ISSN : 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία των συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης ISSN: 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 04 Μαρτίου 2022

‘ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ‘’

΄΄ THE BENEFITS OF THE LEARNING PROCESS THROUGH THE LABORATORY IN SECONDARY SCHOOLS ‘’

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ ΣΥΜΕΩΝ ΣΑΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

Καθηγητής Φυσικός Καθηγητής (Μηχανολόγος Μηχανικός)

ΣΑΧΙΝΙΔΟΥ ΧΡΥΣΗ

Δασκάλα

Sachinidis Simeon Salis Anastasios

Physical Professor Professor Secondary (Mechanical Engineer) Education

Sachinidou Crisi

Teacher

Περίληψη στα ελληνικά

Στο πλαίσιο μελέτης σχετικά με τη συμβολή του εργαστηρίου και του πειράματος στη διαδικασία μάθησης, διεξήχθη έρευνα για την συλλογή δεδομένων μέσω ερωτηματολογίου σε πλήθος 40 μαθητών της Α και Β τάξεως του 1^ου ΕΠΑΛ Δράμας. Ιδιαίτερα, αφορμή αποτέλεσε η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων και η εμπλοκή πολλών θετικών επιστημών σε αυτά, καθώς και η ανακαίνιση του σχολικού εργαστηρίου

Περίληψη στα αγγλικά

As part of a study on the contribution of the laboratory and the experiment to the learning process, a survey was conducted to collect data through a questionnaire on a number of 40 students of A and B class of the 1st EPAL Drama. In particular, the occasion was the implementation of educational activities and the involvement of many positive sciences in them, as well as the renovation of the school laboratory.

Εισαγωγή

Η πειραματική διαδικασία περιλαμβάνει τα βήματα που πρέπει να γίνουν από τους μαθητές για την εκτέλεση του πειράματος. Τα βήματα είναι οδηγίες που πρέπει να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια, ώστε να μπορεί ο μαθητής να εκτελέσει το πείραμα με επιτυχία.

Κατά τη διάρκεια της πειραματικής διαδικασίας πρέπει να τονίζονται ξανά όλα τα σημεία εκείνα στα οποία πρέπει οι μαθητές να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας λόγω αυξημένης επικινδυνότητας υλικών που μπορούν να προκαλέσουν ατυχήματα που σε κάποιες περιπτώσεις να είναι και σοβαρά για την υγεία των μαθητών.

Η πειραματική διαδικασία στηρίζεται στην επιστημονική μέθοδο που περιλαμβάνει κάποια βήματα όπως:

§ Παρατηρήσεις πάνω σε ένα φυσικό φαινόμενο ή ομάδα φυσικών φαινομένων.

§ Σχηματισμός μιας γενικής υπόθεσης (μοντέλου) η οποία είναι συνεπής με τις παρατηρήσεις που έγιναν .

§ Χρησιμοποίηση της υπόθεσης για να γίνουν προβλέψεις για την ύπαρξη άλλων φυσικών .

§ Εξέταση των προβλέψεων που έγιναν με επιπρόσθετες παρατηρήσεις και διεξαγωγή πειραμάτων και αναθεώρηση της υπόθεσης ανάλογα, έτσι ώστε να είναι συνεπής και με τα νέα δεδομένα.

Τα δύο τελευταία βήματα επαναλαμβάνονται συνεχώς, ενισχύοντας συνεχώς την ισχύ της υποθέσεως μέσα στα όρια της ακρίβειας των παρατηρήσεων. (Ιντερνετ 1)

Κυρίως θέμα

Η μελέτη ενός εργαστηριακού πειράματος αποτελούσε και αποτελεί μια εμπειρία όχι μόνο ενδιαφέρουσα, αλλά και συναρπαστική. Προκαλεί το θαυμασμό, αλλά ταυτόχρονα και το ενδιαφέρον για αναζήτηση και δημιουργία.

Η μέθοδος διδασκαλίας στην τάξη ήταν και είναι δασκαλοκεντρική. Τα παιδιά δεν συμμετείχαν στη διαδικασία της μάθησης με τρόπο ενεργό, αλλά ως ακροατές άκουγαν το μάθημα και ίσως κάποιες φορές παρακολουθούσαν κάποια επίδειξη πειράματος από το δάσκαλο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδέες τους για το πείραμα που γίνονταν μέσα στην τάξη από κάποιον καθηγητή.

Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών στις μέρες μας άλλαξαν τα δεδομένα. Με την χρήση των εργαστηρίων δίνεται μεγάλη έμφαση στη χρήση πειραμάτων με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται η επίτευξη πολλαπλών διδακτικών στόχων όπως για παράδειγμα: πρόκληση ενδιαφέροντος, κατανόηση του θεωρητικού περιεχομένου του Αναλυτικού Προγράμματος, επίγνωση των φαινομένων, ανάπτυξη ερευνητικού πνεύματος και επιστημονικής προσέγγισης στα προβλήματα, ανάπτυξη πειραματικών και τεχνικών δεξιοτήτων (Hofstein and (Lunetta., 1982)

Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας:

1. είναι να αναδειχθούν, μέσα από σχετική βιβλιογραφική αναζήτηση, οι σχέσεις ανάμεσα στην Πειραματική Διδασκαλία/Μάθηση και

2. Να διατυπωθούν οι απόψεις μέσα από ένα ερωτηματολόγιο που δόθηκε σε 40 μαθητές και να εκφράσουν την γνώμη τους για το ρόλο του εργαστηρίου στην διαδικασία μάθησης

To πείραμα που γίνεται στο εργαστήριο ενός σχολείο, πραγματώνεται σε ένα περιβάλλον το οποίο περιγράφεται ως “περιβάλλον διδασκαλίας και μάθησης.” Το περιβάλλον αυτό είναι σημαντικό με την έννοια ότι δεν είναι μόνο οι μαθητές, ο δάσκαλος, τα θρανία, η αίθουσα, τα βιβλία, τα τετράδια, ο πίνακας ή τα όργανα, αλλά ένας συνδυασμός όλων αυτών. Στο εργαστήριο έχουν την ευκαιρία οι μαθητές να αλλάξουν θέσεις, να σχηματίσουν ομάδες και να συζητούν ξεφεύγοντας από την τυπική διαδικασία μιας τάξης. Αυτό ίσως να αποτελέσει και το κίνητρο στην διαδικασία μάθησης και ενεργοποίησης όπως θα αναλυθεί σε κάποια ερώτηση από το ερωτηματολόγιο που τους δόθηκε.

Σύμφωνα με τις θεωρίες για τη διδασκαλία και τη η εκτέλεση ενός πειράματος στο εργαστήριο:

ú Βοηθάει τους μαθητές διότι τους προκαλεί το ενδιαφέρον, ώστε να περάσουν από την απλή θέαση στη συστηματική παρατήρηση.

ú Προκαλεί προβληματισμό και προάγει τη μάθηση.

ú Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάδειξη των ιδεών των μαθητών σε συγκεκριμένα θέματα. (Αθανασάκης, Α.,1994).

Η αξιοποίηση των εργαστηρίων σε ένα σχολείο και σε συνδυασμό με την εισαγωγή μεθόδων ενεργητικής μάθησης, προάγει την ανακαλυπτική μάθηση, αναδεικνύοντας την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων μάθησης και παράλληλα εισάγει περισσότερες και πιο ευέλικτες διαδικασίες στη διδασκαλία του κάθε γνωστικού αντικειμένου στο σχολείο (Ράπτης Α., Ράπτη Α. .,2007).

Έτσι δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να διευρύνουν τους ορίζοντές τους σε όλα τα επίπεδα της μάθησης.

Ειδικότερα, τα παιδιά:

§ αποκτούν γνώσεις, προβληματίζονται, ανακαλύπτουν, παίρνουν αποφάσεις,

§ εξασκούν την αδρή κινητικότητά τους, άλλα με λιγότερη και άλλα με περισσότερη προσπάθεια,

§ αναπτύσσουν δικά τους κριτήρια για τη γνώση με βάση τα ενδιαφέροντά τους,

§ αξιολογούν τη διαδικασία και το αποτέλεσμα με βάση την πρωτοτυπία, τον τρόπο και την ευχαρίστηση που τους προκαλεί, καθώς και το ενδιαφέρον και την ευχαρίστηση που αντλούν από τη δημιουργία τους,

§ καλλιεργούν τη δημιουργικότητά τους με παραγωγή και σύνθεση προσωπικών
πρωτότυπων έργων,

§ καλλιεργούν τη δημιουργική τους διάθεση και εκφράζονται ελεύθερα.

Στα οφέλη της εφαρμογής και υλοποίησης των Εργαστηρίων συγκαταλέγεται το μεγάλο εύρος δεξιοτήτων (μάθησης, κοινωνικών, συναισθηματικών, τεχνολογίας) που καλλιεργούνται και διατρέχουν όλους τους θεματικούς κύκλους, με αποτέλεσμα σταδιακά η μάθηση να εκπορεύεται αλλά και να βασίζεται αποκλειστικά στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των ίδιων των μαθητών.

Στο εργαστήριο με την διαδικασία ενός πειράματος επιλέγεται και η τεχνική που θεωρείται ότι επιφέρει τα βέλτιστα μαθησιακά αποτελέσματα και κινητοποιεί το ενδιαφέρον των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός, χρησιμοποιώντας διαφορετικές διδακτικές τεχνικές, ικανοποιεί τις μαθησιακές ανάγκες και τους διαφορετικούς τρόπους μάθησης των μαθητών τους οποίους εξασκεί σε εναλλακτικές μορφές μάθησης.

Η επίδειξη αποτελεί μία χρήσιμη τεχνική, καθώς

§ η μάθηση επιτυγχάνεται μέσα από την πράξη,

§ συμπληρώνει και υποστηρίζει την εφαρμογή άλλων τεχνικών διδασκαλίας,

§ στο πλαίσιο εφαρμογής της, οι μαθητές σχηματίζουν πλήρεις και σαφείς παραστάσεις, καθώς παρουσιάζονται οι ορθές και οι λαθεμένες πράξεις, οι εναλλακτικές λύσεις και οι διαδικασίες,

§ εξασφαλίζεται η ενεργοποίηση όλων των μαθητών και κινητοποιείται το ενδιαφέρον τους και

§ διευκολύνονται οι μαθητές που δεν έχουν πλούσιο λεξιλόγιο (Γιαννούλης.,1993).

Οι μαθητές:

§ γνωρίζουν τον τρόπο που εφαρμόζονται οι γνώσεις που αποκτούν,

§ αποκτούν θετική στάση απέναντι σε κάποια θεωρία ή πρακτική, γνωρίζοντας τη χρησιμότητα της εφαρμογής της,

§ εμπεδώνουν τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες για να είναι δυνατή η εφαρμογή νόμων, κανονισμών και ενεργειών και

§ αποκτούν εμπειρία και κριτική σκέψη. (Κουλαϊδής.,2007).

Πειραματική διαδικασία.

Ερωτηματολόγιο:

Οι μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου κλήθηκαν να απαντήσουν εθελοντικά σε ανώνυμο ερωτηματολόγιο, το οποίο περιελάμβανε 9 ερωτήσεις, οι οποίες είχαν σκοπό να ερευνήσουν, σε ποιο βαθμό ωφελεί το πείραμα και το εργαστήριο στην διαδικασία της μάθησης.

1. Πιστεύετε ότι είναι θετικό να υπάρχει στο σχολείο σας αίθουσα εργαστηρίου.

ΝΑΙ 38/40 ΟΧΙ 2/40

2. Πιστεύετε ότι τα οργανωμένα εργαστήρια σε κάθε σχολείο συμβάλουν στη διαδικασία μάθησης με τον πιο βέλτιστο τρόπο

ΝΑΙ 33/40 ΟΧΙ 7/40

3. Πιστεύετε ότι συμβάλλει θετικά η διαδικασία της μάθησης να πραγματοποιείται σε χώρους όπως εργαστήρια ή διαμορφωμένη σχολική αίθουσα, στην οποία τα θρανία θα έχουν διαφορετικές διατάξεις όπως, κυκλική, σε σχήμα Π, σε ομάδες;

Α. ΝΑΙ 31/40 Β. ΟΧΙ 9/40

4. Πιστεύετε ότι κατά την διαδικασία ενός πειράματος στο εργαστήριο, η συμμετοχή σας θα πρέπει να είναι:

Α. Ενεργή 29/40 Β. Ανενεργή (να παρακολουθείτε τον καθηγητή) 11/40

5. Πιστεύετε ότι η γνώση αποκτάται καλύτερα με την διαδικασία ενός πειράματος;

Α. ΝΑΙ 37/40 Β. ΟΧΙ 3/40

6. Πιστεύετε ότι καλό είναι να πραγματοποιείται πρώτα:

Α. Το πείραμα και να αποκτάται η γνώση από τους μαθητές. 13/40

Β . Η θεωρία και να αποκτάται η γνώση από τους μαθητές. 5/40

Γ . Ο συνδυασμός πείραμα και θεωρία. 22/40

7. Στην διαδικασία του πειράματος καλό είναι κατά την γνώμη σας:

Α. Οι μαθητές να δρουν σε ομάδες και ο καθηγητής να τους καθοδηγεί με υποδείξεις. 13/40

Β. Ο καθηγητής να κάνει το πείραμα και οι μαθητές να παρακολουθούν και να ρωτούν όταν έχουν κάποιες απορίες. 27/40

8.Στην διαδικασία του πειράματος στο χώρο του εργαστηρίου είναι καλό κατά την γνώμη σας:

Α. Να υπάρχει ελευθερία κινήσεως των μαθητών όπως, διάλογοι, συνεργασία και μετακινήσεις από τις θέσεις τους. 25/40

Β. Να υπάρχει αυστηρότητα παρόμοια του κλίματος της τάξης. 15/40

9. Πιστεύετε ότι θα βελτίωνε την διαδικασία μάθησης στο σχολείο σας αν γίνονται πολλά πειράματα στο σχολείο (όπως στο εργαστήριο):

Α. ΝΑΙ 27/40 Β. ΟΧΙ 1/40 Γ. ΑΛΛΟΤΕ ΝΑΙ ΑΛΛΟΤΕ ΟΧΙ 12/40

Οι απαντήσεις δόθηκαν με την επιλογή μιας από τις προκαθορισμένες που είχαμε σημειώσει.

Αποτελέσματα:

Από την έρευνα εξάγεται το συμπέρασμα:

Οι μαθητές θεωρούν σε μεγάλο ποσοστό θετική την ύπαρξη εργαστηρίου στο σχολείο (95%), αλλά και ότι συμβάλει κατά πολύ στην διαδικασία μάθησης όταν αυτό είναι οργανωμένο (82,5%).

Ιδιαίτερα, αυξημένο είναι το ποσοστό των μαθητών (77,5%) οι οποίοι θεωρούν ότι υπάρχει μεγαλύτερη συμβολή στην μάθηση, όταν αυτή γίνεται εντός του εργαστηρίου ή σε διαμορφωμένη σχολική αίθουσα, Συγκεκριμένα, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι είναι θετικό να υπάρχει στο σχολείο σας αίθουσα εργαστηρίου;» οι 38 μαθητές απάντησαν ΝΑΙ έναντι 2 οι οποίοι απάντησαν ΟΧΙ.

Επίσης, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι τα οργανωμένα εργαστήρια σε κάθε σχολείο συμβάλουν στη διαδικασία μάθησης με τον πιο βέλτιστο τρόπο;» οι 33 μαθητές απάντησαν ΝΑΙ έναντι 7 οι οποίοι απάντησαν ΟΧΙ.

Επιπροσθέτως, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι συμβάλλει θετικά η διαδικασία της μάθησης να πραγματοποιείται σε χώρους όπως εργαστήρια ή διαμορφωμένη σχολική αίθουσα, στην οποία τα θρανία θα έχουν διαφορετικές διατάξεις όπως, κυκλική, σε σχήμα Π, σε ομάδες;» οι 31 μαθητές απάντησαν ΝΑΙ έναντι 9 οι οποίοι απάντησαν ΟΧΙ.

Αναφορικά με τη συμβολή του πειράματος στην διαδικασία της μάθησης, το 92,5% των μαθητών, θεωρεί ότι η γνώση αποκτάται καλύτερα μέσω του πειράματος, ενώ σχετικά με τα ωφέλει του πειράματος στην διαδικασία της μάθησης, το 67,5% των μαθητών θεωρεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιούνται πολλά πειράματα στο σχολείο, καθώς με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται η διαδικασία μάθησης.

Παράλληλα, το 72,5% θεωρεί ότι θα πρέπει ο μαθητής να έχει ενεργή συμμετοχή κατά την διαδικασία του πειράματος και μην παρακολουθούν μόνο τον Καθηγητή ο οποίος το πραγματοποιεί. Συγκεκριμένα, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι η γνώση αποκτάται καλύτερα με την διαδικασία ενός πειράματος;» οι 37 μαθητές απάντησαν ΝΑΙ, έναντι 3 οι οποίοι απάντησαν ΟΧΙ, ενώ στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι θα βελτίωνε την διαδικασία μάθησης στο σχολείο σας αν γίνονται πολλά πειράματα στο σχολείο (όπως στο εργαστήριο)» οι 27 μαθητές απάντησαν ΝΑΙ, έναντι 1 που απάντησε ΟΧΙ και 12 οι οποίοι απάντησαν ΑΛΛΟΤΕ ΝΑΙ ΑΛΛΟΤΕ ΟΧΙ. Τέλος, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι κατά την διαδικασία ενός πειράματος στο εργαστήριο, η συμμετοχή σας θα πρέπει να είναι» οι 29 μαθητές απάντησαν Ενεργή ενώ οι 11 Ανενεργή (να παρακολουθείτε τον καθηγητή).

Σχετικά με την απόκτηση γνώσης μέσω του πειράματος είναι αξιοσημείωτο ότι το 32,5% θεωρεί ότι πρώτα θα πρέπει να εφαρμόζεται το πείραμα και στη συνέχεια να αποκτάται η γνώση από τους μαθητές, ενώ το 55% θεωρεί ότι θα πρέπει να γίνεται ένα συνδυασμός θεωρίας και πειράματος. Αντίστοιχα, είναι σημαντικό ότι μόνο το 32,5% θεωρεί ότι κατά την διαδικασία του πειράματος είναι καλύτερο οι μαθητές να δρουν σε ομάδες με την καθοδήγηση και τις υποδείξεις του καθηγητή. Αναφορικά με την διαδικασία του πειράματος στο εργαστήριο το 62,5% θεωρεί ότι είναι καλύτερο να πραγματοποιείται με ελευθερία κινήσεων, δηλαδή να βασίζεται στο ομαδοσυνεργατικό μοντέλο, να υπάρχει η συζήτηση,ο διάλογος και ο προβληματισμός μεταξύ των μαθητών, ενώ αξίζει προσοχής ότι το 37,5% θεωρεί ότι κατά την διαδικασία του πειράματος στο εργαστήριο, θα πρέπει να υπάρχει η ανάλογη αυστηρότητα της τάξης. Συγκεκριμένα, αναφορικά με την σχέση θεωρίας και πειράματος, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι καλό είναι να πραγματοποιείται πρώτα: Α. Το πείραμα και να αποκτάται η γνώση από τους μαθητές, Β. Η θεωρία και να αποκτάται η γνώση από τους μαθητές, Γ. Ο συνδυασμός πείραμα και θεωρία», οι 13 μαθητές απάντησαν το Α, 5 μαθητές απάντησαν το Β και τέλος 22 μαθητές απάντησαν το Γ. Σχετικά με την διαδικασία του πειράματος, στην ερώτηση: «Στην διαδικασία του πειράματος καλό είναι κατά την γνώμη σας: Α. Οι μαθητές να δρουν σε ομάδες και ο καθηγητής να τους καθοδηγεί με υποδείξεις, Β. Ο καθηγητής να κάνει το πείραμα και οι μαθητές να παρακολουθούν και να ρωτούν όταν έχουν κάποιες απορίες», οι 13 μαθητές απάντησαν το Α και 27 μαθητές το Β. Τέλος, αναφορικά με την στάση των μαθητών εντός του εργαστηρίου, στην ερώτηση: «Στην διαδικασία του πειράματος στο χώρο του εργαστηρίου είναι καλό κατά την γνώμη σας: Α. Να υπάρχει ελευθερία κινήσεως των μαθητών όπως, διάλογοι, συνεργασία και μετακινήσεις από τις θέσεις τους, Β. Να υπάρχει αυστηρότητα παρόμοια του κλίματος της τάξης», οι 25 μαθητές απάντησαν τον Α και 15 μαθητές το Β.

Συμπεράσματα:

Συμπερασματικά καταλήγουμε ότι η ύπαρξη ενός οργανωμένου εργαστηρίου στο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και η πραγματοποίηση του μαθήματος μέσα σε αυτό, συμβάλει σημαντικά στην απόκτηση γνώση, ενώ τα παιδαγωγικά και μαθησιακά ωφέλει είναι πολλά. Ιδιαίτερα, αποδείχθηκε μέσω της έρευνας, ότι οι μαθητές επιθυμούν να πραγματοποιούνται περισσότερα πειράματα, καθώς με αυτό τον τρόπο αποκτούν καλύτερα την γνώση και αφομοιώνουν ευκολότερα την ύλη. Σημαντικό είναι το μεγάλο ποσοστό των μαθητών, οι οποίοι θεωρούν ότι είναι προτιμότερο το πείραμα να πραγματοποιείται από τον καθηγητή και οι μαθητές να ρωτούν όταν έχουν απορίες. Αξιοσημείωτο είναι ότι μεγάλο ποσοστό θεωρεί ότι ο μαθητής θα πρέπει να έχει ενεργό ρόλο κατά την διαδικασία του πειράματος και να υπάρχει ελευθερία κινήσεως (ομαδοσυνεργατικό μοντέλο). Αυτή η διαφορά που ανακύπτει δημιουργεί ένα προβληματισμό, ο οποίος μας οδηγεί στο εξής συμπέρασμα. Οι μαθητές επιθυμούν να συμμετέχουν στο πείραμα ενεργά σε ομάδες, θέλουν, ωστόσο, το πείραμα να πραγματοποιείται πρώτα από τον καθηγητή, να παρεμβαίνουν όταν έχουν απορίες και στη συνέχεια να το πραγματοποιούν οι ίδιοι.

Βιβλιογραφία

Αθανασάκης, Α.(1994). Σημειώσεις επιμορφωτικού σεμιναρίου στα πειράματα.

Γρηγοριάδου, Μ., Γόγουλου, Α. & Γουλή, Ε. (2009). Διδακτικές Προσεγγίσεις και Εργαλεία για τη Διδασκαλία της Πληροφορικής. Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών

Κουλαϊδής, Β. (2007). Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής – Δημιουργικής Σκέψης για τη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. ΟΕΠΕΚ

Ράπτης Α., Ράπτη Α. (2007). Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας.

Ολική Προσέγγιση. Αθήνα.

Ιντερνετ 1:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BC%CE%AD%CE%B8%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82

Hofstein, A and Lunetta, V.N. (1982).The role of the laboratory in science teaching:
Neglected aspects of research. Review of Educational Research, 52 (2), 201-217.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved