ISSN : 2241-4665

Αρχική σελίδα περιοδικού C.V.P. Παιδαγωγικής & Εκπαίδευσης

Σύντομη βιογραφία των συγγραφέων

Κριτικές του άρθρου

ISSN: 2241-4665

Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 16 Ιουλίου 2021

«Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης: απόψεις γονέων»

Σεμεντεριάδης Θεμιστοκλής Νηπιαγωγός, Διδακτορικό στις Παιδαγωγικές Επιστήμες

Κατσάρα Ασπασία, Δασκάλα, Μεταπτυχιακό στις Επιστήμες της Αγωγής

Ξενίδης Ιωάννης, Νηπιαγωγός

Ροΐδη Ευφροσύνη, Νηπιαγωγός

“Computers in Pre-school Education: Parents’ Views”

Sementeriadis Themistoklis, Kindergarten teacher, PhD in Pedagogical Sciences

Katsara Aspasia, Elementary school teacher, Master in Education

Xenidis Ioannis, Kindergarten teacher

Roidi Effrosyni, Kindergarten teacher

Περίληψη

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθούν οι απόψεις των γονέων των μικρών παιδιών που φοιτούν σε παιδικούς σταθμούς και σε νηπιαγωγεία σχετικά με την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους χώρους αυτούς, τη χρήση τους και τις συνέπειες που αυτή επιφέρει στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών και στην παιδαγωγική διαδικασία. Η έρευνα διεξήχθη σε ένα τυχαίο δείγμα 51 οικογενειών. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ημιδομημένη συνέντευξη. Οι γονείς φαίνεται να έχουν αποδεχθεί την αναγκαιότητα εισαγωγής του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους παιδικούς σταθμούς και στα νηπιαγωγεία, θεωρούν πως έχει κυρίως ψυχαγωγική διάσταση και η εκπαιδευτική του χρήση μπορεί να υποστηρίξει όλους τους τομείς του παιδαγωγικού προγράμματος.

Λέξεις-κλειδιά: ηλεκτρονικός υπολογιστής, απόψεις γονέων, παιδικός σταθμός-νηπιαγωγείο

Abstract

Our current study aims to look into nursery and kindergarten children parents’ views regarding the introduction of the computer in these educational levels, its use as well as its impact on children’s development and the educational process. The research was conducted in a random sample of 51 families. A semi-constructed interview was employed during the research. Parents seem to have accepted the necessity of the introduction of the computer in nursery as well as kindergarten schools and believe that it has an entertaining dimension; on the whole its educational use can support all the aspects of the pedagogical programme.

Key-words: computer, parents’ views, nursery-kindergarten

Εισαγωγή

Στην εποχή μας οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν επιφέρει ριζικές αλλαγές και έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, διαμορφώνοντας σε μεγάλο βαθμό τη δομή, το περιεχόμενο και τους στόχους της εκπαιδευτικής διαδικασίας (Παπαδημητρίου, Αρσένη, & Καλύβα, 2017). Η εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή ή των tablets στο σχολικό περιβάλλον αναπόφευκτα διαφοροποιεί τη μορφή διδασκαλίας, δημιουργώντας ανοιχτά περιβάλλοντα μάθησης, τα οποία ευνοούν τη συνεργατική, ενεργητική και αλληλεπιδραστική μάθηση για το σύνολο των μαθητών στο πλαίσιο μιας αντισταθμιστικής λογικής (Garland, 2006). Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής έχει ποικίλες χρήσεις στο σχολείο: διακριτό γνωστικό αντικείμενο, πηγή και μέσο πληροφόρησης, εποπτικό και επικοινωνιακό μέσο, γνωστικό και αναπτυξιακό εργαλείο, μέσο διασκέδασης και άτυπης μάθησης (Ράπτης & Ράπτη, 2004). Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένας δημόσιος διάλογος για την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης (παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία), καθώς η χρήση του από μικρότερα παιδιά προκαλεί έντονες διαφωνίες και προβληματισμό, αν και αποτελεί μια πραγματικότητα (Νατσιοπούλου & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, 2012). Στον διάλογο αυτόν σημαντικός είναι ο ρόλος των γονέων των μικρών παιδιών, διότι οι απόψεις που ενστερνίζονται και καταθέτουν συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας κοινωνικής αντίληψης και, ως έναν βαθμό, επιδρούν στο παιδαγωγικό έργο που συντελείται στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθούν οι απόψεις των γονέων των μικρών παιδιών που φοιτούν σε παιδικούς σταθμούς και σε νηπιαγωγεία σχετικά με την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους χώρους αυτούς, τη χρήση του και τις συνέπειες που αυτή επιφέρει στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών και στην παιδαγωγική διαδικασία.

Θεωρητικό πλαίσιο

Κατά την πρώτη περίοδο του 21^ου αιώνα σημαντικός είναι ο αριθμός των μικρών παιδιών που ασχολούνται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ειδικότερα στις ΗΠΑ, το ένα τρίτο των παιδιών ηλικίας 0-3 ετών και τα δύο τρίτα των παιδιών ηλικίας 4-6 ετών αφιερώνουν καθημερινά χρόνο στον υπολογιστή (Rideout, Vandewater, & Wartella, 2003). Στη Μεγάλη Βρετανία το ένα τρίτο των παιδιών ηλικίας 3-4 ετών χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, desktop, laptop ή netbook (Ofcom, 2012), ενώ στο Βέλγιο και τη Σουηδία το 70% των παιδιών προσχολικής ηλικίας συνδέεται με το διαδίκτυο μερικές φορές τον μήνα (Teuwen, De Grooff, & Zaman, 2012· Findahl, 2013). Στην Ελλάδα τα παιδιά έχουν την πρώτη τους επαφή με το διαδίκτυο από την προσχολική ηλικία (Νικολοπούλου, 2009· Κανελλόπουλος, 2018). Γενικότερα, με την πάροδο των χρόνων ολοένα και περισσότερο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ασχολούνται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή (Ofcom, 2017).

Έχουν διατυπωθεί αντιτιθέμενες απόψεις για τη σχέση των μικρών παιδιών με τα ηλεκτρονικά Μέσα. Η πρώτη υποστηρίζει πως τα παιδιά είναι ευάλωτα απέναντι στα Μέσα λόγω των γνωστικών τους αδυναμιών και δεν έχουν τη δυνατότητα να τα διαχειριστούν, ενώ η δεύτερη θεωρεί πως τα παιδιά διαθέτουν μια φυσική, αυθόρμητη τάση να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά Μέσα, μια ισχυρή μορφή ψηφιακής εγγραμματοσύνης που επιτρέπει τη δημιουργική τους χρήση (Βρύζας & Τσιτουρίδου, 2005). Οι επικριτές της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή από τα μικρά παιδιά υποστηρίζουν ότι αυτά πρέπει να βρίσκονται σε συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο για να χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος δεν τους παρέχει τη δυνατότητα για χειρισμό τρισδιάστατων αντικειμένων και αλληλεπίδραση με άλλα άτομα, δραστηριότητες απαραίτητες για τη συγκεκριμένη ηλικία (Νατσιοπούλου & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, 2012), κι από την άλλη, οι θιασώτες της χρήσης του θεωρούν ότι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των παιδιών, αναπτύσσει τις γλωσσικές και νοητικές τους ικανότητες και ασκεί τη λεπτή τους κινητικότητα (Clements & Sarama, 2003· Fiorini, 2010). Και οι δύο απόψεις, όμως, έχουν ντετερμινιστικό χαρακτήρα και φαίνεται να μη λαμβάνουν υπόψη τους την πολιτιστική πραγματικότητα στην οποία ζουν και αναπτύσσονται τα παιδιά, μια πραγματικότητα που έχει δυναμικό χαρακτήρα και δίνει την ευκαιρία στα παιδιά προσχολικής ηλικίας να αυτονομηθούν και να αυτενεργήσουν (Buckingham, 1998).

Η εκπαιδευτική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία προσδιορίζεται από τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα. Στους παιδικούς σταθμούς, οι οποίοι δεν έχουν επίσημα εκπαιδευτική διάσταση, το αναλυτικό πρόγραμμα που υφίσταται βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιο και η χρήση του δεν έχει γενικευθεί. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα οι αναφορές στον ηλεκτρονικό υπολογιστή είναι σποραδικές και δεν αποτελεί διακριτή μαθησιακή περιοχή (Σεμεντεριάδης, 2017). Ουσιαστικά, η εκπαιδευτική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους παιδικούς σταθμούς στην Ελλάδα είναι προαιρετική και μάλλον σπάνια (Νατσιοπούλου & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, 2012). Στο αναλυτικό πρόγραμμα για το νηπιαγωγείο, στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής έχει ενταχθεί ως ξεχωριστή ενότητα επιδιώκοντας:

Να αντιληφθούν τα μικρά παιδιά ποιες ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου εξυπηρετούν οι νέες τεχνολογίες και σε τι χρησιμεύουν στη ζωή μας. 

Να αναπτύξουν [τα παιδιά] δεξιότητες αξιοποίησης των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων -και κυρίως του ηλεκτρονικού υπολογιστή- ως εργαλείων για τις διερευνήσεις, τις αναζητήσεις και τις παραγωγές τους (Δαφέρμου, Κουλούρη, & Μπασαγιάννη, 2006, σελ. 351). 

Όσον αφορά στις απόψεις των νηπιαγωγών για τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στο νηπιαγωγείο, αυτοί/αυτές πιστεύουν ότι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής συμβάλλει στη διεξαγωγή της διδασκαλίας και στην επίτευξη των διδακτικών στόχων, αλλά εκφράζουν τον προβληματισμό τους σχετικά με την ελευθερία που αφήνει στον/στην εκπαιδευτικό. Επίσης, οι νηπιαγωγοί υποστηρίζουν ότι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής συμβάλλει στη γλωσσική και νοητική ανάπτυξη των παιδιών, στη μαθηματική τους καλλιέργεια, στην ανάπτυξη των χωρικών εννοιών, στην παροχή πληροφοριών, γνώσεων και δυνατότητας για παιχνίδι (Ζαράνης & Οικονομίδης, 2009). Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι απόψεις των βρεφονηπιοκόμων για την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στον παιδικό σταθμό, αν και αυτοί/αυτές είναι περισσότερο επιφυλακτικοί/επιφυλακτικές (Νατσιοπούλου, 2014). Οι γονείς των μικρών παιδιών, από τη μεριά τους, αντιμετωπίζουν θετικά την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στον παιδικό σταθμό και θεωρούν τη χρήση του κατάλληλη για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους (Νατσιοπούλου & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, 2012).

Περιγραφή της έρευνας

Η έρευνα αυτή διεξήχθη στην Περιφέρεια Αττικής σε ένα τυχαίο δείγμα 51 οικογενειών. Οι 25 οικογένειες είχαν παιδιά ηλικίας 3 ετών (14 κορίτσια και 11 αγόρια) που φοιτούσαν σε δημοτικό παιδικό σταθμό και οι 26 οικογένειες είχαν παιδιά ηλικίας 4-5 ετών (14 κορίτσια και 12 αγόρια) που φοιτούσαν σε δημόσιο νηπιαγωγείο. Σχεδόν στο σύνολο των οικογενειών (45 οικογένειες) και οι δύο γονείς ήταν απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και όλοι είχαν επαρκείς γνώσεις χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Για τη διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκε η ημιδομημένη συνέντευξη που βασίστηκε σε μια σειρά από προκαθορισμένες ερωτήσεις και σε μια ελεύθερη συζήτηση με τους γονείς. Η έρευνα εστιάσθηκε σε τρία ζητήματα: α) στις απόψεις των γονέων για την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία, β) στις απόψεις των γονέων για τις συνέπειες της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή από τα παιδιά, γ) στις απόψεις των γονέων για την εκπαιδευτική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία. Η επιλογή των παραπάνω θεμάτων πραγματοποιήθηκε με βάση τα ερωτήματα που είχαν θέσει σε αντίστοιχη έρευνα οι Νατσιοπούλου και Μελισσά-Χαλικιοπούλου (2012), προσαρμοσμένα, όμως, στα χαρακτηριστικά της δικής μας προσπάθειας. Το ερευνητικό εργαλείο στην έρευνα επιλέχθηκε με σκοπό να διευκολύνει τους ερωτώμενους γονείς να εκφράσουν ολοκληρωμένα τις απόψεις τους. Οι συνεντεύξεις που λήφθηκαν απομαγνητοφωνήθηκαν και, για την εξαγωγή συμπερασμάτων από αυτές, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου των συνεντεύξεων (Τσιώλης, 2014· Bryman, 2017).

Ανάλυση και ερμηνεία συνεντεύξεων

Οι απόψεις των γονέων ταξινομήθηκαν σε τρεις κατηγορίες που αφορούσαν: α)στην εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης, β)στις επιπτώσεις της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή από τα παιδιά, γ)στην εκπαιδευτική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στη θετική ή αρνητική στάση των γονέων στην εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο και στην αιτιολόγησή της. Η δεύτερη κατηγορία εστιάζεται στις συνέπειες της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή στην ψυχαγωγία και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μικρών παιδιών, καθώς και στον αντισταθμιστικό του ρόλο. Η τρίτη κατηγορία επικεντρώνεται στους τομείς του εκπαιδευτικού προγράμματος στους οποίους δύναται να χρησιμοποιηθεί ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και στις επιπτώσεις που έχει η χρήση του στον ρόλο του/της παιδαγωγού. 

Εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή

Οι γονείς των μικρών παιδιών σε γενικές γραμμές διάκεινται θετικά στην εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στα προσχολικά κέντρα. Θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες αποτελούν μια πραγματικότητα στη ζωή των παιδιών, τα οποία έχουν ήδη ένα απόθεμα εμπειρίας και γνώσης για τη χρήση τους από το οικογενειακό περιβάλλον. Επίσης, οι γονείς πιστεύουν πως τα παιδιά θα προετοιμαστούν, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας (Βρύζας & Τσιτουρίδου, 2014). Οι γονείς φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν νέες δυνατότητες πρόσβασης στη γνώση και εμπλουτίζουν την παιδαγωγική σχέση: [«Τα παιδιά από μικρή ηλικία πρέπει να γνωρίζουν τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, γιατί θα τους είναι απαραίτητο στο μέλλον», «Χαρακτηρίζει την εποχή τους», «Όλα θα γίνονται με τη χρήση των υπολογιστών», «Θα μπορούν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο», «Πρέπει να είναι ψηφιακά εγγράμματα»]. Υπάρχουν και ορισμένοι γονείς -αποκλειστικά γονείς παιδιών που φοιτούν σε παιδικό σταθμό- οι οποίοι εκφράζουν τους ενδοιασμούς τους, κυρίως λόγω της ηλικίας των παιδιών. Οι συγκεκριμένοι γονείς φρονούν πως σε αυτή την ηλικία τα παιδιά πρέπει να συμμετέχουν σε παιδαγωγικές δράσεις που διακρίνονται για την κοινωνικοποιητική τους διάσταση, το ομαδοσυνεργατικό πνεύμα και τη βιωματική εμπειρία: [«Ο παιδικός σταθμός πρέπει να έχει άλλες προτεραιότητες», «Είναι νωρίς ακόμη», «Στον παιδικό σταθμό τα παιδιά πρέπει να παίζουν, μπορούν να ασχοληθούν με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή αργότερα», «Τα παιδιά θα απομονωθούν»]. Επιπλέον, μερικοί γονείς, χωρίς να απορρίπτουν τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο θέτουν το ζήτημα του εθισμού των παιδιών (Σφακιανάκης, Σιώμος, & Φλώρος, 2012). Αναφέρουν πως ελλοχεύει ο κίνδυνος τα μικρά παιδιά να ασχολούνται μόνο με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή -και στο σχολείο και στο σπίτι- και να αγνοούν άλλες δραστηριότητες απαραίτητες για την κοινωνική, συναισθηματική και νοητική τους ανάπτυξη: [«Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μπορεί να εξελιχθεί σε εθισμό», «Τόσα ακούμε στις ειδήσεις», «Ανησυχώ, τα περισσότερα παιδιά είναι όλη την ημέρα μπροστά σε μια οθόνη»].

Συνέπειες της χρήσης

Οι γονείς εμφανίζονται να πιστεύουν πως η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή από τα παιδιά στον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο έχει κυρίως ψυχαγωγική διάσταση. Θεωρούν ότι δίνει χαρά και ευχαρίστηση στα παιδιά, τα διασκεδάζει και τα κάνει να αισθάνονται όμορφα (Annetta, 2008): [«Το καλό είναι πως τα παιδιά θα διασκεδάζουν», «Θα επιστρέφουν χαρούμενα στο σπίτι και ευχαριστημένα», «Τα παιδιά μου ενθουσιάζονται με τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή»]. Αρκετοί γονείς έχουν συνείδηση του παιχνιώδους χαρακτήρα της μάθησης στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης και εκτιμούν πως με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή υπάρχει συγκερασμός μάθησης και ψυχαγωγίας. Φαίνεται να είναι υποστηρικτικοί σε αυτή την προοπτική και πιστεύουν πως η ηλεκτρονική μάθηση αποτελεί σημαντικό δείκτη ποιότητας του παιδικού σταθμού και του νηπιαγωγείου (Copple & Bredekamp, 2009): [«Έχω διαβάσει πως τα παιδιά στο νηπιαγωγείο μαθαίνουν καλύτερα με το παιχνίδι», «Γνωρίζω πως ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά στον παιδικό σταθμό είναι το παιχνίδι και αν αυτό πραγματοποιείται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, ακόμη καλύτερα»]. Μερικοί γονείς εκφράζουν τους ενδοιασμούς τους για το ηλεκτρονικό παιχνίδι και τη συμμετοχή των παιδιών τους σε αυτό. Εκτιμούν ότι θα ήταν περισσότερο ωφέλιμο για τα παιδιά να παίζουν «πραγματικά»: [«Θα προτιμούσα η κόρη μου να παίζει στο νηπιαγωγείο κλασικά, παραδοσιακά παιχνίδια», «Θα ήταν πιο ωφέλιμο για τον γιο μου να παίζει στον παιδικό σταθμό «πραγματικά παιχνίδια»]. Οι γονείς των μικρών παιδιών μοιάζει να αποδέχονται πως η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στα προσχολικά κέντρα ενισχύει τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, καθώς και την κριτική τους ικανότητα. Επιπλέον, τα φέρνει, σε πρόδρομο στάδιο, σε επαφή με την τεχνολογία, γεγονός απαραίτητο στην εποχή μας (Νατσιοπούλου & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, 2012): [«Τα μικρά δέχονται ποικίλα ερεθίσματα από τις νέες τεχνολογίες, έτσι γίνονται περισσότερο δημιουργικά», «Ακονίζεται το μυαλό τους, γίνονται πιο έξυπνα»]. Οι γονείς αντιλαμβάνονται την αντισταθμιστική διάσταση της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Πιστεύουν πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής παρέχει τις ίδιες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το κοινωνικοπολιτιστικό επίπεδο της οικογένειας, αμβλύνει τις όποιες διαφορές και τους παρέχει τη δυνατότητα -ως έναν βαθμό- να ξεκινήσουν από την ίδια αφετηρία. Τα προσχολικά κέντρα, σύμφωνα με τους γονείς, μπορούν να αποτελέσουν την πρώτη έκφραση περιορισμού των εκπαιδευτικών ανισοτήτων με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών και την επιλογή κατάλληλων εκπαιδευτικών λογισμικών (Vryzas & Tsitouridou, 2002). Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, μέσα από ποιοτικά προγράμματα, αποκτούν τις κατάλληλες εμπειρίες: [«Με τις νέες τεχνολογίες όλα τα παιδιά ξεκινούν από την ίδια αρχή», «Φτωχά και πλούσια παιδιά έχουν τις ίδιες ευκαιρίες», «Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μειώνει τις διαφορές»]. Οι γονείς έχουν θετική γνώμη για τη συμβολή του υπολογιστή στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών (Ντολιοπούλου, 1999): [«Πιστεύω πως με τον υπολογιστή στο νηπιαγωγείο δίνεται ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν όλες τους τις δεξιότητες», «Τα θετικά της χρήσης των νέων τεχνολογιών στον παιδικό σταθμό είναι ποικίλα και πολύπλευρα»].

Εκπαιδευτική χρήση

Οι γονείς πιστεύουν πως η εκπαιδευτική χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο μπορεί να υποστηρίξει όλους τους τομείς του παιδαγωγικού προγράμματος. Τονίζουν ιδιαίτερα τη συμβολή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στην ανάπτυξη της μαθηματικής σκέψης των παιδιών και στον εμπλουτισμό των γνώσεών τους για τις νέες τεχνολογίες (Mertala, 2017· Nikolopoulou, 2014): [«Είναι καλό που χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, διότι, με αυτόν τον τρόπο, θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τις νέες τεχνολογίες», «Σίγουρα τα παιδιά μου βοηθούνται να κατανοήσουν καλύτερα την έννοια του αριθμού»]. Ακόμη, οι γονείς πιστεύουν πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής συμβάλλει καθοριστικά στη διδασκαλία της γλώσσας (Radetić-Paić & Ružić-baf, 2012): [«Το παιδί μου έχει μάθει να γράφει στον ηλεκτρονικό υπολογιστή», «Γράφει καλύτερα με το ποντίκι παρά με το μολύβι»]. Οι γονείς, αν και θεωρούν πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μπορεί να συνεισφέρει στο παιχνίδι των παιδιών, ωστόσο φαίνεται να μην έχουν διαμορφώσει συγκεκριμένες απόψεις για το παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και οι περισσότεροι δεν είναι γνώστες αντίστοιχων ειδών εκπαιδευτικού λογισμικού (Nikolopoulou, 2014): [«Τα παιδιά μου παίζουν παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και στο σπίτι και στο νηπιαγωγείο, δε γνωρίζω, όμως, τι ακριβώς είναι αυτά», «Δεν έχω γνώσεις για τα εκπαιδευτικά λογισμικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον παιδικό σταθμό»]. Επιπροσθέτως, οι γονείς υποστηρίζουν πως η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης μπορεί να συμβάλλει στην οπτική παιδεία των παιδιών, στην αισθητική τους καλλιέργεια και στην εκμάθηση της μουσικής (Kalaš, 2010): [«Πιστεύω πως, με τα κατάλληλα προγράμματα, η κόρη μου μπορεί να διευρύνει τις γνώσεις της στη ζωγραφική», «Γνωρίζω πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, με εξειδικευμένα λογισμικά, έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν μουσική»]. 

Οι γονείς δε θεωρούν πως αποδυναμώνονται ο ρόλος και το κύρος του/της παιδαγωγού με την εισαγωγή του ηλεκτρονικού υπολογιστή στα προσχολικά κέντρα. Πιστεύουν πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους/τις παιδαγωγούς, το οποίο εμπλουτίζει την εκπαιδευτική διαδικασία και διευρύνει το διδακτικό έργο (Mishra & Joseph, 2012). Οι νέες τεχνολογίες, σύμφωνα με τους γονείς, παρέχουν νέες δυνατότητες στους/στις παιδαγωγούς για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής πρακτικής και την ανάπτυξη νέων τρόπων διδασκαλίας (Ντολιοπούλου, 1999): [«Άλλο ο δάσκαλος, άλλο ο υπολογιστής», «Ο άνθρωπος πάντα θα υπερτερεί από τις μηχανές, θα τις χρησιμοποιεί, δε θα τον χρησιμοποιούν», «Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής προσελκύει το ενδιαφέρον των παιδιών», «Πιστεύω πως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δίνει νέες ευκαιρίες στους εκπαιδευτικούς, τους ανοίγει νέους δρόμους»]. Μερικοί γονείς εκφράζουν τους προβληματισμούς τους κατά πόσο οι παιδαγωγοί είναι ενημερωμένοι για τις δυνατότητες που τους παρέχουν οι νέες τεχνολογίες για τον εμπλουτισμό του παιδαγωγικού έργου. Διατείνονται πως απαιτείται περισσότερη επιμόρφωση: [«Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επιμορφώνονται διαρκώς για τις νέες τεχνολογίες», «Οι συνθήκες μεταβάλλονται γρήγορα και απαιτούνται νέες δεξιότητες από τους εκπαιδευτικούς», «Η πολιτεία είναι χρήσιμο να παρέχει συνεχή ποιοτική επιμόρφωση»].

Συμπερασματικές παρατηρήσεις

Οι απαντήσεις των γονέων είναι ένας προσωπικός αλλά ταυτόχρονα και κοινωνικός λόγος· προσωπικός, γιατί αντιπροσωπεύει βιώματα και αντιλήψεις, ενώ κοινωνικός, διότι απηχεί θέσεις που διαμορφώνονται σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο. Οι γονείς φαίνεται να έχουν αποδεχτεί την αναγκαιότητα εισαγωγής του ηλεκτρονικού υπολογιστή και γενικότερα των νέων τεχνολογιών στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης. Λίγοι γονείς παιδιών που φοιτούν σε παιδικούς σταθμούς εκφράζουν ορισμένες επιφυλάξεις λόγω της ηλικίας των παιδιών. Οι γονείς εκφέρουν έναν λόγο υποστηρικτικό για τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στα προσχολικά κέντρα, καθώς φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει τον ρόλο που διαδραματίζουν οι νέες τεχνολογίες σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου. Πιστεύουν πως τα παιδιά πρέπει από πολύ μικρή ηλικία να καταστούν ψηφιακά εγγράμματα, διότι το παιδαγωγικό έργο συνδέεται ολοένα και περισσότερο με την ηλεκτρονική μάθηση. Δεν αγνοούν ούτε τις υφιστάμενες δυσκολίες ούτε τα προβλήματα που τυχόν ανακύπτουν, αλλά είναι πεπεισμένοι για την ορθότητα αυτής της προοπτικής πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Αναγνωρίζουν πως τα μικρά παιδιά πρέπει να δέχονται ερεθίσματα και να αλληλεπιδρούν με ενηλίκους και συνομιλήκους τους σε φυσικό πλαίσιο, αλλά πιστεύουν πως η χρήση των νέων τεχνολογιών δε λειτουργεί απαραίτητα αποτρεπτικά προς αυτή την κατεύθυνση. Για τους γονείς ο παιδικός σταθμός και το νηπιαγωγείο είναι αναγκαίο να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα της παιδαγωγικής διαδικασίας που προκύπτουν από τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Αντιλαμβάνονται τη συνεισφορά της χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων τους, στον εμπλουτισμό όλων των τομέων του προγράμματος και θεωρούν πως δεν απομειώνονται ο ρόλος και το κύρος των παιδαγωγών, αν και υποστηρίζουν την αναγκαιότητα επιμόρφωσης αυτών στο συγκεκριμένο πεδίο. 

Εν κατακλείδι, η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστη στους χώρους της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης τείνει να γίνει αποδεκτή από όλους τους εμπλεκόμενους στην εκπαιδευτική διαδικασία (εκπαιδευτικούς, γονείς, ερευνητές κ.ά.). Οι αρνητικές εκφάνσεις της χρήσης του δεν αφορούν αυτό καθαυτό το Μέσο, αλλά αναφέρονται στην έλλειψη γνώσης για την παιδαγωγική του αξία.

Βιβλιογραφία

Annetta, L. A. (2008). Video Games in Education: Why They Should Be Used and How They Are Being Used. Theory Into Practice, 47(3), 229-239.

Bryman, A. (2017). Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας. (Α. Αϊδίνης, Επιμ., & Π. Σακελλαρίου, Μεταφρ.) Αθήνα: Gutenberg.

Buckingham, D. (1998). Review Essay: Children of the Electronic Age?: Digital Media and the New Generational Rhetoric. European Journal of Communication, 13(4), 557-565.

Clements , D., & Sarama , J. (2003). Young Children and Technology: What Does the Research Say? Young Children, 58(6), 34-40.

Copple, C., & Bredekamp, S. (Επιμ.). (2009). Developmentally appropriate practice in early childhood programs serving children from birth through age 8 (3rd ed.). Washington, D.C.: National Association for the Education of Young Children.

Findahl, O. (2013). Swedes and the Internet. Stockholm: The Internet Infrastructure Foundation.

Fiorini, M. (2010). The effect of home computer use on children's cognitive and non-cognitive skills. Economics of Education Review, 29(1), 55-72.

Garland, V. (2006). Digital Literacy and the Use of Wireless Portable Computers, Planners, and Cell Phones for K-12 Education. In L. Hin, & R. Subramaniam, Literacy in Technology at the K-12 Level: Issues and challenges (pp. 308-321). Hershey, USA: Idea Group Publishing.

Kalaš, I. (2010). Recognizing the potential of ICT in early childhood education: analytical survey. Retrieved 2 15, 2020, from UNESCO Institute for Information Technologies in Education.

Mertala, P. (2017). Wag the dog - The nature and foundations of preschool educators' positive ICT pedagogical beliefs. 69, 197-206.

Mishra, P. K., & Joseph, A. (2012). Early childhood care and education: an ICT perspective. Information Technologies and Learning Tools, 27(1).

Nikolopoulou, K. (2014). Educational Software Use in Kindergarten. In C. Karagiannidis, P. Politis, & I. Karasavvidis (Eds.), Research on e-Learning and ICT in Education: Technological, Pedagogial and Instructional perspectives (pp. 39-57). Springer.

Ofcom. (2012). Children and Parents:Media Use and Attitudes Report. Retrieved 9 10, 2019, from https://www.ofcom.org.uk: https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0020/56324/main.pdf

Ofcom. (2017). Children and Parents: Media Use and Attitudes Report. Retrieved 9 10, 2019, from https://www.ofcom.org.uk/: https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0020/108182/children-parents-media-use-attitudes-2017.pdf

Radetić-Paić , M., & Ružić-baf, M. (2012). Use of ICT and Inappropriate Effects of Computer Use - Future Perspectives of Preschool and Primary School Teachers. 16(1), 29-38.

Rideout, V., Vandewater, E., & Wartella, E. (2003). Zero to Six: Electronic Media in the Lives of Infants, Toddlers and Preschoolers. Retrieved 1 17, 2019, from A Kaiser Family Foundation Report: https://www.kff.org/other/report/zero-to-six-electronic-media-in-the/

Teuwen, J., De Grooff, D., & Zaman, B. (2012). Flemish Preschoolers Online: A mixed-method approach to explore online use, preferences and the role of parents and siblings. Retrieved 6 10, 2019, from https.//lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/350708/1/Flemish+Preschoolers+Online English+version.pdf

Vryzas, K., & Tsitouridou, M. (2002). The Home Computer in Children's Everyday Life: the case of Greece. Journal of Educational Media, 27(1-2), 9-17.

Βρύζας, Κ., & Τσιτουρίδου, Μ. (2005). Η πρόκληση του κόσμου της προσομοίωσης: οι γονείς απέναντι στα παιχνίδια των παιδιών στον Η/Υ. Στο Ο. Κωνσταντινίδου- Σέμογλου (Επιμ.), Εικόνα Και Παιδί (σσ. 661-674). Θεσσαλονίκη: Cannot Not Design Publication.

Βρύζας, Κ., & Τσιτουρίδου, Μ. (2014). Νέοι και τεχνολογίες της επικοινωνίας. Αθήνα: Gutenberg.

Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π., & Μπασαγιάννη, Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού: Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: ΟΕΔΒ.

Ζαράνης, Ν., & Οικονομίδης, Β. (2009). Οι τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών στην προσχολική εκπαίδευση. Θεωρητική επισκόπηση και εμπειρική διερεύνηση . Αθήνα: Γρηγόρη.

Κανελλόπουλος, Γ. (2018). Ασφάλεια στο Διαδίκτυο και Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών συστημάτων. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών "Πληροφοριακά και Επικοινωνιακά Συστήματα", Σάμος.

Νατσιοπούλου, Τ. (2014). Απόψεις παιδαγωγών για την ένταξη του υπολογιστή στο πρόγραμμα του παιδικού σταθμού. Εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο Προσχολικής Αγωγής «Επενδύοντας στην Προσχολική Αγωγή σε περίοδο Οικονομικής Κρίσης», ΠΑ.ΣΥ.ΒΝ, 4-6 Απριλίου, Θεσσαλονίκη.

Νατσιοπούλου, Τ., & Μελισσά-Χαλικιοπούλου, Χ. (2012). Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στην προσχολική ηλικία: απόψεις γονέων. Πρακτικά 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Προσχολικής Αγωγής, (σσ. 572-582) (11, 12, 13 Μαΐου). Ιωάννινα.

Νικολοπούλου, Κ. (2009). Οι τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών στην προσχολική εκπαίδευση: Ένταξη, χρήση και αξιοποίηση. Αθήνα: Πατάκη.

Ντολιοπούλου, Έ. (1999). Σύγχρονες τάσεις της προσχολικής αγωγής . Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.

Παπαδημητρίου, Ά., Αρσένη, Α., & Καλύβα, Β. (2017). Τ.Π.Ε - Πολυμέσα. Στο Θ. Σεμεντεριάδης (Επιμ.), Τα μέσα επικοινωνίας στην εκπαίδευση των μικρών παιδιών. Εφαρμογές στον παιδικό σταθμό (σσ. 79-100). Αθήνα: Λεξίτυπον.

Ράπτης, Α., & Ράπτη, Α. (2004). Μάθηση και διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας. Ολική προσέγγιση (Τόμ. Α΄). Αθήνα: Ιδιωτική έκδοση.

Σεμεντεριάδης, Θ. (2017). Εισαγωγή. Στο Θ. Σεμεντεριάδης (Επιμ.), Τα Μέσα Επικοινωνίας Στην Εκπαίδευση Των Μικρών Παιδιών. Εφαρμογές στον παιδικό σταθμό (σσ. 9-13). Αθήνα: Λεξίτυπον.

Σφακιανάκης, Ε., Σιώμος, Κ., & Φλώρος, Γ. (2012). Εθισμός στο διαδίκτυο και άλλες διαδικτυακές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Αθήνα: Λιβάνης-Νέα Σύνορα.

Τσιώλης, Γ. (2014). Μέθοδοι και τεχνικές ανάλυσης στην ποιοτική κοινωνική έρευνα. Αθήνα: Κριτική.

© Copyright-VIPAPHARM. All rights reserved