Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία της συγγραφέως

Κριτικές του άρθρου

ISSN: 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 8 Μαΐου 2019

«Εισαγωγή Εκπαιδευτικής Αλλαγής με βάση τα Τρία Στάδια του Fullan»

Ρούσσου Μαρία

MSc- Επιστήμες Αγωγής-Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση

Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής-Υποδιευθύντρια Σχολικής Μονάδας

«Introduction of Educational Change based on Fullan's Three Phases»

Roussou Maria

MSc Education Sciences–Educational Leadership and Administration

Educator of Physical Education- Deputy Principal

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζει την εισαγωγή Εκπαιδευτικής Αλλαγής σε σχολική μονάδα της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέσα από την υλοποίηση εκπαιδευτικής δράσης που αφορά στην βελτίωση της συμπεριφοράς των μαθητών της Ε΄και Στ΄ τάξης του σχολείου καθώς και στην βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα στους μαθητές. Οι άξονες ανάπτυξης της υλοποίησης της εκπαιδευτικής δράσης, στηρίζονται στα αρχικά καθήκοντα των συμμετεχόντων, στα καθήκοντα και στους ρόλους των συμμετεχόντων, στις βοηθητικές παραμέτρους, στις περιοριστικές παραμέτρους, στις διαδικασίες μετάβασης στην «αλλαγή», στις υποστηρικτικές δράσεις, στην ανάληψη ηγετικών δράσεων και στους τομείς αξιολογικής κρίσης της εκπαιδευτικής δράσης. Σε κάθε έναν από αυτούς τους άξονες αναλύεται η εισαγωγή της Εκπαιδευτικής Αλλαγής βάση των τριών σταδίων του Fullan, (εισαγωγή-εφαρμογή-εσωτερίκευση,εγκαθίδρυση). Οι αναφορές που υπάρχουν σε καθένα από τα τρία στάδια αφορούν την διευθύντρια, τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική δράση της εκπαιδευτικής αλλαγής.

Λέξεις κλειδιά: εισαγωγή εκπαιδευτικής αλλαγής, τρία στάδια Fullan

ABSTRACT

This article presents the introduction of Educational Change at a primary school through the implementation of educational action that pertains to the improvement of the behavior of the 5th and 6th grade students as well as the improvement of the relations among them. The key elements for the development of the educational action are the participants' initial duties, the participants' duties and roles, the auxiliary parameters, the restrictive parameters, the procedures of transition to '' change '', the supportive actions, the undertaking of leading actions and the domains of evaluative judgment of the educational action. In every one of these key elements, the introduction of the Educational Change based on Fullan's three phases (initiation - implementation - institutionalization ) is analysed. The references that exist in each one of the three phases are about the principal, the educators, the students and everyone involved in the educational action which aims at the introduction of an educational change.

1. Εισαγωγή

Ο επιταχυνόμενος ρυθμός επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, η παγκοσμιοποίηση, και η αυξανόμενη ροή της νέας γνώσης φέρνει το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς μπροστά σε νέα δεδομένα. Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη το σχολείο να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις της εποχής έτσι ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερο και να βοηθήσει τους μαθητές να ανταπεξέλθουν με επιτυχία στις απαιτήσεις της νέας κοινωνικής πραγματικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο το παραδοσιακό σχολείο και ο ρόλος του υποχωρεί. Το παραδοσιακό σχολείο μετασχηματίζεται και μετεξελίσσεται, μέσα από την εφαρμογή καινοτομιών απαραίτητων για την προσαρμογή, την επιβίωση και την ανάπτυξή του. Έτσι, τα τελευταία χρόνια η ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από προσπάθειες εισαγωγής εκπαιδευτικών αλλαγών μέσα από την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων. Ως εκπαιδευτική αλλαγή νοείται κάθε είδους νέα πρακτική που αφορά τα άτομα που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε ένα εκπαιδευτικό πρόβλημα (Fullan, 1991)^[1]. Οι εκπαιδευτικές αυτές αλλαγές τις περισσότερες φορές αποτελούν «ζήτημα» κεντρικής σύλληψης, έμπνευσης και πρωτοβουλίας. Εφαρμόζονται ευκαιριακά χωρίς έρευνα προγραμματισμό, σχεδιασμό, παρακολούθηση και παρέμβαση στα αποτελέσματά τους ενώ συνήθως αιφνιδιάζουν και προκαλούν αντιστάσεις. Για να είναι αποτελεσματικός ο σχεδιασμός μιας εκπαιδευτικής αλλαγής πρέπει πρώτα να προετοιμάζει τα άτομα που θα εμπλακούν ή θα επηρεαστούν από την συγκεκριμένη αλλαγή ελαχιστοποιώντας τις αντιστάσεις τους και διασφαλίζοντας την αποδοχή της και την αποτελεσματική εφαρμογή της (Fullan, 91)^[2]. Τελικοί αποδέκτες τους είναι οι εκπαιδευτικοί και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους καθώς και οι μαθητές και η βελτίωση των μαθησιακών τους αποτελεσμάτων.

Σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου είναι να παρουσιάσει αναλυτικά τα καθήκοντα και τις δράσεις των εμπλεκομένων στην εισαγωγή της εκπαιδευτικής αλλαγής καθώς και την συμβολή όλων των παραμέτρων υλοποίησης της εκπαιδευτικής δράσης σε επίπεδο σχολικής μονάδας σύμφωνα με το μοντέλο των τριών σταδίων του Fullan (εισαγωγή-εφαρμογή-εσωτερίκευση ή εγκαθίδρυση), έτσι ώστε η εισαγωγή της εκπαιδευτικής αλλαγής να καταστεί αποτελεσματική.

2. Εισαγωγής Εκπαιδευτικής Αλλαγής βάση των Τριών Σταδίων Fullan, σε επίπεδο σχολικής μονάδας.

2.1 Ενδιαφέρουσα Περίπτωση

Στο 10^ο Δημοτικό Σχολείο Άργους στις αρχές του Οκτωβρίου η διευθύντρια συγκαλεί τον Σύλλογο Διδασκόντων (ΣΔ) με θέμα το διαπιστωμένο και καταμαρτυρούμενο πρόβλημα εκρήξεων θυμού των μαθητών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του σχολείου, το οποίο είχε παρατηρηθεί και την προηγούμενη σχολική χρονιά. Κατά την εισήγησή της πρότεινε να υλοποιηθεί από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς των συγκεκριμένων τάξεων ένα σχετικό καινοτόμο σχέδιο δράσης. Ακολουθεί διαλογική συζήτηση ο σύλλογος συντάσσεται με την εισήγηση της διευθύντριας.

Στη συνέχεια γίνεται χαρτογράφηση της δράσης ως προς το περιεχόμενο (αποστολή και σκοπός). Ο τίτλος της είναι «Έχω έναν εχθρό που τον φωνάζουνε θυμό και κάθε μέρα τον νικώ» και εντάσσεται στο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «Για την βελτίωση των ανθρωπίνων σχέσεων». Ο σχεδιασμός της θα γίνει βάση των τριών σταδίων (εισαγωγή-εφαρμογή-εσωτερίκευση) της προσέγγισης του Fullan (1991)^[3].

Επιπλέων δημιουργείται ομάδα ελέγχου και ομάδες εργασίας εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με τον Lindahl, (2006)^[4] η συνεργατική κουλτούρα αλλαγής είναι απαραίτητη προϋπόθεση της σχολικής βελτίωσης. Συντάσσεται χρονοδιάγραμμα, οργανόγραμμα, ομαδικό και ατομικά ημερολόγια παρατήρησης και θέτονται ο σκοπός και οι στόχοι. Η διαμόρφωση στρατηγικής και συλλογικού οράματος, ο καθορισμός ξεκάθαρου σκοπού στόχων και δράσεων η δημιουργία χρονοδιαγραμμάτων, η εξεύρεση πόρων, ο καθορισμός κριτηρίων αξιολόγησης και δημιουργία ενός παρατηρητηρίου συλλογής πληροφοριών, αποτελούν απαραίτητους παράγοντες για μια επιτυχημένη εκπαιδευτική αλλαγή (Fullan, 2001)^[5].

Η διευθύντρια αναλαμβάνει την γραφειοκρατική διεκπεραίωση του εγχειρήματος, την επίλυση πρακτικών προβλημάτων που θα ανακύψουν και την επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Κατά τον Roettger, (2006)^[6] είναι αναγκαία επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όσον αφορά διαδικασία της προτεινόμενης αλλαγής. Οι εκπαιδευτικοί θα συνεργαστούν για την επίτευξη των στόχων τους πραγματοποιώντας διαθεματική προσέγγιση κατά την εφαρμογή της δράσης και προσπαθώντας να συνάψουν παιδαγωγικό συμβόλαιο με τους μαθητές. Τέλος, θα εργαστούν προς την διερεύνηση της σημασίας των φίλων και της φιλίας στη ζωή και προς των τρόπων επίλυσης των προσωπικών διαφορών πέραν του θυμού, του εκνευρισμού ή της υποταγής. Το πρόγραμμα θα υλοποιείται τρεις ώρες την εβδομάδα στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης, της Φυσικής της Θεατρικής και Εικαστικής Αγωγής.

2.2 Προτεινόμενο Μοντέλο Εισαγωγής Εκπαιδευτικής Αλλαγής

Η προσέγγισης του Fullan στην εισαγωγή της εκπαιδευτικής αλλαγής στηρίζεται στο ότι η διαχείριση της αλλαγής αποτελεί ένα μέσο για την ολιστική ανάπτυξη της σχολικής κοινότητας η οποία θεωρείται ένα ανοιχτό κοινωνικό σύστημα που επικεντρώνεται στην συνεχή βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων (Πασιαρδής, 2004)^[7]. Κατά την εισαγωγή της εκπαιδευτικής αλλαγής διαπιστώνεται η ανάγκη για αλλαγή αποφασίζεται η έναρξη της διαδικασίας της αλλαγής και πραγματοποιείται η δέσμευση για την εφαρμογή της. Κατά την εφαρμογή της εκπαιδευτικής αλλαγής σχεδιάζεται και υλοποιείται ένα σχέδιο δράσης της εκπαιδευτικής αλλαγής, αναπτύσσεται και διατηρείται αφοσίωση στο συγκεκριμένο σχέδιο ενώ παρακολουθείται η πρόοδος και τα προβλήματα που ανακύπτουν. Κατά την εσωτερίκευση-εγκαθίδρυση η προσδοκώμενη αλλαγή επιτυγχάνεται και γίνεται αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του σχολείου (Fullan 1993)^[8].

2.3 Πίνακας Εισαγωγής Εκπαιδευτικής Αλλαγής (3 Στάδια Fullan)

	Εισαγωγή	Εφαρμογή	Εγκαθίδρυση
1 Αρχικά καθήκοντα των συμμετεχόντων	Η διευθύντρια: -Συγκαλεί τον ΣΔ όπου τίθεται ως θέμα προς συζήτηση το πρόβλημα εκρήξεων θυμού των μαθητών Ε΄και ΣΤ΄ κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αλλά και των διαλειμμάτων. -Προτείνει να υλοποιηθεί εκπαιδευτική δράση σχετικά με τον έλεγχο του θυμού και τις ανθρώπινες αξίες στις συγκεκριμένες τάξεις. -Παροτρύνει όλους τους εκπαιδευτικούς να συμμετέχουν στην υλοποίηση της δράσης πέραν των υπεύθυνων εκπαιδευτικών των τάξων. -Αναζητά τρόπο ένταξης της δράσης στο αναλυτικό πρόγραμμα. -Εξασφαλίζει συνεργασίες με κοινωνικές δομές παροχής εκπαίδευ-σης. -Ζητά άδεια για μετακινήσεις των μαθητών εντός και εκτός της πε-ριφέρειας του Δήμου. -Υποβάλει αίτημα έγκρισης στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ)Κλειτορίας- Ακράτας για παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος που υλοποιεί «Εκεί που είναι οι αξίες ψάξε και θα τις βρεις». -Επιμορφώνεται σε θέματα σχετικά με τις ανθρώπινες σχέσεις και ωθεί τους εκπαιδευτικούς να κάνουν το ίδιο. -Ενημερώνει σχετικά με την υλοποίηση της εκπαιδευτικής δράσης και ανοίγει διόδους επικοινωνίας και συνεργασίας με τον Σύμβουλο Παιδαγωγικής Ευθύνης (ΣΠΕ) του σχολείου και την Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων(ΥΣΔ). Οι εκπαιδευτικοί: -Συζητούν με τους μαθητές για την ύπαρξη προβλημάτων στην συ-μπεριφορά τους και στις μεταξύ τους σχέσεις και συνάπτουν με τους μαθητές «παιδαγωγικό συμβόλαιο». -Εξασφαλίζουν στήριξη, ενίσχυση και ανατροφοδότηση από την διευθύντρια. -Δημιουργούν ατομικό ημερολόγιο δράσης. -Δημιουργούν κοινό ημερολόγιου δράσης σε συνεργασία με τους μαθητές καταγράφοντας συστηματικά τις επιμέρους δράσεις. -Αναζητούν φορέα ειδικό σε θέματα ανθρωπίνων σχέσεων, που θα παρέχει καθοδήγηση στο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας για την βελ-τίωση των σχέσεων των μαθητών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης. -Επιλέγουν αποτελεσματικές διδακτικές προσεγγίσεις υλοποίησης του προγράμματος. -Αναζητούν πεδία σύνδεσης του προγράμματος με τα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων γνωστικών αντικειμένων. -Μελετούν μεθόδους ανάπτυξης των διαπροσωπικών σχέσεων των μαθητών και καλής επικοινωνίας. -Βοηθούν τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης των προβλημάτων τους. -Μελετούν και μεταδίδουν τις γνώσεις τους στους μαθητές για τις μεθόδους ενίσχυσης της αυτοεκτίμησής τους και του ελέγχου των συναισθημάτων τους. -Προτείνουν στους μαθητές τρόπους ανάπτυξης φιλικών σχέσεων μεταξύ τους. -Ενημερώνουν τους γονείς τόσο για την ανάγκη εφαρμογής της σχολικής καινοτόμου δραστηριότητας με τίτλο «Έχω έναν εχθρό που τον φωνάζουνε θυμό και κάθε μέρα τον νικώ», όσο και για τα αναμενόμενα αποτελέσματα της δράσης αυτής στην βελτίωση της επικοινωνίας και του κλίματος της τάξης.	Η διευθύντρια: -Συγκαλεί τον ΣΔ δύο φορές το μήνα για να ελέγχεται η πορεία της δράσης. -Παρεμβαίνει προς ενίσχυση του έργου των εκπαιδευτικών. -Συμβάλει σε γραφειοκρατικά και πρακτικά θέματα και παρατηρεί την πορεία της δράσης. -Εντάσσει την εκπαιδευτική δράση στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, στο πλαίσιο της διαθεματικότητας και της διεπιστημονικότηας ώστε να εφαρμόζεται τρεις ώρες την εβδομάδα. Οι εκπαιδευτικοί: - Κάνουν χρήση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, της ενεργητικής –βιωματικής μάθησης, της ενεργητικής ακρόασης, της αφήγησης και του συμβολισμού λογοτεχνικών κειμένων, της συζήτησης και του προβληματισμού. -Φροντίζουν ώστε υπάρχει μία φορά την εβδομάδα επικοινωνία με τον ψυχολόγο του ΟΚΑΝΑ ώστε να λαμβάνουν συμβουλές και κατευθύν-σεις αλλά και υποστηρικτικό υλικό. -Παρατηρούν και καταγράφουν την συμπεριφορά των μαθητών. -Παρατηρούν τις αντιδράσεις των μαθητών κατά την εφαρμογή της δράσης. -Ο Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής (ΕΦΑ) διοργανώνει επίσκεψη στο αρχαίο στάδιο της Επιδαύρου όπου συν-δέει το περιεχόμενο του προγράμματος με τις αξίες του Ολυμπισμού. -Ο Εκπαιδευτικός Θεατρικής (ΕΘΑ) Αγωγής υλοποιεί θεατρικό δρώμενο με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις. -Ο Εκπαιδευτικός Εικαστικών αναθέτει σε ομάδες εργασίας μαθητών να συνεργαστούν και να από-τυπώσουν τα συναισθήματά τους. -Πραγματοποιούν επίσκεψη στην βιβλιοθήκη «Παλαμήδης» όπου παρουσιάζεται και αναλύεται από την υπεύθυνη της βιβλιοθήκης βιβλίο με σχετικό περιεχόμενο. -Γίνονται Δειγματικές διδασκαλίες από τους άμεσα εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς στους υπόλοιπους ώστε να είναι σε θέση να αντι-μετωπίζουν τυχόν παρόμοια προβλήματα στην τάξη τους. -Ενημερώνουν τους γονείς για το πρόγραμμα και για την πορεία του. -Διοργανώνουν Τριήμερη εκδρομή στο ΚΠΕ Κλειτορίας-Ακράτας. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων(ΣΓΚ) προσφέρει προσωπική εργασία και οικονομική ενίσχυση στην υλοποίηση του προ-γράμματος. -Ο ιερέας της ενορίας συζητά με τους μαθητές για τις ανθρώπινες σχέσεις.	Η διευθύντρια: -Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ώστε ύστερα από τον κατάλληλο προγραμ-ματισμό να υλοποιούνται σχετικές δράσεις στο σχολείο 2 φορές τον μήνα σε όλες τις τάξεις. Οργανώνει δειγματικές διδασκαλίες σε εκπαιδευτικούς όμορων σχολείων, από τους εμπλεκόμενους στο πρό-γραμμα εκπαιδευτικούς. -Οργανώνει έκθεση ζωγραφικής με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις, ανοιχτή στους γονείς, στο πλαίσιο των εκδη-λώσεων της λήξης του σχολικού έ-τους. -Οργανώνει ενδοσχολική επιμόρφωση από την υπεύθυνη ψυχολόγο του ΟΚΑΝΑ μια φορά το χρόνο με την συμμετοχή εκπαιδευτικών από όμορα σχολεία. -Οργανώνει ενδοσχολικούς αγώνες ποδοσφαίρου αλλά και αγώνες με όμορα σχολεία, όπου επιβραβεύεται όχι η νίκη, αλλά η καλή συμπεριφορά των μαθητών. -Οργανώνει θεατρικό δρώμενο που παρουσιάζεται την «ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας», όπου οι μαθητές γράφουν το σενάριο και αναπαριστούν φαινόμενα έκρηξης, θυμού και καταπάτησης ανθρώπινων αξιών. -Προχωρά, με την βοήθεια του εκ-παιδευτικού πληροφορικής, στη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας επικοινωνίας για θέματα ανθρωπίνων σχέσεων και αρχών.
2 Καθήκοντα και ρόλοι των Συμμετεχό- ντων	Η διευθύντρια: -Συγκαλεί το ΣΔ και υποβάλει πρόταση προς συζήτηση ώστε να πραγματοποιηθεί η εκπαιδευτική δράση ενταγμένη στο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας «Για την βελτίωση των ανθρωπίνων σχέσεων». Στο-χος η εξάλειψη των εκρήξεων θυμού των περισσοτέρων μαθητών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του σχολείου. -Αναγνωρίζοντας το καταμαρτυρούμενο πρόβλημα, αναλαμβάνει την γραφειοκρατική διεκπεραίωση και την λύση πρακτικών προ-βλημάτων που θα προκύψουν και παρέχει ευελιξία το αναλυτικό πρόγραμμα. -Ενημερώνει τον ΣΠΕ, την ΥΣΔ και τους γονείς για την υλοποίηση του προγράμματος και εξασφαλίζει την στήριξή τους. -Οργανώνει ενδοσχολική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σχετική με το θέμα της δράσης. -Ενημερώνει τους εκπαιδευτικούς για τα σχετικά με την εκπαι-δευτική δράση σεμινάρια που πραγματοποιούνται εντός και εκτός νομού και τους παροτρύνει να τα παρακολουθήσουν. -Έρχεται σε επαφή με τον ΟΚΑΝΑ και εξασφαλίζει την συνδρομή των ειδικών επιστημόνων που διαθέτει, υποστηρικτικό υλικό, καθώς και εβδομαδιαία ενδοσχολική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του σχολείου και της ίδιας. Οι εκπαιδευτικοί: -Δημιουργούν ομάδες εργασίας από δασκάλους και εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων. -Δεσμεύονται όλοι για αλληλοσυνεργασία και αλληλοδιάδραση. -Οι εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων θα επιδιώξουν να συμβάλλουν στην επίλυση του προβλήματος μέσα από τα αντικείμενα του μαθήματός τους. -Οι δάσκαλοι των Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεων και η διευθύντρια αναλαμβά-νουν θέσεις υπεύθυνων ομάδων εργασίας εκ-παιδευτικών. -Οι δάσκαλοι ορίζουν αρχηγούς στις ομάδες εργασίας των μαθητών, εκείνους τους μαθητές που αντιδρούν περισσότερο απέναντι στην εφαρμογή της εκπαιδευτικής δράσης. -Οι εκπαιδευτικοί δια-τηρούν ατομικά ημερολόγια καταγραφής. Οι μαθητές: -Αφού παραδέχτηκαν την ύπαρξη προβλήματος στις σχέσεις τους και την συμπεριφορά τους, δεσμεύονται για την συμμετοχή τους στην εφαρμογή της δράσης και την διεκπεραίωση των εργασιών τους. -Χωρίζονται σε ομάδες κατά βούληση. -Οργανώνουν δράσεις ώστε να ενισχύσουν την εφαρμογή του προ-γράμματος. -Οι αρχηγοί των ομάδων εργασίας διατηρούν ομαδικό ημερολόγιο καταγραφής. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Η Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων ενημερώνει το ΚΠΕ Κλει-τορίας-Ακράτας για το αίτημα του σχολείου να πραγματοποιήσει επίσκεψη. -Ο ΣΠΕ οργανώνει σχετική με την δράση επιμόρφωση. -Οι γονείς συνειδητοποιώντας τα οφέλη που θα αποκομίσουν τα παι-διά τους, τα στηρίζουν και τα ωθούν να συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα. -Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων οργανώνει εκδηλώσεις για την οικονομική στήριξη της δράσης. -Η τοπική Ενορία προσφέρει πνευματική στήριξη στους μαθητές.	Η διευθύντρια: -Στηρίζει τους εκπαιδευτικούς στην πραγμάτωση του έργου τους αφή-νοντας τους περιθώρια σχετικής αυτονομίας να δράσουν, να αναλά-βουν πρωτοβουλίες και να θέσουν προτεραιότητες. -Παρατηρεί, αξιολογεί και ανατρφοδοτεί όλους τους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς σχετικά με την πορεία της εφαρμογής της δράσης. -Συγκεντρώνει και αναλύει στοιχεία από την εφαρμογή της δράσης, προσπαθεί να προβλέψει την εξέλιξή της και ενημερώνει τον ΣΔ. -Συγκαλεί τον ΣΔ για επανεξέταση των διαδικασιών και των μεθόδων επίτευξης του σκοπού, όταν αντιληφθεί ότι είναι αναποτελεσματικές. -Διεκπεραιώνει όλες τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και την επικοινωνία με τα εξωτερικά περιβάλλοντα που έχουν σχέση με μετακινήσεις, άδειες, επισκέψεις, επιμορφώσεις, ενημερώσεις. -Σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, ενημερώνει τους γονείς των μαθητών για την πορεία της δράσης και την επίδραση που έχει στα παιδιά τους. Οι εκπαιδευτικοί: -Διαβάζουν κείμενα σχετικά με τις ανθρώπινες αξίες και τις ανθρώπινες σχέσεις στους μαθητές και τα συζητούν. -Κρατάνε ημερολόγιο όπου καταγράφεται η συμπεριφορά και η συμμε-τοχή των μαθητών στη δράση. -Συνεργάζονται με όλους τους άλλους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς ώστε να διαπιστωθεί η συνέχεια, η σύνδεση και η αποδοτικότητα της ε-φαρμογής της δράσης. -Η ΕΦΑ χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος, παιχνίδια συνεργασίας, ομαδικά παιχνίδια, και στοιχεία από το μάθημα και τα βιβλία των προγραμμάτων «Ολυμπιακής Παιδεία» και «Καλλιπάτειρα». Οργανώνει επιπλέον εσωτερικούς αγώνες και αγώνες με όμορα σχολεία. -Η ΕΘΑ χρησιμοποιεί παιχνίδια αλλαγής ρόλων και οργανώνει σχετικό με την δράση θεατρικό δρώμενο. -Η εκπαιδευτικός των Εικαστικών ζητά από τους μαθητές να από-τυπώσουν θετικά και αρνητικά συναισθήματά τους και διοργανώνει έκθεση ζωγραφικής. -Ο εκπαιδευτικός της Πληροφορικής δημιουργεί την πλατφόρμα επικοινωνίας στο σχολικό δίκτυο. Οι μαθητές: -Έχουν ενεργή συμμετοχή, προτείνουν λύσεις για τα προβλήματα που αναδύονται, εκθέτουν τους προβληματισμούς τους, προτείνουν προσεγγίσεις που τους αγγίζουν, προσπαθούν να βελτιωθούν, μένουν στο σκοπό τους για εξέλιξη και βελτίωση της συμπεριφοράς τους. -Συνεργάζονται με τους μαθητές της ομάδας τους, ανακοινώνουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους στο δάσκαλο και στους συμμαθητές τους, διατηρούν τις ομάδες τους σε όλα τα μαθήματα που εμπλέκονται στην εφαρμογή του προγράμματος. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Οι γονείς επιδεικνύουν ενδιαφέρον για στα παιδιά τους για την προσπάθεια που κάνουν. Συμμετέχουν στις ενημερώσεις του σχολείου για το συγκεκριμένο θέμα. Αυτοί που έχουν θεωρητικές γνώσεις, τε-χνικές γνώσεις, προσωπικές εμπειρίες, συμβάλουν εμπράκτως στην εφαρμογή της δράσης. -Οργανώνουν bazaar με χριστουγεννιάτικες κατασκευές για την οικονο- μική ενίσχυση του προγράμματος. -Ο ΣΓΚ καλύπτει την οικονομική υποχρέωση των παιδιών που αδυνατούν να πληρώσουν τη συμμετοχή τους στις μετακινήσεις και την διαμονή τους στο ΚΠΕ Κλειτορίας –Ακράτας. -Ο ΣΠΕ στηρίζει με την παρουσία του την όλη προσπάθεια, ενθαρρύ-νοντας τους εκπαιδευτικούς και συ-ζητώντας με τα παιδιά. Είναι παρόν στις εκδηλώσεις και οργανώνει ενδοσχολικές επιμορφώσεις των εκπαι-δευτικών. -Ο ιερέας της ενορίας βρίσκεται στο πλευρό των μαθητών όποτε των χρειαστούν.	Η διευθύντρια: -Αποκτά εμπειρία και υιοθετεί δια-δικασίες κατανεμημένης, συμμετοχι-κής και μετασχηματιστικής ηγεσίας. -Προωθεί κουλτούρα αλλαγής στο σχολείο που βασίζεται στην συλλο-γικότητα. -Συμβάλει στην δημιουργία θετικού κλίματος. -Αποκτά εμπειρογνωμοσύνη στην αντιμετώπιση και επίλυση προβλη-μάτων συμπεριφοράς. Οι εκπαιδευτικοί: -Λειτουργούν συλλογικά με αλληλο-στήριξη και αλληλοδιάδραση. -Αναπτύσσονται επαγγελματικά και προσωπικά μέσα από την ενδοσχο-λική επιμόρφωση και τα επιμορφω-τικά σεμινάρια που παρακολουθούν. -Ευαισθητοποιούνται σε θέματα μαθητικής συμπεριφοράς και μαθαί-νουν τρόπους αντιμετώπισής τους. -Διαχέουν τις διαδικασίες αντιμετώ-πισης προβλημάτων σε όλους τους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας οι οποίες χρησιμοποιούνται όταν παραστεί ανάγκη. -Δημιουργούν μέσω πλατφόρμας, δί-κτυο συνεργασίας, ανταλλαγής από-ψεων και καλών πρακτικών με εκπαι-δευτικούς άλλων σχολείων του νομού σχετικά με θέματα συμπεριφοράς και διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στις σχολικές μονάδες. Οι μαθητές: -Μαθαίνουν να συνεργάζονται σε ομάδες. -Μαθαίνουν να εξωτερικεύουν τις σκέψεις τους, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και να ελέγχουν το θυμό τους. -Μαθαίνουν ότι όλα τα προβλήματα έχουν λύση αρκεί να υπάρχει σωστός προγραμματισμός, κοινή προσπάθεια και καλή θέληση. -Λαμβάνουν ικανοποίηση από τις επιβραβεύσεις των δασκάλων τους για την επιτυχή συμμετοχή τους στις δραστηριότητες. -Το κλίμα ανάμεσα στους μαθητές βελτιώνεται και υπάρχει πλέον χώρος και χρόνος για βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Λοιποί εμπλεκόμενοι : -Οι γονείς έρχονται πιο κοντά στα παιδιά τους συμμετέχοντας στις ενη-μερώσεις του σχολείου, βοηθώντας τα στο σπίτι και δείχνοντας εμπράκτως το ενδιαφέρον τους σε αυτά. -Ο ΣΠΕ γίνεται μέλος της σχολικής μονάδας, συμβουλεύει, παρέχει επι-στημονική και ηθική στήριξη στους εμπλεκόμενους εκπαιδευτικούς και μαθητές.
3 Βοηθητικές παράμετροι	Η διευθύντρια: -Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την οργάνωση και προγραματισμό της εκπαιδευτικής δράσης. -Θέτει σε προτεραιότητα την διευθέτηση του διαπιστωμένου προ-βλήματος. -Αναλαμβάνει την ευθύνη για την αναγκαία γραφειοκρατική διεκπε-ραίωση. -Μεταδίδει την αισιοδοξία της για την επιτυχή έκβαση της δράσης. Οι εκπαιδευτικοί: -Αναγνωρίζουν και αποδέχονται την ύπαρξη του προβλήματος. -Δεσμεύονται για την συμμετοχή τους στην δράση και για προσπά-θειά τους να επιτευχθεί ο στόχος. -Δρουν συλλογικά και διαθέτουν στην πλειονότητά τους κοινούς στόχους, κοινό όραμα και κουλτούρα αλλαγής. -Δημιουργούν θετικό κλίμα αλλαγής και κλίμα αλλαγής μέσα στις τάξεις τους. -Έχουν την πεποίθηση ότι θα υπάρξει βελτίωση στη διαδικασία της μάθησης και της αποτελεσματικότητας στο σχολικό γίγνεσθαι. -Η συνδρομή των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων και η δημιουργία πλατφόρμας επικοινωνίας με άλλα σχολεία είναι ιδιαίτερα σημα- ντική για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος Οι μαθητές: -Αναγνωρίζουν την ύπαρξη προβλήματος -Συμμετέχουνεκούσια στο πρόγραμμα - Έχουν θετική γνώμη για το αποτέλεσμα της δράσης. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Υπάρχει επιστημονική στήριξη από τον ΣΠΕ. -Η ΥΣΔ ενεργεί για την τελική έγκριση της επίσκεψης των μαθητών στο ΚΠΕ Κλειτορίας-Ακράτας. -Το ΚΠΕ αποδέχεται το αίτημα για συμμετοχή των μαθητών στο πρόγραμμα που υλοποιεί. -Ο ΟΚΑΝΑ αποδέχεται το αίτημα για στήριξη των εμπλεκομένων εκ-παιδευτικών και των μαθητών. -Το προεδρείο του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων (ΠΣΓΚ) αντιμετωπίζει θετικά την όλη προσπάθεια και δεσμεύεται να την στηρίξει.	Η διευθύντρια: -Παρατηρεί, αξιολογεί και εντοπίζει τις αδυναμίες της δράσης. -Μαζί με τις υπεύθυνους εκπαιδευτικούς συντονίζει κατευθύνει και όταν χρειαστεί επαναπροσδιορίζει την δράση. -Παρεμβαίνει σε περιπτώσεις απόκλισης από τον στόχο. -Παραχωρεί την αίθουσα του σχολείου για θεατρικές πρόβες, θεατρικές εκδηλώσεις και έκθεσης ζωγραφικής. -Διαμορφώνει το ωρολόγιο πρόγραμμα για την καλύτερη εφαρμογή της δράσης. -Οργανώνει ενδοσχολική επιμόρφωση. -Δημιουργεί κλίμα ενθουσιασμού για την επιτυχή έκβαση της όλης προσπάθειας. Οι εκπαιδευτικοί: -Η αρμονική συνεργασία όλων των εμπλεκομένων εκπαιδευτικών. -Η ανταλλαγή προβληματισμών, ιδεών και λύσεων με εκπαιδευτικούς άλλων σχολείων μέσω της πλατφόρμας. Οι μαθητές: -Ο ενθουσιασμός για την συμμετοχή τους σε ένα στοχευόμενο μάθημα, διαφορετικό από το συνηθισμένο. - Οι προσπάθειες για αυτοβελτίωση των περισσοτέρων. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο ΣΠΕ συμπαραστέκεται παρακολουθεί και επιβραβεύει τις δραστηριότητες του προγράμματος. -Η ψυχολόγος του ΟΚΑΝΑ κατευθύνει και παρέχει υποστηρικτικό υλικό στους εκπαιδευτικούς κάθε εβδομάδα -Η συνεισφορά της υπεύθυνης της βιβλιοθήκης «Παλαμήδης». -Το ενδιαφέρον και η συμβολή του ιερέα.	Η διευθύντρια: -Αποκτά εμπειρογνωμοσύνη και γίνεται αποτελεσματικότερη στην οργάνωση και στη διοίκηση της σχολικής μονάδας. Οι εκπαιδευτικοί: -Αποκτούν ικανότητα συλλογικής εργασίας. -Αποκτούν γνώσεις αντιμετώπισης των εκρήξεων θυμού και γενικά δια-χείρισης των προβλημάτων συμπερι-φοράς ανάμεσα στους μαθητές. -Η ενδοσχολική επιμόρφωση και γενικότερα η επιμόρφωση των εκ-παιδευτικών και της διευθύντριας γίνεται θεσμός στο σχολείο. -Γίνεται διάχυση των καλών πρακτι-κών σε όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου και στους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στην πλατφόμα. Οι μαθητές: -Αντιλαμβάνονται ότι όλα τα προ-βλήματα μπορούν να λυθούν. -Μαθαίνουν να συνεργάζονται, να προσπαθούν, να βελτιώνονται, να συναγωνίζονται, να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να συνδιαλέγο-νται, να αξιολογούν τον εαυτό τους και τους άλλους. -Πραγματοποιείται βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων των μα-θητών και του ελέγχου της συ-μπεριφοράς τους. Λοιποί παράγοντες: -Οι γονείς συμμετέχουν στις διαδικα-σίες του σχολείου, έρχονται πιο κοντά στα παιδιά τους και γίνονται ενεργά μέλη του σχολείου. -Αναπτύσσεται στενή συνεργασία και στήριξη από τον ΣΓΚ -Δημιουργείται κουλτούρα βελτίωσης και αλλαγής στο σχολείο.
4 Περιοριστικές παράμετροι	Η Διευθύντρια: -Η έλλειψη εμπειρίας Οι εκπαιδευτικοί: -Οι περιορισμένες γνώσεις τους για την διαχείριση του συγκεκριμέ-νου προβλήματος. -Η θέση μεμονωμένων εκπαιδευτικών (να κάνουμε υπομονή, οι μαθητές της ΣΤ΄ τάξης σε λίγους μήνες θα πάνε σε άλλο σχολείο). -Επίκειται η συνταξιοδότηση ενός εκπαιδευτικού ο οποίος δεν δεί- χνει ενδιαφέρον για την εφαρμογή της καινοτόμου δράσης. -Οι εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων εργάζονται και σε πολλά σχολεία και υπάρχει πρόβλημα με τα ωράριά τους. -Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που δεν πιστεύουν στην επιτυχή έκβαση του προγράμματος και ανησυχούν για τις επιπλέον ευθύνες και τον φόρτο εργασίας τους. -Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που αμφιβάλουν για τις ικανότητες της διευθύντριας. Λοιποί παράγοντες: -Υπάρχει προβληματισμός για την εξεύρεση πόρων και για την ένταξη του προγράμματος στο Αναλυτικό Πρόγραμμα. -Δεν παρέχονται κίνητρα στους εκπαιδευτικούς για την εφαρμογή του προγράμματος.	Η Διευθύντρια: -Η εμπλοκή της στο πρόγραμμα αγγίζει μόνο θέματα διαδικαστικά, οργανωτικά και γραφειοκρατικά. -Δεν έχει αποκτήσει ικανοποιητική σχετική επιμόρφωση. Οι εκπαιδευτικοί: -Ο προβληματισμός τους για την κάλυψη της διδακτέας ύλης των μαθημάτων. -Η έλλειψη σχετικής επιμόρφωσής τους. -Η δυσκολία των νέων αναπληρωτών εκπαιδευτικών να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του προγράμματος. -Ο σύλλογος διδασκόντων αδυνατεί να συνεδριάσει με την παρουσία όλων των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών αφού κάποιοι από αυτούς ερ- γάζονται και σε άλλα σχολεία. Οι μαθητές: -Η αντίδραση δύο μα-θητών (των πιο ζωηρών) στην εφαρμογή του προγράμματος χαρακτηρίζοντας τις δράσεις του μονότονες και ανιαρές. Λοιποί παράγοντες: -Η άρνηση μεμονωμένων γονιών να συμμετέχουν στην εφαρμογή της δράσης αφού θεωρούν ότι η συμπεριφορά των παιδιών τους είναι άψογη. -Στις ενημερώσεις- κατευθύνσεις που δίνονται από την ψυχολόγο του ΟΚΑΝΑ δεν μπορούν να παραβρίσκονται όλοι οι εμπλεκόμενοι εκπαι-δευτικοί.	Η Διευθύντρια: -Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα την επόμενη σχολική χρονιά η διευθύ-ντρια να διευθύνει άλλο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί: -Υπάρχουν εμπλεκόμενοι εκπαιδευ-τικοί απόσπασμένοι και αναπληρωτές οι οποίοι είναι άγνωστο αν θα εργάζο-νται τις επόμενες χρονιές στο σχολείο. Οι μαθητές: -Βρίσκουν ενδιαφέρουσες κυρίως τις δράσεις που υλοποιούνται στα μαθήματα των ειδικοτήτων.
5 Διαδικασίες Μετάβασης στην «αλλαγή»	Η Διευθύντρια: -Επιμορφώνεται και αναπτύσσεται επαγγελματικά. -Αναπτύσσει τις αντιληπτικές της δεξιότητες και γίνεται μέλος στις ομάδες εργασίας των εκπαιδευτικών. -Καθοδηγεί και υποκινεί όλους τους εμπλεκόμενους. -Αναπτύσσει δεξιότητες ώστε να κατανοεί τη λειτουργία του σχο-λείου ως οργανωτικό σύνολο. -Εκχωρεί εξουσίες στους εκπαιδευτικούς. -Εκμεταλλεύεται δημιουργικά τις δυνατότητες και τις κλίσεις των εκπαιδευτικών. -Μέσω των ενδοσχολικών επιμορφώσεων που οργανώνει αυξάνεται η ανάγκη των εκπαιδευτικών για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη -Βρίσκει τρόπους ώστε το αναλυτικό πρόγραμμα να αποκτήσει ευελιξία. -Φροντίζει για τη δημιουργία χώρου που θα λειτουργεί ως εργαστή-ρι Εικαστικών και Θεατρικής Αγωγής. -Δημιουργεί πλάνο πιθανών αντιδράσεων στο καινοτόμο πρόγραμμα και τις μεθόδους αντιμετώπισής τους. Οι εκπαιδευτικοί: -Με τις ενέργειές τους οδηγούν τους μαθητές στην παραδοχή και συνειδητοποίηση του προβλήματος στις μεταξύ τους σχέσεις καθώς και στη δέσμευσή τους για συμμετοχή τους στη δράση. -Θέτοντας συγκεκριμένους στόχους προς επίτευξη, αυξάνεται η υπευθυνότητα και η παραγωγικότητά τους. -Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί του προγράμματος τηρούν ομαδικά ημερολόγια και όλοι οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί τηρούν ατομικά ημερολόγια. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Αναπτύσσονται κανάλια επικοινωνίας με ΟΚΑΝΑ και στενή επα-φή με τον ΣΓΚ. -Οι γονείς εμπλέκονται σε σχολικές διαδικασίες σε θέματα που αφορούν την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών τους και γίνονται συμμέτοχοι στην προσπάθεια εξεύρεσης πόρων προς αυτήν την κατεύθυνση.	Η Διευθύντρια:  Ενισχύει την προσπάθεια των εκπαιδευτικών. -Συγκαλεί τακτικά τον σύλλογο διδασκόντων ώστε να συζητούνται και να αναζητούνται λύσεις σε αναδυόμενα θέματα σχετικά με το πρόγραμμα. -Με την βοήθεια των ειδικών και των εκ-παιδευτικών γίνεται αξιολόγηση της πορείας του προγράμματος καθώς και επαναπροσδιορισμός-ανακατεύθυνση των επιμέρους δράσεων. -Αναλαμβάνει να βρεθεί τρόπος ώστε να καλυφθούν τα έξοδα μετακινήσεων των μαθητών που αδυνατεί να τα καλύψει η οικογένειά του -Δημιουργείται με τη συνδρομή του εκπαιδευτικού της Πληροφορικής η πλατφόρμα επικοινωνίας με άλλα σχολεία του νομού. -Πραγματοποιεί έκθεση ζωγραφικής με έργα των παιδιών και με θέμα σχετικό με το πρόγραμμα. Οι εκπαιδευτικοί: -Κάνουν χρήση απλών πρακτικών, ξεκάθαρων και φιλικών με την φύση της σχολικής εργασία, μέσα στην αίθουσα και στο προαύλιο. -Εφαρμόζουν την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας, την βιωματική μάθηση, την ενεργητική ακρόαση. -Όλοι οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί τηρούν οργανογράμματα, χρονοδιαγράμματα και ημερολόγια κατά-γραφής συμπεριφοράς των μαθητών. -Ο εκπαιδευτικός Θεατρικής Αγωγής κάνει χρήση δραματοποιήσεων και παιχνιδιών με αλλαγή ρόλων. -Ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής εφαρμόζει στο μάθημά του παιχνί-δια ομαδικά και παιχνίδια συνεργασίας, επιβραβεύει την βελτίωση των μαθητών και όχι μόνο την αριστεία, ενώ την «Ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού» οργανώνει δράσεις που συνδέονται με τον ρατσισμό, την βία και την διαπολιτισμικότητα. Οι μαθητές: -Συζητούν και αποτυπώνουν τα συναισθήματά τους και τα αντίθετα συναισθήματά τους. -Βρίσκουν τρόπους να επιλύουν τις διαφορές τους χωρίς θυμό, ένταση ή υποταγή. -Μαθαίνουν να ελέγχουν τις παρορμητικές τους αντιδράσεις και αναπτύσσουν την αυτοπεποίθησή, την αυτοεκτίμηση και τον θετικό τρόπο σκέψης τους. -Διερευνούν τη σημασία των φίλων και γενικά της φιλίας στη ζωή τους. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο ψυχολόγος του ΟΚΑΝΑ παρέχει σχετικό υλικό κάθε εβδομάδα και ενισχύει τους μαθητές ψυχολογικά όταν χρειάζεται. -Ο ιερέας της ενορίας μεταβιβάζει μηνύματα αγάπης, σεβασμού, ομό-νοιας, αλληλοβοήθειας, συνεργασίας. -Οι γονείς οργανώνουν εκδηλώσεις για οικονομική ενίσχυση της δράσης.	Ολικά: -Πραγματοποιείται διάχυση καλών πρακτικών σε σχέση με την αντιμετώ-πιση προβλημάτων συμπεριφοράς των μαθητών στο σύνολο της σχολικής μονάδας. -Το οργανόγραμμα, το χρονοδιά-γραμμα και το ημερολόγιο, γίνεται μόνιμος βοηθός και φίλος των εκπαιδευτικών του σχολείου. -Η σχολική κοινότητα γίνεται φιλική προς τις αλλαγές και τις καινοτομίες. -Η επιμόρφωση γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του σχολείου. -Οι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν ευκολότερα υπευθυνότητες που οδηγούν στην βελτίωση του σχολείου. -Τίθενται στόχοι προς επίτευξη κάθε φορά και πιο δύσκολοι. -Αναπτύσσεται η επικοινωνία με τους γονείς. - Οι γονείς ενημερώνονται για τα αποτελέσματα της δράσης ενώ συμ-μετέχουν σε δρώμενα που αφορούν στην βελτίωση των παιδιών τους. -Τα σχολεία του δικτύου ενημερώνο-νται για τα αποτελέσματα του προ-γράμματος. -Η τοπική κοινότητα, ο Δήμος και η Διεύθυνση της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού ενημε-ρώνονται για τα αποτελέσματα του προγράμματος και καλούνται να παραστούν στις εκδηλώσεις.
6 Υποστηρι- κτικές δράσεις	Η Διευθύντρια: -Δημιουργία και διάχυση οράματος, δυναμική ώθηση και αισιοδοξία για την επιτυχία της καινοτόμου δράσης, αποτελεσματική οργάνωση, παραχώρηση εξουσιών, διευκολυντικών παραγόντων και κινήτρων στους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί: -Ανάληψη δράσεων και υπευθυνοτήτων, διάθεση για εργασία, θέλη-ση για ποιοτική εκπαίδευση, ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία των μαθητών, ενδιαφέρον για την αποτελεσματικότητα του προγράμμα-τος, επικοινωνία με εκπαιδευτικούς άλλων σχολείων μέσω πλατφόρ-μας. Οι μαθητές: -Προσπάθεια για την βελτίωση των διαπροσωπικών τους σχέσεων, ανάπτυξη ανθρώπινων αξιών, ανάπτυξη καλής επικοινωνίας στο χώρο του σχολείου, ενδιαφέρον για αυτοβελτίωση. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο Σχολικός Σύμβουλος στηρίζει το πρόγραμμα με συμβουλές και με την επιστημονική του καθοδήγηση. Οι γονείς κατανοούν την α-νάγκη για τη εφαρμογή της δράσης και φροντίζουν για την εξεύρεση πόρων για την υλοποίηση της δράσης. Ο ΟΚΑΝΑ παρέχει στήριξη μέσω και των ειδικών επιστημόνων του.	Η Διευθύντρια: -Κινείται διακριτικά στους χώρους εφαρμογής της δράσης, ενδιαφέρεται, ρωτάει, ενισχύει, επιβραβεύει, επιλύει προβλήματα, διαχειρίζεται αντιδρά-σεις, συντονίζει, αναπροσαρμόζει, διευκολύνει, επιμορφώνεται. Οι εκπαιδευτικοί: -Εργάζονται με διάθεση, διαπιστώνουν αδυναμίες, επιμορφώνονται, επανεξετάζουν, μένουν πιστοί στο όραμα, επιβραβεύουν, ανανεώνονται, αξιολογούν, ανατροφοδοτούν, συνεργάζονται, έχουν υψηλές προσδοκίες, ακολουθούν το οργανόγραμμα, το χρονοδιάγραμμα, κάνουν χρήση του ημερολογίου. Οι μαθητές: -Προσπαθούν, συμμετέχουν, εκφράζουν απορίες, δουλεύουν, βελτιώ-νονται, μένουν πιστοί στη δέσμευση, συνεργάζονται, εκτιμούν, μαθαί-νουν Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Οι γονείς στηρίζουν τα παιδιά τους και τους εκπαιδευτικούς κατά την εφαρμογή της δράσης, συνδράμουν, ενδιαφέρονται. -Οι επιμορφωτές ανταποκρίνονται θετικά στις προσκλήσεις για επιμόρφωση. -Ο ΣΓΚ στηρίζει-συνδράμει. -Ο ψυχολόγος του ΟΚΑΝΑ παρέχει νέο υλικό στους εκπαιδευτικούς κάθε εβδομάδα, ακούει λύνει απορίες  και προβλήματα, κατευθύνει την ψυχολογική προσέγγιση των μαθητών. -Οι εκπαιδευτικοί των άλλων σχολείων μέσω πλατφόρμας εκφράζουν τις απόψεις τους, ανταλλάσουν ιδέες και καλές πρακτικές.	Ολικά: -Επιβράβευση των εκπαιδευτικών από την Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. -Επιβράβευση των μαθητών από την διευθύντρια. -Απαλλαγή από γραφειοκρατικά κα-θήκοντα των εμπλεκομένων στην υλο-ποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων. -Επαναληπτικές επιμορφώσεις κάθε φορά που κρίνεται αναγκαίο.
7 Ανάληψη ηγετικών δράσεων	Η διευθύντρια: -Ορίζει τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες της ομάδας δράσης που α-φορούν τις ανάγκες και τις προτεραιότητας του σχολείου, ύστερα από τις εισηγήσεις και τον ανοιχτό διάλογο με τον ΣΔ. -Αναπτύσσει κουλτούρα μάθησης, εκσυγχρονισμού και αλληλεπί-δρασης. -Αναπτύσσει ισχυρό επαγγελματικό καινοτόμο ήθος. -Ανιχνεύει το επίπεδο ανησυχίας των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών και προσφέρει διαφοροποιημένη, εξατομικευμένη στήριξη. Οι εκπαιδευτικοί: -Εξασφαλίζουν ένα «παιδαγωγικό συμβόλαιο» σεβασμού, ενερ-γητικής ακρόασης και ειλικρινούς ενδιαφέροντος με τους μαθητές. -Οι συντονιστές εκπαιδευτικοί δρουν ως πρωτεργάτες και υποστηρι- κτές των συναδέλφων τους. Οι μαθητές: -Οι αρχηγοί των ομάδων των μαθητών παρακινούν τους συμμαθητές τους για εργασία, συμμετοχή και προσπάθεια. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο ΣΓΚ ευαισθητοποιεί τα μέλη του, συμμετέχει και συνδράμει ενεργά.	Η διευθύντρια: -Συντονίζει τη δράση, φροντίζει να μην υπάρχει παρέκκλιση από το όραμα, αμβλύνει τις αντιστάσεις των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των γονιών. -Οι συντονιστές εκ-παιδευτικοί συντονίζουν τις επιμέρους δράσεις. Οι εκπαιδευτικοί: -Χρησιμοποιούν καινοτόμες διδακτικές δράσεις, παιδαγωγικές ενίσχυσης και συστηματική εξατομικευμένη παρέμβαση. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο ΣΓΚ οργανώνει παράλληλες δράσεις υποστήριξης, κινητοποιεί τους γονείς για συμμετοχή και συνέργεια. -Ο Σχολικός Σύμβουλος προσεγγίζει το έργο παιδαγωγικά, παρατηρεί προτείνει, καθοδηγεί.	Η διευθύντρια: -Αξιολογεί την πορεία της δράσης, ανακοινώνει τα αποτελέσματα στους προϊσταμένους και στην τοπική κοινωνία, επιβραβεύει τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για την συμμετοχή και την προσπάθειά τους. Οι εκπαιδευτικοί: - Μεταδίδουν τα αποτελέσματα στους συναδέλφους του σχολείου τους και στους συναδέλφους των άλλων σχο-λείων μέσω του σχολικού δικτύου. Λοιποί εμπλεκόμενοι: -Ο Σχολικός Σύμβουλος αξιολογεί και επιβραβεύει.
8 Τομείς Αξιολογικής κρίσης	Ολικά: -Η κινητοποίηση, η συμμετοχή και η συνεργασία των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας. -Η δημιουργία κοινού οράματος και κουλτούρας αλλαγής. -Η ανάπτυξη ικανότητας εντοπισμού προ-βλημάτων προς επίλυση στη σχολική μονάδα από τους εκπαιδευτικούς. -Η εμπλοκή εξωτερικών ακροατηρίων στη δράση. -Η εμπλοκή των μαθητών στη δράση και η κατανόηση από μέρους τους της ανάγκης για συνεργασία και προσπάθεια με στόχο την αυτοβελτίωσή τους και την βελτίωση των μεταξύ τους σχέσεων.	Ολικά: -Η αποκατάσταση της ηρεμίας, η καλή επικοινωνία, ο έλεγχος του θυμού και η ελαχιστοποίηση των εκ-ρήξεων από τους μαθητές. -Η ανάπτυξη υπευθυνότητας από τους μαθητές προς επίτευξη της βελτίωσής τους και των στόχων τους. -Η συνεργασίες, οι συνδιαλλαγές και οι φιλίες που δημιουργήθηκαν ανάμεσα στους μαθητές. -Η ανταπόκριση από το άνοιγμα του σχολείου στους γονείς στην τοπική κοινωνία και στα στελέχη της Εκπαίδευσης -Η ανταπόκριση της διευθύντριας στις ανάγκες που δημιουργήθηκαν -Η χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα του σχολικού δικτύου. -Η συνεχιζόμενη αλληλοδιάδραση των εκπαιδευτικών και η προσήλωσή τους στους στόχους του προγράμματος.	Ολικά: -Η αξιοποίηση της εμπειρίας και των μεθόδων για την αντιμετώπιση παρόμοιων φαινομένων από την διευθύντρια τις εκπαιδευτικούς. -Η ανάπτυξη της συλλογικότητας στους εκπαιδευτικούς και η συν-τονισμένη από κοινού δράση για επιτυχή αποτελέσματα. -Η δημιουργία ανάγκης για συνεχή επιμόρφωση και σε άλλα θέματα από εκπαιδευτικούς και διευθύντρια ώστε να εξελίσσονται παράλληλα με την εξελισσόμενη κοινωνία. -Η εφαρμογή του προγράμματος και από άλλα σχολεία. -Η περεταίρω ανάπτυξη του σχολικού δικτύου με την συμμετοχή και άλλων σχολείων που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήματα με σχολεία από όλη την Ελλάδα. -Η απόκτηση αξιών, τρόπων συμπεριφοράς και στάσεων ζωής από τους μαθητές.

3. Σχόλια

Το σχολείο σήμερα είναι ανάγκη να είναι ανοικτό στην εισαγωγή εκπαιδευτικών αλλαγών έτσι ώστε να λειτουργεί και να εξελίσσεται παράλληλα με την κοινωνία. Κάθε νεοεισερχόμενη εκπαιδευτική αλλαγή είναι απαραίτητο να αναπτύσσεται στη βάση ενός οράματος που θα στηρίζεται στο παρελθόν, στο παρόν και στο προσδοκώμενο μέλλον (Στυλιανίδης, 2008)^[9]. Σημαντικές προϋποθέσεις για την επιτυχία της αλλαγής είναι η κατανόηση της φύσης και της αναγκαιότητάς της (Fullan et al, 2005)^[10]

Σε ένα περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται οι διευθυντές των σχολικών μονάδων χρειάζεται να αναπτύσσουν ικανότητες που θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίζουν και να διαχειρίζονται τις εκπαιδευτικές αλλαγές. (Everard et al., 2004)^11]. Η ικανότητα διαχείρισης των εκπαιδευτικών αλλαγών είναι μια από τις ουσιαστικότερες προϋποθέσεις αποτελεσματικής εκπαιδευτικής ηγεσίας (Ιορδανίδης, 2006)^[12]. Ξεπερνά τα όρια της κατεστημένης εκπαιδευτικής διαχείρισης μέσα στο σχολείο και απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες και διαδικασίες (Everard et al., 2004)^[13], ενώ Επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της συμμετοχικής, της κατανεμημένης και της μετασχηματιστικής ηγεσίας (Elmore, 2000)^[14].

Ο στόχος κάθε εκπαιδευτικής αλλαγής είναι διπλός: Η βελτίωση των μαθητών και η βελτίωση των εκπαιδευτικών. Στο επίκεντρο κάθε εκπαιδευτικής μονάδας βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι «αποτελούν μια πλούσια και αστείρευτη πηγή δράσης και λειτουργούν ως φορείς αλλαγής σε αυτό το επίπεδο» (Αθανασούλα – Ρέππα κ.α, 2008)^[15].Οι εκπαιδευτικοί ως τελικοί αποδέκτες και εφαρμοστές της αλλαγής είναι φρόνιμο να συμμετέχουν στην τεκμηρίωση της ανάγκης της αλλαγής και στον σχεδιασμό τρόπων υλοποίησής της αφού είναι αυτοί που διαθέτουν την εμπειρογνωμοσύνη να σχεδιάσουν την γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στο παρόν και στο μέλλον. Ο εκπαιδευτικός αποτελεί τον τελικό «απόλυτο άρχοντα» και διαχειριστή της εκπαιδευτικής αλλαγής αφού τελική δοκιμασία της επιτυχίας ή της αποτυχίας της διενεργείται μέσα στην σχολική τάξη (Αθανασούλα – Ρέππα κ.α, 2008)^[176].

Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η διαδικασία εσωτερίκευσης(εγκαθίδρυσης) της εκπαιδευτικής αλλαγής σε σχέση με τους μαθητές αλλά και όλους τους άλλους εμπλεκόμενους. Κατά την εσωτερίκευση, η εκπαιδευτική αλλαγή δεν θεωρείται ως κάτι καινούριο αλλά ενσωματώνεται στην καθημερινότητα και στην κουλτούρα της σχολικής μονάδας και αναπτύσσει δεσμούς με νέες καινοτόμες δράσεις (Πασιαρδής, 2008)^[17].

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία στην ιστορία της εκπαίδευσης οι δυνάμεις αντίστασης σε κάθε εκπαιδευτική αλλαγή ήταν πολύ περισσότερες από τις δυνάμεις ώθησης προς την επίτευξή τους. Ο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγοντας επίτευξής τους ήταν η κατεύθυνση Top Down της κάθε εισερχόμενης εκπαιδευτικής αλλαγής. Είναι πλέον ανάγκη οι αλλαγές στην εκπαίδευση, για να καθίστανται αποτελεσματικές και ικανές εσωτερίκευσης από την σχολική κοινότητα, να ξεκινούν μέσα από το σχολείο στο οποίο εντέλει θα καταλήξουν. Όταν η εκπαιδευτική αλλαγή εισάγεται με πρωτοβουλία των μελών της ίδιας της σχολικής κοινότητας και όταν βασίζεται στην ικανοποίηση των ιδιαίτερων αναγκών της κάνοντας χρήση προσεγγίσεων που διασφαλίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία (Everard and Morris, 1999)^[19], το σχολείο καθίσταται ένας μαθησιακός οργανισμός, που συνεχώς βελτιώνεται (Fullan, 2005)^[20].

Βιβλιογραφικός κατάλογος

[1] Fullan, M. (1991). The new meaning of education change. London: Cassell, p.4

[2] Fullan, M. (1991). The new meaning of education change. London: Cassell

[3] Fullan, M. (1991). The new meaning of education change. London: Cassell

[4] Lindahl, R. (2006). The Role of Organization Climate and Culture in the School Improvement Process: A Review of the Knowledge Base. National Council of Professors Educational Administration. Ανακτήθηκε Νοέμβριος 10, 2008, από http://cnx.org/content/m13465/latest/

[5] Fullan, M. (2001). The new meaning of educational change (3^rd ed.). NewCollege Press.

[6] Roettger, C. (2006). Change From the Heart. The Journal for Quality and Participation, 29 (2), p.18-20.

[7] Πασιαρδής, Π. (2004). Εκπαιδευτική Ηγεσία-Από την περίοδο της ευμενούς αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή (1^η Έκδ.). Αθήνα: Μεταίχμιο

[8]Fullan, M. (1993). Change forces. London: Cassell.

[9] Στυλιανίδης, Μ. (2008), Το Σχολείο του Μέλλοντος: Στρατηγική πρόγνωση και σχεδιασμός. Αθήνα: Γρηγόρη.

[10] Fullan, M., Cuttress, C., & Kilcher, A. (2005). Eight forces for leaders of change. National Staff Development Council, 26 (4), p.54-64.

[11] Everard K.B, Moris G. and Wilson I.(2004). Effective school managment, London, Paul Chapman Publishing (4^th ed.) σ. 235

[12] Ιορδανίδης, Γ. (2006). Διεύθυνση σχολείου και διαχείριση αλλαγής. Στο: Γ. Μπαγάκης (Επιμ.), Εκπαιδευτικές αλλαγές, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και του σχολείου (σσ. 90- 97). Αθήνα: Μεταίχμιο

[13] Everard K.B, Moris G. and Wilson I.(2004). Effective school managment, London, Paul Chapman Publishing (4^th ed.) σ. 271.

[14] Elmore, R.F. (2000). Building a New Structure for School Leadership. Washington, D.C.:Albert Shanker Institute.

[15] Αθανασούλα – Ρέππα Α, Δακοπούλου Α , Κουτούζης Μ , Μαυρογιώργος Γ, Χαλκιώτης Δ. (2008). Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων, Τόμος Α’, Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική, Πάτρα, Ε.Α.Π. (2^η έκδ.) σελ. 194.

[16] Αθανασούλα – Ρέππα Α, Δακοπούλου Α , Κουτούζης Μ , Μαυρογιώργος Γ, Χαλκιώτης Δ. (2008). Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων, Τόμος Α’, Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική, Πάτρα, Ε.Α.Π. (2^η έκδ.),σελ. 187.

[17] . Πασιαρδής, Π. (2008). Στρατηγικός Σχεδιασμός, καινοτομίες και αξιολόγηση στην εκπαίδευση.Λευκωσία: Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

[19] Everard, K.B., & Morris, G. (1999). Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση.(Δ. Κίκιζας, μετάφρ.). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

[20] Fullan, M. (2005). Leading and sustainability. Thousand Oaks, California: Corwin Press

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved