι μπορεί να εφαρμοστεί και μέσα στη σχολική αίθουσα. Τα 14 σημεία που διατύπωσε σχετικά με την εφαρμογή της ολικής ποιότητας σε κάθε είδους οργανισμό (Deming, 2002) για να προκύψει αλλαγή και βελτίωση της ποιότητας στοχεύοντας τόσο σε αποτελεσματικές υπηρεσίες, όσο και στην αύξηση της παραγωγής είναι:

· Να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια στην προσπάθεια βελτίωσης προϊόντων και υπηρεσιών.

· Να υιοθετηθεί νέα φιλοσοφία από τη διοίκηση.

· Να ενσωματωθεί η ποιότητα στην παραγωγή.

· Να ελαχιστοποιηθεί το κόστος.

· Να βελτιώνεται συνεχώς η παραγωγή και η εξυπηρέτηση.

· Να καθιερωθεί η πρακτική εκπαίδευση στην εργασία.

· Να υφίσταται αποτελεσματική ηγεσία.

· Να απομακρυνθεί ο φόβος για ενδεχόμενη αποτυχία.

· Να καταργηθούν τα διατμηματικά στεγανά.

· Να καταργηθούν τα συνθήματα.

· Να καταργηθούν τα πρότυπα και οι αριθμητικοί στόχοι.

· Να τονωθεί η αγάπη και η υπερηφάνεια των εργαζομένων για τη δουλειά τους.

· Να καθιερωθούν προγράμματα εκπαίδευσης και προσωπικής βελτίωσης των εργαζομένων.

· Να συμμετέχουν όλα τα στελέχη ανεξαιρέτως στην προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας.

Με βάση τα 14 αυτά σημεία, ο Josheph Fields(1993) διατύπωσε αντίστοιχο αριθμό σημείων για την ποιότητα στην εκπαίδευση τα οποία είναι:.

· Συνέπεια και συνέχεια στην προσπάθεια βελτίωσης των μαθητών και της διδασκαλίας προκειμένου οι απόφοιτοι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και στις προκλήσεις του διεθνούς ανταγωνισμού.

· Υιοθέτηση της νέας φιλοσοφίας από τη διοίκηση. Η ηγεσία πρέπει να αξιοποιήσει τις γνώσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητες καθενός από το προσωπικό του σχολείου, να αντιληφθεί τις απαιτήσεις της εποχής και να προωθήσει τις απαραίτητες αλλαγές.

· Οικοδόμηση της ποιότητας της εκπαίδευσης από την αρχή. Περιορισμός της χρήσης των test για την επίτευξη της ποιότητας. Η επίδοση δεν πρέπει να αξιολογείται μόνο με ολιγόλεπτα test ή στο τέλος της σχολικής περιόδου, αλλά να λαμβάνει χώρα σε κάθε σημείο της μαθησιακής διαδικασίας/διδασκαλίας.

· Δημιουργία μακροχρόνιας σχέσης εμπιστοσύνης. Η δημιουργία μιας τέτοιας σχέσης ανάμεσα στο σχολείο, στην κοινότητα και στους συντελεστές της εκπαίδευσης αποτελεί βασικό στόχο.

· Συνεχιζόμενη βελτίωση. Δημιουργία περιβάλλοντος συνεχούς προόδου, ποιοτικής μάθησης και ανάπτυξη δραστηριοτήτων οι οποίες στοχεύουν σε ένα ποιοτικό έργο.

· Εκπαίδευση του προσωπικού. Ένα από τα βασικότερα σημεία της ΔΟΠ αποτελεί η επιμόρφωση του προσωπικού τόσο σε θέματα που αφορούν την εκπαιδευτική διαδικασία, την κουλτούρα και το όραμα του σχολείου όσο και σε διοικητικά θέματα.

· Αποτελεσματική ηγεσία. Η ηγεσία μεταδίδει το όραμα του σχολείου και παροτρύνει το προσωπικό να λαμβάνει ενεργά μέρος στη λήψη αποφάσεων.

· Εξάλειψη του φόβου. Η καλύτερη δυνατή απόδοση όλων των εμπλεκομένων αποτελεί κύρια προϋπόθεση εφαρμογής της ΔΟΠ. Η ύπαρξη φόβου εμποδίζει τους συμμετέχοντες να αποδώσουν τα μέγιστα καθώς δεν αναλαμβάνουν ρίσκα, αντιστέκονται στις αλλαγές, δεν είναι ανοικτοί στις νέες ιδέες και γνώσεις, δεν εκφράζονται ελεύθερα και δεν επιλύουν προβλήματα.

· Καθιέρωση της ομαδικής εργασίας για την κατάργηση των εμποδίων μεταξύ των διαφόρων τμημάτων και την αποτελεσματικότερη μάθηση. Οι ομάδες εργασίας πλεονεκτούν έναντι άλλων μεθόδων εργασίας, γιατί οι στόχοι τους είναι προσανατολισμένοι, ακούγεται πλήθος ιδεών, ενισχύεται η εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών, οι αποφάσεις λαμβάνονται από όλους μαζί και έτσι οι προτάσεις για υλοποίηση μιας αλλαγής ισχυροποιούνται. Με την εμπλοκή όλων των μελών της κοινότητας του σχολείου στη λήψη των αποφάσεων, αναδεικνύονται οι καλύτερες λύσεις, ελαττώνονται οι διαφωνίες κατά την εφαρμογή των αποφάσεων, ενώ γίνονται πιο εύκολα αποδεκτές οι λύσεις που αποφασίστηκαν.

· Κατάργηση συνθημάτων και ποσοτικών στόχων που απαιτούν συνεχώς νέα επίπεδα απόδοσης. Η απόδοση των μαθητών και του σχολείου είναι καλύτερη, όταν τους στόχους καθορίζουν οι ομάδες εργασίας ή ακόμα και οι εκπαιδευτικοί και όχι μόνο η διοίκηση. Ο σχεδιασμός του συστήματος και ο τρόπος λειτουργίας του ευθύνονται σε μεγαλύτερο βαθμό για την επιτυχία του σχολείου από ότι η διδασκαλία. Σύμφωνα με τον Deming (1993), οι σκοποί της εκπαίδευσης πρέπει να κατευθύνονται από κάτω προς τα πάνω. Δηλαδή αυτοί που βρίσκονται πιο κοντά στο πρόβλημα πρέπει να μπορούν να συλλέξουν όλες τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες, για να το επιλύσουν.

· Περιορισμός των ποσοτικών στόχων για το προσωπικό και τη διοίκηση. Ενώ σε μια επιχείρηση οι ποσοτικοί στόχοι παρέχουν κίνητρα στους υπαλλήλους, στην εκπαίδευση η χρήση αριθμών γίνεται για την ελαχιστοποίηση του κόστους και στο να είμαστε αντικειμενικότεροι στους μαθητές, χωρίς να αντιπροσωπεύουν την ποιότητα της διδασκαλίας και της μάθησης. Αντιθέτως αυξάνουν το αίσθημα της αποτυχίας και δε συντελούν στην ανάπτυξη ομαδοσυνεργατικών μεθόδων.

· Οι άνθρωποι έχουν απεριόριστες δυνατότητες. Κατακρίνεται η χρήση βαθμολογίας, γιατί η αξιολόγηση είναι ένα είδος υποκειμενικής αναγνώρισης. Ο μαθητής μελετά μόνο όσο χρειάζεται για να πετύχει την αναμενόμενη βαθμολογία στερούμενος την χαρά που του προσφέρει η μάθηση.

· Ενθάρρυνση της συνεχούς εκπαίδευσης και αυτοβελτίωσης για κάθε εργαζόμενο. Η διοίκηση και το ανθρώπινο δυναμικό είναι ανάγκη να επιμορφώνεται σε θέματα που σχετίζονται με τον τρόπο διοίκησης, τη δυναμική της ομάδας, και τη συνεργασία στη λήψη αποφάσεων Lunenburg (2010), γιατί για την ποιότητα στην εκπαίδευση συμμετέχουν συνεισφέροντας όλοι οι εργαζόμενοι στον εκπαιδευτικό οργανισμό.

· Η υιοθέτηση της νέας φιλοσοφίας είναι υπόθεση και ευθύνη όλων των ατόμων, που μετέχουν της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως διευθυντών, καθηγητών, μαθητών και γονέων. Για να εφαρμοστεί η ΔΟΠ στο εκπαιδευτικό σύστημα, επιβάλλεται να υιοθετηθούν από διευθυντές, καθηγητές, μαθητές και γονείς και τα δεκατέσσερα σημεία της ανωτέρω φιλοσοφίας, ώστε να επιτευχθεί ποιοτική μάθηση στο σχολείο και διαρκής βελτίωση των διαδικασιών του εκπαιδευτικού συστήματος.

2.3 Οι βασικές αρχές και τα επίπεδα εφαρμογής της ΔΟΠ στην Εκπαίδευση

Σύμφωνα με τον Ζαβλανό (2003) οι βασικές αρχές της Δ.Ο.Π στην εκπαίδευση είναι τρεις:

· Αρχή 1^η : Εστίαση στις ανάγκες της κοινωνίας. Ο εκπαιδευτικός οργανισμός που εφαρμόζει την ΔΟΠ οφείλει να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, εστιάζοντας στην ικανοποίηση την αναγκών των μαθητών, των γονιών τους και του εκπαιδευτικού προσωπικού. Το ίδιο πρέπει να πράττει για την ευρύτερη σύγχρονη κοινωνία, της οποίας οι απαιτήσεις διαρκώς μεταβάλλονται και μεγαλώνουν. Συνεπώς, η παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου απαιτεί την άμεση προσαρμογή των στόχων του εκπαιδευτικού οργανισμού στα καινούργια κοινωνικο-οικονομικά και πολιτικά δεδομένα. Με άλλα λόγια οι εκπαιδευτικοί στόχοι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Η ΔΟΠ θεωρεί ως πελάτη της εκπαίδευσης το μαθητή, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και την ευρύτερη κοινωνία. Είναι καθήκον του εκπαιδευτικού να πράττει με τρόπο που να ικανοποιεί τον πελάτη. Η παραγωγή υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών παρέχεται μόνο από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που λειτουργεί με αποτελεσματικό τρόπο και δείχνει έμπρακτο ενδιαφέρον για την πρόληψη οποιασδήποτε μορφής προβλημάτων .

· Αρχή 2^η : Βελτίωση των διαδικασιών και των υπηρεσιών. Η σύγχρονη κοινωνία εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και συνεπώς είναι επιβεβλημένη η χρήση καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας, νέων γνωστικών αντικειμένων και χρήση της νέας τεχνολογίας. Η νέα πραγματικότητα απαιτεί τη διαρκή βελτίωση και προσαρμογή των διαδικασιών και υπηρεσιών του εκπαιδευτικού συστήματος στα νέα δεδομένα. Στη διαρκή ποιοτική βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και των διαδικασιών όλων των μονάδων ενός οργανισμού αναφέρεται ο W. Edward Deming υιοθετώντας τον κύκλο: Σχεδιασμός, Έργο, Έλεγχος και Δράση. Η πραγματοποίηση του Σχεδιασμού μιας αλλαγής αποσκοπεί στην πρόοδο της δραστηριότητας. Ακολουθεί η δοκιμή της αλλαγής που προτάθηκε. Μετά γίνεται Έλεγχος ή μελέτη των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τη δοκιμή. Τέλος ακολουθεί ανατροφοδότηση και ανάλογα με το αποτέλεσμα υιοθετείται ή απορρίπτεται η προταθείσα αλλαγή και, αν θεωρηθεί αναγκαίο, υποβάλλεται νέα πρόταση για αντικατάσταση της δράσης. Ο κύκλος αυτός διασφαλίζει τη συνεχή ποιοτική βελτίωση. Το σύστημα της εκπαίδευσης επιβάλλεται συνέχεια να βελτιώνει τη μαθησιακή διαδικασία προλαμβάνοντας πιθανά λάθη και η ηγεσία του εκπαιδευτικού οργανισμού οφείλει να δημιουργεί κλίμα συνεργασίας με το εκπαιδευτικό προσωπικό, τους μαθητές, τους γονείς τους και την ευρύτερη κοινωνία, για να επιτευχθεί βελτίωση των υπαρχουσών μεθόδων.

· Αρχή 3^η : Συμμετοχή όλου του προσωπικού. Για την προσαρμογή του σχολείου στη σύγχρονη πραγματικότητα απαιτείται πλήρης και ενεργός συμμετοχή όλου του προσωπικού στη συνεχόμενη προσπάθεια που στοχεύει στην επίτευξη βελτίωσης της ποιότητας. Η Χατζηπαντελή (1999), αναφερόμενη στην προσπάθεια αυτή, τονίζει ότι απαιτείται η πλήρης και ενεργός συμμετοχή όλου του προσωπικού για την ανάπτυξη καινοτομιών μέσω α) της εσωτερικής δομής επικοινωνίας των εκπαιδευτικών μονάδων β) της συστηματικής εκπαιδευτικής ενημέρωσης, για να έχουμε βαθιά γνώση των καινούργιων αλλαγών και γ) ενός συστήματος προτάσεων και ευκαιριών για διαρκή ανάπτυξη, ώστε να γίνεται αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και βελτίωση των αδυναμιών.

Συνοψίζοντας, η δημιουργία ομάδων εργασίας, η συμμετοχή όλου του ανθρώπινου δυναμικού στη λήψη των αποφάσεων και στην επίλυση των προβλημάτων, είναι απαραίτητα στοιχεία για την ύπαρξη αρμονικής συνεργασίας όλων των μερών του εκπαιδευτικού οργανισμού και βελτιώνει τις λειτουργίες του.

Σύμφωνα με τον Τσιότρα (2002), τα επίπεδα εφαρμογής της ΔΟΠ στην Εκπαίδευση είναι τρία:

· Επίπεδο 1^ο : Διοίκησης και διαδικασιών, ώστε να επιτυγχάνεται μείωση των εξόδων και καλύτερα αποτελέσματα.

· Επίπεδο2^ο : Διδασκαλίας των αρχών, των εργαλείων και υιοθέτησης της φιλοσοφίας της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας από τους μαθητές, επιτυγχάνοντας βελτίωση της ποιότητας γι’ αυτούς.

· Επίπεδο 3^ο : Εκπαιδευτικής διαδικασίας, επιτυγχάνοντας το στόχο της μάθησης με πλήρη και ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Συμπερασματικά, ο εκπαιδευτικός χώρος οφείλει να αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις της εποχής, τις απαιτήσεις της κοινωνίας και τις ανάγκες της, να συμβαδίζει με τη νέα πραγματικότητα και να βελτιώνει συνεχώς την εκπαίδευση που παρέχει. Απαιτείται η διαμόρφωση οραμάτων και κουλτούρας με επίκεντρο τον άνθρωπο και επένδυση στη δημιουργικότητα των εργαζομένων στον χώρο της εκπαίδευσης. Απαραίτητη είναι η πλήρης και ενεργός συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία και η διαρκής βελτίωσή της, ώστε διασφαλίζεται η ποιότητα του παρεχόμενου προϊόντος.

2.4 Εφαρμογή της ΔΟΠ στη σχολική μονάδα

Όπως προαναφέρθηκε στις 14 αρχές του Deming για το management, η φιλοσοφία του αρχικά βρήκε εφαρμογή στο διοικητικό σκέλος του σχολικού συστήματος. Μέσα στις σχολικές αίθουσες ο εκπαιδευτικός ασκεί διοίκηση καθώς αυτός οργανώνει το μάθημα, τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν, τον τρόπο που θα συμμετέχουν οι μαθητές στη διδασκαλία και στη μαθησιακή διαδικασία, και συνεπώς η φιλοσοφία του Deming θεωρήθηκε ότι μπορεί να βρει εφαρμογή και εντός των σχολικών αιθουσών.

Η ΔΟΠ μπορεί να εφαρμόστηκε αρχικά στο διοικητικό σκέλος των σχολικών οργανισμών, αλλά σύμφωνα με τον Ζαβλανό (2003), υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής της και μέσα στην τάξη με στόχο να βελτιωθεί η ποιότητα της διδασκαλίας, ενώ τα σχολεία στα οποία αυτή εφαρμόζονται οι αρχές της χαρακτηρίζονται ως σχολεία ποιότητας. Η έρευνα στρέφει το ενδιαφέρον της κυρίως στο χώρο της σχολικής μονάδας, στην οποία κυριαρχούν τα θέματα εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών στόχων, ενώ παράλληλα πρέπει να πετύχει και τους στόχους που αφορούν στο διοικητικό έργο. Η λήψη σωστών αποφάσεων επιτυγχάνεται με τον κατάλληλο προγραμματισμό, οργάνωση και έλεγχο των διαδικασιών που σχετίζονται με τον αγώνα που δίνεται για την παραγωγή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου, ελαχιστοποιώντας τις υπάρχουσες ελλείψεις, ανεπάρκειες και αρνητικά που υπάρχουν στο σύστημα. Με την εφαρμογή της ΔΟΠ στις σχολικές μονάδες επιδιώκεται η επένδυση στη μάθηση να αποδώσει τα μέγιστα, δικαιώνοντας τις προσπάθειες του ανθρώπινου δυναμικού, την πολύωρη και πολύχρονη εργασία, τούς κόπους και τους οικονομικούς πόρους που δαπανήθηκαν. Στα χαρακτηριζόμενα ως σχολεία ποιότητας εφαρμόζονται διαδικασίες που συνεχώς επιτυγχάνουν βελτίωση των αποτελεσμάτων. Ο ρόλος της ηγεσίας, του εκπαιδευτικού προσωπικού, των μαθητών και των γονέων αλλάζει. Η ηγεσία συνεργάζεται με όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει το προσωπικό του σχολείου, , εμψυχώνει, ανταμείβει και οικοδομεί σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των εργαζομένων στη σχολική κοινότητα. Οι εκπαιδευτικοί δεν αποτελούν τη μοναδική πηγή της γνώσης, δεν τη μεταβιβάζουν απλά στους μαθητές, αλλά υιοθετώντας τις αρχές του μοντέλου της ΔΟΠ, διευκολύνουν τη μαθησιακή διαδικασία επιδιώκοντας την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων σ’ αυτήν. Έτσι οι μαθητές δεν αποδέχονται παθητικά τις γνώσεις, αλλά αναπτύσσουν κριτικές ικανότητες κατά την ενεργό συμμετοχή τους στο ταξίδι ανακάλυψης των γνώσεων. Οι γονείς των μαθητών έχουν ενεργό ρόλο, συνεργάζονται με την ηγεσία του σχολείου, το εκπαιδευτικό προσωπικό και όλα τα μέλη της κοινότητας για την ασφάλεια των παιδιών τους και την προσφορά ποιοτικών εκπαιδευτικών υπηρεσιών.

Σε θέματα που σχετίζονται με τη διαχείριση της σχολικής μονάδας, από τη ΔΟΠ ακολουθείται η συστημική προσέγγιση. Για τη ΔΟΠ η σχολική μονάδα μπορεί να κατανοηθεί ως επιμέρους σύστημα του συνολικού εκπαιδευτικού συστήματος, που αλληλεπιδρά με συστήματα του εξωτερικού του περιβάλλοντος (συστημική θεωρία). Οι αρχές της ΔΟΠ απαιτούν μεγιστοποίηση του κέρδους και ελαχιστοποίηση του κόστους μέσα από κατάλληλο προγραμματισμό και διαρκή έλεγχο των διαδικασιών. Το σχολείο καταναλώνει πόρους/εισροές και παράγει εκπαιδευτικά αποτελέσματα/εκροές. Εισροές, όπως έχει προαναφερθεί, θεωρούνται τα μέσα που συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία (αίθουσες, εργαστήρια κλπ.), οι χρηματοδοτήσεις που λαμβάνει η σχολική μονάδα, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές, τα αναλυτικά προγράμματα και οι γνώσεις. Οι εισροές κοστίζουν χρήματα και ως εκ τούτου οι παραγόμενες εκροές, όπως για παράδειγμα είναι ο αριθμός των αποφοίτων του Λυκείου που εισήχθησαν σε ανώτατες σχολές, ο μέσος όρος της βαθμολογίας τους, η νέα γνώση, οι εμπειρίες κλπ., πρέπει να έχουν επιτευχθεί με το δυνατότερο χαμηλό κόστος. Ο σχολικός οικονομικός προϋπολογισμός στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι πενιχρός και άρα απαιτείται ορθολογική χρήση και αξιοποίηση των πόρων που διαθέτει το σχολείο. Συνεπώς οι στόχοι που θέτει η σχολική μονάδα πρέπει να είναι μετρήσιμοι και να μην υπερβαίνουν τις δυνατότητές της.

Το σημείο στο οποίο πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας είναι η έμφαση που δίνεται στο παραγόμενο εκπαιδευτικό προϊόν παρά συνολικά στη διαδικασία με την οποία προκύπτει το προϊόν. Οι συνέπειες είναι μεγάλες καθώς οι μαθητές ωθούνται στην παπαγαλία και απομνημόνευση χωρίς να εμβαθύνουν στις ιδέες. Η γνώση που αποκτιέται είναι προϊόν εξαναγκασμού που τη χρησιμοποιούν μόνο για να επιτύχουν κατάλληλες βαθμολογίες (βαθμοθηρία), δε βιώνουν τη χαρά της μάθησης και τέλος απομακρύνουν από το μυαλό τους γνώσεις που ποτέ δεν κατέκτησαν ουσιαστικά και σε βάθος με τη θέλησή τους. Σύμφωνα με τον Ζωγόπουλο (2012), στους μαθητές επιβάλλεται να απομνημονεύουν μεγάλη ποσότητα ύλης, με αποτέλεσμα οι καθηγητές να σπεύδουν να την καλύψουν χωρίς να ενδιαφέρονται αν οι μαθητές την κατανόησαν και έτσι, οι μαθητές δεν αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη. Ένα σχολείο που εφαρμόζει τις αρχές της ΔΟΠ, δηλαδή ένα σχολείο ποιότητας, προωθεί τις δημοκρατικές διαδικασίες, την ισοτιμία και τη δικαιοσύνη μεταξύ των μαθητών προσφέροντας τους αυτοπεποίθηση, ίσες ευκαιρίες και καθολική πρόσβαση σε ένα πολυδιάστατο σύνολο γνώσεων με παράλληλη δυνατότητα εφαρμογής των γνώσεων αυτών, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό σύγχρονες μεθόδους μάθησης ( για παράδειγμα τη βιωματική μάθηση), προετοιμάζοντάς τους κατάλληλα να ζήσουν στη σύγχρονη κοινωνία και στην ευμετάβλητη απαιτητική αγορά εργασίας.

2.5 Το ποιοτικό σχολείο

Σύμφωνα με το Ζωγόπουλο ( 2011), τα σπουδαιότερα κριτήρια που με ορθολογική αντιμετώπιση δύνανται να επιφέρουν βελτίωση στις λειτουργίες της σχολικής μονάδας, δηλαδή στις εκπαιδευτικές, παιδαγωγικές και διοικητικές δραστηριότητες, είναι:

· ο διευθυντής της σχολικής μονάδας

· ο σύλλογος των διδασκόντων

· ο συντονισμός της σχολικής ζωής

· η διαμόρφωση του σχολικού προγράμματος

· η αξιοποίηση των μέσων – πόρων που υπάρχουν

· το διοικητικό, το ειδικό επιστημονικό και το βοηθητικό προσωπικό

· το σχολικό κλίμα

· η επιβολή πειθαρχίας

· η κουλτούρα

· οι σχέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων

· η ποιότητα της διδασκαλίας

· η ποιότητα της μάθησης

· η επικοινωνία

· οι αμοιβές και η αναγνώριση

· η αποτελεσματικότητα – λειτουργικότητα

· η υλοποίηση των στόχων

Σύμφωνα με το Ματθαίου (2007), πριν τέσσερις περίπου δεκαετίες, τα αναλυτικά προγράμματα επικεντρώνονταν κατά κύριο λόγο στην ποσότητα και πολύ λίγο στην ποιότητα και την εμπέδωση της παρεχόμενης γνώσης, η οποία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την τήρηση των αρχών λειτουργίας του σχολείου και την πιστή εφαρμογή τους και αυτή η διαδικασία θεωρούνταν ποιοτική, ενώ ποιοτικό ήταν ένα σχολείο , όπου φοιτούσαν οι γόνοι των επιφανών οικογενειών μιας περιοχής και ήταν ονομαστό αποκλειστικά και μόνο από την επωνυμία του. Σήμερα, "καλό σχολείο " θεωρείται εκείνο που διοχετεύει ανεμπόδιστα και φιλελεύθερα γνώσεις και πληροφορίες , που χρησιμοποιεί βιωματικά τη γνώση, που την οικοδομεί, την πολλαπλασιάζει και τη διαχέει, που ετοιμάζει λειτουργικούς και ενεργούς πολίτες , που χρησιμοποιεί τα τεχνολογικά επιτεύγματα προσδίδοντας νέα πνοή και νόημα στη διδασκαλία , που παρουσιάζει εν τέλει αποτελέσματα και βελτιώνεται διαρκώς ( Δούκας, 1999).

Επιπροσθέτως το ποιοτικό σχολείο χαρακτηρίζεται από την καινοτομία, τη σχετική αυτονομία της σχολικής μονάδας και του εκπαιδευτικού προσωπικού της, τη συλλογική ευθύνη, το κοινό όραμα, το άριστα οργανωμένο και ασφαλές εργασιακό περιβάλλον και κλίμα, την συνεργασία όλων των εμπλεκομένων στην μαθησιακή διαδικασία, την προσδοκία ότι όλοι ανεξαιρέτως οι μαθητές μπορούν να τα καταφέρουν και να επιτύχουν, την αρμονική συνεργασία του διευθυντή με το σύλλογο των διδασκόντων εκπαιδευτικών, τη συμπεριφορά του διευθυντή πρωτίστως ως ηγέτη, τη χρήση ποικιλίας εκπαιδευτικών μεθόδων αξιολόγησης της επιτυχίας των μαθητών, αποσκοπώντας κατά κύριο λόγο στην βελτίωση του μαθητή και του προγράμματος σπουδών, την επιδίωξη συνεργασίας με τους γονείς και την διαρκή προσπάθεια βελτίωσης της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Κεφάλαιο 3^ο : ΔΟΠ και Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα

3.1 Διαπιστώσεις

Τα σχολεία που υιοθετούν καινοτόμες μεθόδους είναι λίγα, με αποτέλεσμα το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να υστερεί σε πρωτοπορία και καινοτομία, ενώ η πλειονότητα των ελληνικών σχολείων ακολουθεί το παραδοσιακό μοντέλο διδασκαλίας. Η ανάπτυξη των παιδαγωγικών επιστημών τα τελευταία χρόνια, οι σύγχρονες κοινωνικογνωστικές προσεγγίσεις και η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας έχουν προκαλέσει ριζικές αλλαγές στο διδακτικό και παιδαγωγικό έργο των εκπαιδευτικών, με αποτέλεσμα να κρίνεται απαραίτητο να αναλάβουν νέους ρόλους και να εκπαιδεύονται διά βίου, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και να διατηρήσουν το κύρος τους απέναντι στους μαθητές τους (Ματθαίου, 1999). Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα συχνά οι εκπαιδευτικοί περιορίζονται στην απλή μεταφορά των γνώσεων προς τους μαθητές, ενώ εμβαθύνουν σε κάποιες περιπτώσεις, μόνο όταν αυτές δημιουργούν εμπόδια στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, η οικονομική κρίση που βίωσε η Ελλάδα, διεύρυνε τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και έφερε επιπτώσεις στην ισότητα των ευκαιριών για μάθηση, παραμερίζοντας το δημόσιο κοινωνικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Η πολυπλοκότητα και ο κατακερματισμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος σε συνδυασμό με τον εθνοκεντρικό του χαρακτήρα, την πολυνομία, τη γραφειοκρατία και τον κρατικό συγκεντρωτισμό υψώνουν εμπόδια στην εφαρμογή της ΔΟΠ. Η διοίκηση των δημόσιων εκπαιδευτικών μονάδων έχει όλες τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης (Σπανού, 1996). Η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, οι στρεβλώσεις που εμπεριέχει, οι ελλείψεις και οι αδυναμίες του, δε βοηθούν στην εφαρμογή της θεωρίας της ποιότητας. Σύμφωνα με το Ζωγόπουλο (2012), σήμερα εξ’ αιτίας των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν στη λειτουργία των σχολείων, εμφανίζονται προβλήματα στην εφαρμογή της θεωρίας της ποιότητας όπως:

· Τα σχολεία δεν ελέγχουν τις δικές τους πηγές και ο κρατικός προϋπολογισμός για την εκπαίδευση είναι πολύ μικρός

· Η εκπαίδευση δε θεωρείται σπουδαία ή ζωτική υπόθεση από όλους

· Τα σχολεία έχουν ελάχιστο ή καθόλου έλεγχο πάνω στις εξωτερικές μεταβλητές οι οποίες επιδρούν στο σχολικό περιβάλλον

· Οι σκοποί του σχολείου δεν προσδιορίζονται μέσα στο σχολείο

· Η κοινωνία δε δίνει την πρέπουσα αξία στην εκπαίδευση

· Οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα τα σχολεία δεν αισθάνονται την ανάγκη για αλλαγές

· Ο μεγάλος αριθμός των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο

3.2 Λόγοι που εμποδίζουν/δυσχεραίνουν την εφαρμογή της ΔΟΠ στα Ελληνικά σχολεία

Η εφαρμογή της Δ.Ο.Π στα Ελληνικά σχολεία βρίσκεται αντιμέτωπη με πληθώρα εμποδίων και περιορισμών που θέτει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, αποτελώντας ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα, καθώς αλλάζει εντελώς τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων. Σύμφωνα με τον Κατσαρό (2008), οι περιορισμοί αυτοί στη χώρα μας σχετίζονται με βασικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού μας συστήματος, όπως:

· τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος

· την ανυπαρξία-παρά την πρόσφατη θεσμοθέτησή του- ενός συστήματος αξιολόγησης

· δυσλειτουργίες που έχουν να κάνουν με το σύστημα στελέχωσης και με το σύστημα μεταθέσεων και αποσπάσεων των εκπαιδευτικών

· την έλλειψη στρατηγικού σχεδίου ποιότητας το οποίο να περιλαμβάνει το όραμα, την αποστολή και τις πολιτικές ποιότητας

· την έλλειψη ενός συστήματος επιμόρφωσης και ανάπτυξης των ηγετικών στελεχών και των εκπαιδευτικών

Είναι ανάγκη το ελληνικό σχολείο να ακολουθήσει το πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνικο-οικονομικών και πολιτισμικών αλλαγών καθώς και την σημερινή αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας. Επίσης οι αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις, πολλές φορές είναι κινήσεις εντυπωσιασμού της κυβέρνησης, τις οποίες αναθεωρεί όταν καταλαμβάνει την εξουσία η επόμενη κυβέρνηση. Έτσι δεν υπάρχει ένας εκπαιδευτικός σχεδιασμός με μεγάλο χρονικό ορίζοντα, αφού δεν υφίσταται ένα σχέδιο κοινής αποδοχής.

Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπως αναφέρει ο Μπουραντάς (1992), επικρατεί το μοντέλο πολλαπλών ιεραρχικών επιπέδων, το οποίο αποτελούν ο Υπουργός, ο Υφυπουργός, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας και ο Περιφερειακός Διευθυντής. Το διοικητικό αυτό μοντέλο είναι ιδιαίτερα αναποτελεσματικό και χρονοβόρο. Το μοναδικό επιτελικό κέντρο στο οποίο λαμβάνεται η πλειοψηφία των αποφάσεων είναι το Υπουργείο Παιδείας με συνέπεια την συγκέντρωση της εξουσίας, μη επιτρέποντας να λαμβάνουν μέρος στη λήψη των αποφάσεων οι χαμηλότερες ιεραρχικά διοικητικές βαθμίδες, οι σχολικές μονάδες και το εκπαιδευτικό προσωπικό τους και ακόμα η ίδια η κοινωνία, κάτι που αντιβαίνει στις αρχές της ΔΟΠ. Οι υφιστάμενες στο Υπουργείο υπηρεσίες και τα διοικητικά όργανα της σχολικής μονάδας, απλά και μόνο εφαρμόζουν τις πολιτικές του αποφάσεις σε θέματα που αφορούν την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και αναβάθμισης του σχολείου. Με τον τρόπο αυτό η σχολική μονάδα στερείται την απαιτούμενη ελευθερία κινήσεων και ανάληψη πρωτοβουλιών και οι πελάτες της αποκλείονται από τη συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων και καθορισμό πολιτικών που αφορούν στην βελτίωση της ποιότητας.

Ένας επίσης ανασταλτικός παράγοντας για την εφαρμογή της Δ.Ο.Π είναι ο θεσμός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, ο οποίος δεν υφίσταται ακόμα ως επίσημα θεσπισμένη διαδικασία. Πολλοί εκπαιδευτικοί αντιμάχονται την αξιολόγηση γιατί σχετίζεται με θέματα που άπτονται της μονιμοποίησης, της μισθολογικής και υπηρεσιακής εξέλιξής τους, η οποία εξαρτάται από στην προσωπική άποψη του ανωτέρου και σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιείται ως μέσο εκφοβισμού. Σήμερα παρατηρούμε τις πολιτικές παρατάξεις και τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών να έχουν διαφορετική αντίληψη και πρόγραμμα σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, χωρίς να συμφωνούν στη διαμόρφωση μιας κοινής πολιτικής.

Το διδακτικό προσωπικό του σχολείου εκτός του παιδαγωγικού και διδακτικού έργου που επιτελεί, υπερφορτώνεται διεκπεραιώνοντας γραμματειακές και διοικητικές υποθέσεις, αποσπώμενο από τις ανάγκες της παιδαγωγικής και διδακτικής εργασίας του. Εξ’ αιτίας της πνευματικής κυρίως καταπόνησης που προκαλείται από την άσκηση διδακτικού, παιδαγωγικού και διοικητικού έργου στη διάρκεια μιας σχολικής μέρας, είναι απαραίτητη η πνευματική ανάπαυση, για να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να ασχοληθεί με το μάθημα που θα παρουσιάσει στους μαθητές του την επόμενη μέρα και να μην αποβούν οι υποχρεώσεις του η μια σε βάρος της άλλης.

Η στελέχωση επίσης των σχολικών μονάδων είναι μια κίνηση της τελευταίας στιγμής, που γίνεται απλά και μόνο για να καλυφθούν οι κενές θέσεις, ενώ οι συχνές μετακινήσεις εκπαιδευτικών από μια σχολική μονάδα σε άλλη, τους αφαιρούν τη δυνατότητα να προσαρμοστούν και να εργαστούν στο ίδιο περιβάλλον. Η διδασκαλία πολλών αντικειμένων και σε διαφορετικά σχολεία αποδυναμώνει τους δεσμούς με το σύλλογο διδασκόντων, την εποπτεία του μαθητικού δυναμικού και καταβάλλει σωματικά και ψυχικά τον διδάσκοντα.

Εντάσεις προκαλούνται κατά τις κατανομές και αναθέσεις εξωδιδακτικών εργασιών μεταξύ των εκπαιδευτικών και του διευθυντή οι οποίες υπονομεύουν το ήρεμο κλίμα του σχολείου. Η αιτία των συγκρούσεων αυτών προκύπτει από την έλλειψη ενός δίκαια οργανωμένου συστήματος αναθέσεων. Επιβάλλεται για την ομαλή πορεία του σχολείου ο διευθυντής και οι εκπαιδευτικοί να αποφύγουν τους ανταγωνισμούς, καλλιεργώντας κλίμα συνεργασίας, αλληλοκατανόησης και καταμερισμού των αρμοδιοτήτων.

Το έργο της διεύθυνσης του σχολείου είναι δύσκολο καθώς είναι πολυσύνθετο και πολυδιάστατο. Οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ηγεσία του σχολείου είναι πάρα πολλές γιατί επιτελεί διοικητικό έργο (εξασφάλιση πόρων, καθορισμός στόχων, έλεγχος αλλά και ενθάρρυνση για συμμετοχή των εμπλεκομένων στη λήψη των αποφάσεων κλπ.) και παράλληλα οφείλει να συμπεριφέρεται ως ηγέτης (να έχει όραμα και ήθος, να εμπνέει, να καινοτομεί, να πείθει κλπ.).

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του EC (2007), (Συμβούλιο Ευρωπαϊκής Ένωσης), στο σύγχρονο περιβάλλον, που μεταβάλλεται ραγδαία, οι πολυσύνθετες απαιτήσεις για τον εκπαιδευτικό απαιτούν τη στενή συνεργασία, από την αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και την εισαγωγική επιμόρφωσή τους μέχρι και την ενδοϋπηρεσιακή επαγγελματική ανάπτυξή τους, δηλαδή η ανάπτυξη/εξέλιξη των εκπαιδευτικών απαιτεί σύμφωνα με τα προαναφερθέντα την ύπαρξη ενός πλήρους και συνεχώς εξελισσόμενου επιμορφωτικού προγράμματος δια βίου μάθησης. Στο εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι ελλιπής η κατάρτιση διευθυντών στον τρόπο άσκησης του έργου τους και χαρακτηρίζεται από την απουσία κινήτρων για επιμόρφωση σε θέματα ηγεσίας. Ελλιπής είναι επίσης η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Η παιδαγωγική επιστήμη αναπτύσσεται συνεχώς με νέες μεθόδους διδασκαλίας που καθιστούν σύμφωνα με τη Νικολάκη (2003), επιτακτική την επιμόρφωση με σκοπό τον γενικότερο εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Από την πλευρά της πολιτείας δεν παρέχονται τα απαραίτητα κίνητρα για τη δια βίου μάθηση και δε χρηματοδοτείται η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε προγράμματα επιμόρφωσης, ενώ ανασταλτικός παράγοντας στη δημιουργία κινήτρων επιμόρφωσης είναι οι περικοπές εκπαιδευτικών αδειών και οι μειώσεις αποδοχών των εκπαιδευτικών.

Κεφάλαιο 4^ο : Συμπεράσματα / Προτάσεις εφαρμογής της ΔΟΠ στις σχολικές μονάδες

Η ΔΟΠ είναι ένας σύγχρονος τρόπος διοίκησης όπου συμμετέχουν όλα τα μέλη ενός οργανισμού, λειτουργώντας ως ομάδα, για τη συνεχή βελτίωση των διαδικασιών και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η ΔΟΠ αποτελεί μια φιλοσοφία που έχει σχέση με τη διοίκηση των επιχειρήσεων και αναπτύχθηκε στοχεύοντας στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών του οργανισμού και στην ικανοποίηση των πελατών. Η Δ.Ο.Π εστιάζει στις ανάγκες του πολίτη, γι’ αυτό υιοθετήθηκε από τις δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς και προσέφερε τα μέγιστα στον εκσυγχρονισμό, τη βελτίωση και την ανάπτυξή τους.

Η Δ.Ο.Π μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία και στο χώρο της εκπαίδευσης επιτυγχάνοντας βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και δημιουργία ανθρωποκεντρικής κουλτούρας, ενώ απαιτεί την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, καθώς κάθε μέλος είναι σημαντικό και από την επίδοσή του εξαρτάται η αποδοτικότητα του εκπαιδευτικού οργανισμού. Η εφαρμογή όμως των αρχών της ΔΟΠ, προσκρούει στο δυσκίνητο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας, που έχει ως κύρια χαρακτηριστικά τον κρατικό συγκεντρωτισμό, τη γραφειοκρατία και την ανυπαρξία κοινού σχεδίου δράσης, ενώ οι δαπάνες για την παιδεία βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιδίωξη αποτελεί η ΔΟΠ να εφαρμοστεί και στο χώρο της εκπαίδευσης, τόσο στη διοίκηση της σχολικής μονάδας όσο και εντός της τάξης, με στόχο να καταστεί το σχολείο ποιοτικό. Βασικές προϋποθέσεις για να καταστεί εφικτή η επίτευξη της ΔΟΠ, όπως προαναφέρθηκε, είναι η αποκέντρωση του συστήματος της εκπαίδευσης, η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων (της εκπαιδευτικής κοινότητας), η ορθή χρήση των Προγραμμάτων Σπουδών, οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται από τους διδάσκοντες (βιωματική μέθοδος, χρήση της νέας τεχνολογίας στη διδασκαλία κλπ.), η δημιουργία κατάλληλου κλίματος στη σχολική μονάδα που ευνοεί την εφαρμογή της ΔΟΠ, η επάρκεια υλικοτεχνικής υποδομής, ο τρόπος αξιολόγησης των μαθητών, το σύστημα μιας συνεχούς επιμόρφωσης των ηγετικών στελεχών και των εκπαιδευτικών, η ύπαρξη χαρισματικού ηγέτη και εργαζόμενοι που προσφέρουν άριστες υπηρεσίες.

Προτάσεις εφαρμογής της ΔΟΠ στις σχολικές μονάδες:

Πρωτίστως η ηγεσία είναι αναγκαίο να στηρίξει τη νέα φιλοσοφία της Δ.Ο.Π. Σύμφωνα με τον Σαΐτη (2008), ο αποτελεσματικός διευθυντής κατανέμει σωστά το έργο του σχολείου μεταξύ των διδασκόντων, τους παρακινεί να αναλάβουν δημιουργικές πρωτοβουλίες, επικοινωνεί συνεχώς με όλους όσους απαρτίζουν την σχολική κοινότητα σε όλο το πλέγμα των ανθρωπίνων σχέσεων και όχι μόνο για την εκτέλεση εργασιών, ενεργεί ως παράγοντας διοικητικής ανάπτυξης, χειρίζεται με σωστό τρόπο τις όποιες διαφορές παρουσιάζονται στο χώρο του σχολείου και αντιλαμβάνεται εγκαίρως τη σχολική πραγματικότητα. Σύμφωνα με την Πετρίδου(2000), με προτροπή της ηγεσίας, το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου καλείται να δεσμευτεί στο κυνήγι της ποιότητας, να εφαρμόσει, και να προτείνει κάθε αναγκαία γι’ αυτό διαδικασία. Οι εκπαιδευτικοί είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουν ότι επιδιώκοντας την ποιότητα προκύπτει όφελος τόσο του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο και των ιδίων, ενώ η συνειδητοποίηση αυτή σύμφωνα με τον Σαΐτη (2011) είναι καθήκον του διευθυντή/ηγέτη και αποτελεί προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί με επιτυχία κάθε πρόγραμμα ή πρωτοβουλία ποιότητας. Επιπροσθέτως ο διευθυντής οφείλει να δώσει στο εκπαιδευτικό προσωπικό τον χρόνο και τον χώρο που χρειάζεται για την σωστή εφαρμογή των αρχών της ΔΟΠ, να συνεργαστεί μαζί τους, με τους γονείς, με τους μαθητές και τα μέλη της κοινότητας, έτσι ώστε να χτιστούν γέφυρες επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσά τους και να συμπορευθούν με κοινή κουλτούρα και όραμα. Επίσης επιβεβλημένη είναι η διοργάνωση από την ηγεσία εκπαιδευτικών προγραμμάτων, για όσους υπαλλήλους δε γνωρίζουν την κουλτούρα του σχολείου, ώστε οι νέοι εκπαιδευτικοί να μπαίνουν πιο γρήγορα στο κλίμα του σχολείου και να ανταπεξέρχονται αποτελεσματικότερα στο παιδαγωγικό και διδακτικό τους έργο.

Για την επίτευξη των στόχων της ΔΟΠ πρέπει όλοι οι εργαζόμενοι στη σχολική μονάδα να αισθάνονται ικανοποιημένοι και να διακατέχονται από πνεύμα αλληλοκατανόησης. Η συνεχής βελτίωση των διαδικασιών, η υιοθέτηση συγχρόνων μεθόδων διδασκαλίας όπως είναι τα project και η βιωματική μέθοδος μάθησης, οδηγούν στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών εκπαίδευσης. Τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας οφείλουν να διοργανώνουν δραστηριότητες επιμορφωτικού χαρακτήρα για τους μαθητές και το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου να παίρνει πρωτοβουλίες για την πρόληψη και τον εντοπισμό τυχόν προβληματικών καταστάσεων στο σχολικό περιβάλλον. Να εφαρμόζεται σύστημα διαμορφωτικής αξιολόγησης των μαθητών και όχι μόνο στο τέλος των μαθημάτων. Εντός και εκτός της αίθουσας διδασκαλίας να λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες οι οποίες ενδυναμώνουν τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, προάγουν την κριτική τους σκέψη, επιτρέπουν τη δοκιμή νέων στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων και τον αναστοχασμό και ωθούν στην κατάκτηση της νέας γνώσης μέσα από ευχάριστους και δημιουργικούς τρόπους. Δραστηριότητες επίσης που διέπονται από ομαδοσυνεργατικό πνεύμα, μέσα από την αλληλεπίδραση που προκύπτει, επιτρέπουν την κοινωνικοποίηση και την ένταξη των υπαρχουσών μειονοτήτων. Οι εκπαιδευτικοί έχουν ηθική υποχρέωση να επιδιώκουν την αυτοβελτίωση αποκτώντας γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες μέσα από διαρκή εκπαίδευση, η οποία συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση του εκπαιδευτικού τους έργου και τους βοηθά να ανταπεξέλθουν με επιτυχία στις δυσκολίες του επαγγέλματός τους.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Deming, W.E. (1993). The Νew Εconomics. Cambridge: MIT Press.

Deming, W. E. (2002). Out of the Crisis. Cambridge Massachusetts: The MIT Press.

E.C (2007). Conclusions of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council, on improving the quality of teacher education. Brussels: E.C.

Fields Joseph. (1993). Total Quality For Schools, a suggestion for American Education. American Society For Quality c, 21.

Lunenburg, F. C. (2010). Total quality management applied to schools. Schooling 1(1), 1-6

Reingold, J. (2000). “You can’t create a leader in the classroom”. USA: Fast Company.

Αθανασούλα - Ρέππα, Α. (2008). Εκπαιδευτική διοίκηση και οργανωσιακή συμπεριφορά. Η παιδαγωγική της διοίκησης της εκπαίδευσης. Αθήνα : Έλλην

Δερβιτσιώτης, Κ. (2005). Διοίκηση ολικής ποιότητας. Αθήνα : Νομική Βιβλιοθήκη.

Δούκας, Χ. (1999). Ποιότητα και Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση-Συνοπτική Ερευνητική Επισκόπηση. Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων 1, 172-186.

Ζαβλανός, Μ. (2003). Η ολική ποιότητα στην εκπαίδευση. Αθήνα: Σταμούλης.

Ζωγόπουλος, Ε. (2011). Ανάλυση Παραγόντων και Κριτηρίων και Υλοποίηση Μοντέλου Βελτίωσης Ολικής Ποιότητας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα: Αυτοέκδοση.

Ζωγόπουλος, Ε. (2012). Σχολική Μονάδα και Διοίκηση Ολικής Ποιότητας. Τα εκπαιδευτικά 101-102, 37-51.

Κατσαρός, Ι. (2008). Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Κουτούζης, M. (2008). Στο: Ρέππα, Α., Κουτούζης, Μ., Μαυρογιώργος, Γ., Νιτσόπουλος, Β., & Χαλκιώτης, Δ. Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων: Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική. Τόμος Α΄. Πάτρα: ΕΑΠ.

Ματθαίου, Δ. (1999). Αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Ματθαίου, Α. (2007). Ποιότητα στην εκπαίδευση. Ιδεολογικές ορίζουσες, εννοιολογήσεις και πολιτικές–Μια συγκριτική θεώρηση. Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων 13, 10-32.

Μιχαλόπουλος, Ν. (2003). Από τη δηµόσια γραφειοκρατία στο δηµόσιο management. Αθήνα: Παπαζήσης.

Μπουραντάς, Δ. (1992). Management, Οργανωτική θεωρία και συμπεριφορά. Αθήνα: Εκδόσεις Team.

Νικολακάκη, Μ. (2003). Διερεύνηση των προϋποθέσεων για μια αποτελεσματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων 8, 5-19.

Πετρίδου, Ε. (2000). Ο προγραμματισμός της δράσης της εκπαιδευτικής μονάδας ως βασικό στοιχείο της Διοίκησης της Ποιότητας στην εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη.

Σαΐτης, Χ. (2008). Ο Διευθυντής στο Δημόσιο Σχολείο. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Σαΐτης, Χ. (2011). Εισαγωγή στη Διοίκηση της Εκπαίδευσης Α και Β. Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση.

Σπανού, Κ. (1996). Το πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης: Μια πρώτη προσέγγιση. Αθήνα: ΙΟΒΕ.

Τσιότρας, Γ. (2002). Βελτίωση ποιότητας. Αθήνα: Μπένου.

Χατζηπαντελή, Π. (1999). Διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού. Αθήνα : Μεταίχμιο.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved