ISSN : 2241-4665
ISSN : 2241-4665
Ημερομηνία έκδοσης: Αθήνα 16 Μαρτίου
2107
«Οι Βασικές Ιδέες στο
Σχολικό Εγχειρίδιο των Φυσικών Επιστημών της Ε΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου»
Τσέτσος Σταύρος , Μed στις
επιστήμες της Αγωγής, υποψήφιος διδάκτορας, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης
στην Προσχολική ηλικία, ΔΠΘ
“The
Core Ideas on the Science’s Textbook in the Fifth Grade of Greek Primary School”
Tsetsos
Stavros., Med, Phd student, Department of Education Sciences in Early
Childhood, Democritus University of Thrace
Abstract
A plethora of studies related to science teaching and learning in the
last two decades, has prompted the design and development of a new framework in order to improve
the quality of scientific literacy for all students (NRC, 2012).
The new framework incorporates the coexistence of three dimensions of
learning: the scientific practices, the core ideas and the cross-cutting
concepts. However, although the importance
of the three dimensions of learning is paramount, the research that is focused on the analysis
of the teaching material on the three
dimensions is very limited. In
this research, we focus on the dimension of scientific practices.
The aim of this study was the analysis of the
science textbook titled “Inquire and discover” (part of the teaching package)
in the fifth grade of Greek Primary School on the core ideas involved in its content.
The analysis was carried out by a
grid that was structured by the core ideas as conceptual categories and by
individual ideas as subcategories.
A majority of the core ideas of the new framework is not evident into
the textbook content and important aspects of other core ideas do not enter
into units of analysis.
Περίληψη
Η πληθώρα των μελετών που σχετίζονται με τη διδασκαλία και τη μάθηση των
Φυσικών Επιστημών τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οδήγησε το Εθνικό Συμβούλιο
Έρευνας των ΗΠΑ στην ανάπτυξη ενός νέου
πλαισίου με σκοπό τη βελτίωση του εγγραμματισμού των μαθητών στις Φυσικές
Επιστήμες (NRC, 2012).
Το νέο πλαίσιο θεωρεί ότι οι δραστηριότητες
του εκπαιδευτικού υλικού είναι αναγκαίο να εμπλέκουν τρεις διαστάσεις: τις
επιστημονικές πρακτικές, τις βασικές ιδέες και τις εγκάρσιες έννοιες. Όμως,
παρά τη σημασία που αποδίδεται σε αυτές τις τρεις διαστάσεις της μάθησης, είναι
ιδιαίτερα περιορισμένη η έρευνα που εστιάζεται στην ανάλυση του εκπαιδευτικού
υλικού ως προς αυτές τις τρεις διαστάσεις.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η
ανάλυση του σχολικού εγχειριδίου της Ε΄
Δημοτικού «Ερευνώ και Ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών» ως προς τις βασικές ιδέες
που εμπλέκει στο περιεχόμενό του.
Για τις ανάγκες αυτής της έρευνας συγκροτήθηκε ένα
πλαίσιο ανάλυσης εκπαιδευτικού υλικού που συνίσταται από έντεκα βασικές ιδέες
και τις υποκατηγορίες τους όπως ακριβώς καθορίστηκαν με το νέο εννοιολογικό
πλαίσιο του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας των Η.Π.Α.
Από
την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι η πλειονότητα των βασικών ιδεών και των
πτυχών τους δεν συμπεριλαμβάνεται στο εγχειρίδιο. Επιπρόσθετα στις υφιστάμενες
ενσωματωμένες βασικές ιδέες στο περιεχόμενο του εγχειριδίου παρατηρείται
απουσία σημαντικών υποκατηγοριών τους.
Εισαγωγή
Η
παρούσα μελέτη αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σώματος μελετών που εστιάζουν στην
ανάλυση των σχολικών εγχειριδίων των Φυσικών Επιστημών. Ειδικότερα, επιδιώκει
να αναλύσει το σχολικό εγχειρίδιο που χρησιμοποιείται στην πέμπτη τάξη του
Δημοτικού Σχολείου ως προς τις βασικές ιδέες που υπεισέρχονται στο περιεχόμενό
του.
Μέσα
από την έρευνα των διαφόρων διαστάσεων των σχολικών εγχειριδίων των Φ.Ε, των
οποίων η ποιότητα και η εν γένει συμβολή τους, καθώς επίσης και η αποτελεσματικότητά
τους αξιολογείται στη διδακτική πρακτική, ανακύπτουν πολλά ερευνητικά ερωτήματα
σχετικά με την κοινωνιολογία, την παιδαγωγική και την επιστημολογία
σηματοδοτώντας την ανάγκη για συστηματική έρευνα με τη μέθοδο της ανάλυσης
περιεχομένου (Κουλαϊδής, Δημόπουλος, Χρηστίδου, & Σκλαβενίτη, 2002).
Τα
αποτελέσματα της ανάλυσης σχολικών εγχειριδίων, εκτός από την προαναφερόμενη
συνεισφορά τους στις διδακτικές πρακτικές, ευνοούν την προσεκτική επιλογή τού
πιο κατάλληλου σχολικού εγχειριδίου από τον εκπαιδευτικό για τους μαθητές του
(όπου είναι δυνατόν) (NRC,
12). Επίσης αποτελούν εργαλεία για τον έλεγχο των παραλείψεων ή των αδυναμιών
των συγγραφέων και ταυτόχρονα τις «πυξίδες», που προσανατολίζουν τους
συγγραφείς για τη βελτίωση ή ακόμη και την αναθεώρηση των σχολικών εγχειριδίων
Haggarty & Pepin (2002).
Ασφαλώς, τα αποτελέσματα της ανάλυσης
συμβάλλουν στον εγγραμματισμό των μαθητών, αφού συντελούν στη βελτίωση της
ποιότητας της μάθησής τους με την επιλογή τής πιο κατάλληλης γι’ αυτούς
μεθοδολογικής προσέγγισης (Stern & Roseman, 2004),
στη δημιουργική και κατάλληλη αντιστοιχία εικόνων και κειμένου (Stylianidou, 2002∙Cook,
2008∙ Devetac, Vorginc, & Glazar, 2009∙ Davidowitz, Chittleborough, & Murray, 2010), στον εμποτισμό του περιεχομένου με λειτουργικά λεξιλογικά
στοιχεία που συνεπικουρούν στην κατανόηση του περιεχομένου (Devetac, Vorginc, & Glazar, 2010). Ακόμη συντελούν και
στην κατάλληλη επιλογή των βασικών ιδεών στο περιεχόμενο των σχολικών
εγχειριδίων (NRC,
2012).
Ένα από τα ουσιαστικά έργα της Διδακτικής
Φυσικών Επιστημών δεν είναι μόνο να προτείνει ή να προσφέρει στους μαθητές τις
κατάλληλες μεθοδολογικές προσεγγίσεις, αλλά περισσότερο να τους εφοδιάσει με
ένα σύνολο βασικών ιδεών, τέτοιων, ώστε στηριζόμενοι πάνω σε αυτές με την
πάροδο του χρόνου να αποκτούν πρόσθετες και πιο εξειδικευμένες γνώσεις (scaffolding) (NRC, 1996·ΑΑΑΣ, 2009).
Στη
συνέχεια ένα σημαντικό μέρος των αποφοιτούντων μαθητών από τη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους στην επίλυση των
προσωπικών τους προβλημάτων ή στη διευθέτηση κοινωνικών προβλημάτων που
σχετίζονται με τις Φ.Ε. και κάποιοι από αυτούς θα ασχοληθούν επαγγελματικά με
το παραπάνω επιστημονικό πεδίο (American
Association
for the Advancement of Science, 2009).
Με βάση την παραπάνω ρητορική το Εθνικό
Συμβούλιο Έρευνας (NRC, 2012) προέκρινε ένα πακέτο
βασικών ιδεών των Φυσικών Επιστημών οι οποίες να ανταποκρίνονται στις παρακάτω
προσδοκίες: α. Να είναι σημαντικές και να καλύπτουν επιστημονικά σε όλες τις
περιοχές των Φυσικών Επιστημών. β. Να υποβοηθούν την κατανόηση ή τη διερεύνηση
σύνθετων και εκλεπτυσμένων εννοιών. γ. Να είναι ελκυστικές ώστε να ικανοποιούν
τα ενδιαφέροντα των μαθητών και να επιλύουν τους καθημερινούς προβληματισμούς
τους. δ. Να είναι ανάλογες του μαθησιακού επιπέδου των μαθητών και αποτελούν τα
θεμέλια πάνω στις οποίες θα οικοδομούνται παραπλήσιες, αλλά πιο σύνθετες και εξειδικευμένες γνώσεις σε βάθος χρόνου (NRC, 2012).
Οι περιοχές που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι τρεις:
Φυσικοχημεία (ενιαία επιστημονική περιοχή), Βιοεπιστήμες, Επιστήμες της Γης και
του Διαστήματος (NRC,
2012).
Φυσικοχημεία
Βασικό πρόταγμα της Φυσικοχημείας, ισχυρίζεται
το NRC ( 2012) είναι να κάνει κατανοητό
στους μαθητές ότι όλες οι λειτουργίες και οι διεργασίες των συστημάτων του
κόσμου βασίζονται σε νόμους της Φυσικής και της Χημείας. Για τούτο το λόγο
θεωρεί ότι αυτή η επιστημονική περιοχή είναι αδιάσπαστη.
Η επιτροπή προτείνει τέσσερις βασικές ιδέες για την περιοχή της
Φυσικοχημείας και για την πρωτοβάθμια και για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
(πίνακας 1): «ΦΧ1 Η ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της, ΦΧ2 Κίνηση και σταθερότητα:
Δυνάμεις και αλληλεπιδράσεις, ΦΧ3 Ενέργεια (NRC, 1996·ΑΑΑΣ, 2009·NRC, 2012) και ΦΧ4 Τα κύματα και οι
εφαρμογές τους στην τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας» (NRC, 2012, σελ. 105 )
Πίνακας 1
Βασικές και επιμέρους ιδέες της Φυσικής και Χημείας
Βιοεπιστήμες
Για να κατανοήσουν οι μαθητές τις έννοιες των βιοεπιστημών είναι
απαραίτητο να διδαχτούν τέσσερις βασικές ιδέες που στο βάθος του χρόνου της
εκπαίδευσης των μαθητών θα εκλεπτύνονται. Οι τέσσερις βασικές ιδέες των
βιοεπιστημών είναι οι εξής: πρώτη βασική ιδέα ΒΕ1 Από τα μόρια
στους οργανισμούς: δομές και διαδικασίες, δεύτερη
βασική ιδέα ΒΕ2 Οικοσυστήματα: αλληλεπιδράσεις, ενέργειας και δυναμικές, τρίτη
βασική ιδέα, ΒΕ3 Κληρονομικότητα,
τέταρτη βασική ιδέα, ΒΕ4 Βιολογική εξέλιξη (πίνακας 2) (NRC, 2012, σελ. 142).
Πίνακας
2 Βασικές και επί μέρους ιδέες των βιοεπιστημών
Επιστήμες της Γης και του Διαστήματος
Η θεραπεία των
επιστημών της Γης και του Διαστήματος διεκπεραιώνεται, σύμφωνα με την επιτροπή
(NRC, 2012) από τις
παρακάτω βασικές ιδέες (πίνακας 3).
ΕΓΔ1: Η θέση της Γης στο σύμπαν
ΕΓΔ2: Γήινα συστήματα
ΕΓΔ3: Γη και ανθρώπινες δραστηριότητες» (NRC, 2012, σελ. 171).
Πίνακας
3 Βασικές και επιμέρους ιδέες των επιστημών της Γης
και του διαστήματος
Στην εργασία αυτή θα αναφέρουμε τις βασικές ιδέες με
τα αρχικά γράμματα που παρατίθενται στους πίνακες 1,2,3 δηλ. ΦΧ1, ΦΧ2, ΦΧ3, ΦΧ4,
ΒΕ1, ΒΕ2, ΒΕ3, ΒΕ4, ΕΓ1, ΕΓ2, ΕΓ3.
Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι δεν υπάρχουν άλλες έρευνες με
επίκεντρο τις βασικές ιδέες του νέου εννοιολογικού πλαισίου του NRC στο περιεχόμενο των σχολικών εγχειριδίων που
θεραπεύουν τον εγγραμματισμό στις Φυσικές Επιστήμες. Ως εκ τούτου, η πρωτοτυπία
αυτής της μελέτης μπορεί να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για την ανάλυση όλων
των σχολικών εγχειριδίων της ελληνικής εκπαίδευσης (πρωτοβάθμια και
δευτεροβάθμια) χρησιμοποιώντας το ίδιο αναλυτικό πλαίσιο.
Ο
σκοπός αυτής της μελέτης είναι η ανάλυση του σχολικού εγχειριδίου των Φ.Ε.
της πέμπτης τάξης του Δημοτικού Σχολείου
ως προς τις επιστημονικές πρακτικές οι οποίες εμπεριέχονται σ’ αυτό. Συνεπώς,
αναδύονται τα εξής ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα:
(Α) Ποιες βασικές ιδέες συμπεριλαμβάνονται στο
περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου
«
Ερευνώ και Ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών»
και σε ποιο βαθμό;
(Β)
Από τις βασικές ιδέες που συμπεριλαμβάνονται στο συγκεκριμένο σχολικό
εγχειρίδιο, ποιες επί μέρους ιδέες τους υπεισέρχονται στο περιεχόμενό του και
σε ποιο βαθμό;
Τα αποτελέσματα της μελέτης αναμένεται να συμβάλλουν, τόσο στο πεδίο της
έρευνας, όσο και στο πεδίο της διδακτικής πράξης. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά
την έρευνα, θα εδραιωθεί άλλη μια πτυχή της ανάλυσης των σχολικών εγχειριδίων.
Επίσης, όσον αφορά τη διδακτική πράξη, τα
αποτελέσματα αυτής της μελέτης αναμένεται να συμβάλλουν: α) Στη βελτίωση ή την
αναθεώρηση αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών των Φ.Ε. από τους σχεδιαστές των
προγραμμάτων σπουδών του Ελληνικού Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. β) Στη
βελτίωση της ποιότητας του εγγραμματισμού των μαθητών το οποίο σχετίζεται με τη
μάθηση των Φυσικών Επιστημών. γ) Στην παραγωγή νέου ή συμπληρωματικού
διδακτικού υλικού ενσωματώνοντας στο περιεχόμενό του τις βασικές ιδέες. δ) Στην
αλλαγή κατεύθυνσης της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας όσον αφορά την
επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών που διδάσκουν τις Φ.Ε. με επίκεντρο
τις βασικές ιδέες των Φ.Ε., αλλά και τις επί μέρους ιδέες τους. ε) Τέλος, στην επικαιροποίηση
των προγραμμάτων σπουδών των Παιδαγωγικών Τμημάτων τα οποία αναφέρονται στις
Φυσικές επιστήμες και των Τμημάτων των Φυσικών Επιστημών (Φυσικής, Χημείας,
Βιολογίας, Γεωλογίας) που παράγουν δασκάλους και καθηγητές για την πρωτοβάθμια
και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αντίστοιχα.
Μεθοδολογία
Η μεθοδολογική προσέγγιση που επιλέχθηκε ήταν η ανάλυση
περιεχομένου.
Η
προσέγγιση αυτή χρησιμοποιείται από τη συντριπτική πλειοψηφία των ερευνητών τα
τελευταία δώδεκα χρόνια σύμφωνα με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που
διεξήχθη κατά τη διάρκεια της παρούσας μελέτης.
Το δείγμα πορίστηκε από μέρος του
διδακτικού πακέτου των Φ.Ε. το οποίο διδάσκεται στην πέμπτη τάξη του δημοτικού
σχολείου «Ερευνώ και ανακαλύπτω» και συγκεκριμένα από «Το Τετράδιο Εργασιών» (Αποστολάκης et al., 2006).
Το πλέγμα ανάλυσης συγκροτήθηκε από τις
βασικές ιδέες ως εννοιολογικές κατηγορίες του πλαισίου και από τις επί μέρους
βασικές ιδέες ως υποκατηγορίες, όπως ακριβώς καθορίστηκαν από National Research Council, NRC (2012).
Πίνακας
4 Το πλαίσιο ανάλυσης (κατηγορίες και υποκατηγορίες)
Ως μονάδα ανάλυσης επιλέχτηκε η
δραστηριότητα.
Ως
δραστηριότητα ορίστηκε κάθε τμήμα του κειμένου με συγκεκριμένο νόημα.
Τα τμήματα του κειμένου που ορίστηκαν ως
δραστηριότητες είναι τα πειράματα με ή χωρίς συμπεράσματα (με εικόνες,
διαγράμματα, πίνακες, σκίτσα ή και χωρίς αυτά), η εισαγωγή κάθε ενότητας (με
τις τυχόν συνοδευόμενες εικόνες, διαγράμματα ή πίνακες), κάθε άλλο τμήμα του
κειμένου που παρέχει πληροφορίες στον μαθητή ή τον καλεί να δραστηριοποιηθεί
(συνοδευόμενο από τυχόν εικόνες, διαγράμματα ή πίνακες).
Επίσης ως δραστηριότητα καταχωρήθηκε και
κάθε αριθμημένη από τους συγγραφείς του εγχειριδίου «εργασία για το σπίτι» μαζί
με τις εικόνες, διαγράμματα, πίνακες ή σκίτσα που τυχόν τη συνοδεύουν.
Σύμφωνα με τις παραπάνω προϋποθέσεις
καταμετρήθηκαν 313 μονάδες ανάλυσης (βλέπε Παράρτημα).
Οι εννοιολογικές κατηγορίες και οι
υποκατηγορίες προσδιορίστηκαν εκ των προτέρων, δεδομένου ότι προϋπήρχαν στο
εννοιολογικό πλαίσιο NCR (2012) και αυτή η παράμετρος ενισχύει και παγιώνει την
εγκυρότητα του εργαλείου συλλογής δεδομένων.
Η
αξιοπιστία του πλαισίου ανάλυσης ελέγχθηκε βάσει τυχαίου τμήματος του υλικού
που αναλύθηκε από δύο ερευνητές. Η επιλογή του τυχαίου τμήματος του δείγματος
έγινε ως εξής: ο πρώτος ερευνητής κατέγραψε όλες τις μονάδες ανάλυσης (313
βλέπε παρακάτω) και τις αντιστοίχισε από την πρώτη μέχρι την τελευταία μονάδα
ανάλυσης με έναν αύξοντα αριθμό. Οι αριθμοί καταγράφτηκαν σε 21στήλες των 15
αριθμών και από αυτούς επιλέχτηκαν όλοι οι αριθμοί (30) της 5ης και της 13ης
στήλης οι οποίοι αποτέλεσαν το τυχαίο δείγμα για ανάλυση.
Τα
αποτελέσματα της ανάλυσής συγκρίθηκαν με τα αποτελέσματα της ανάλυσης του
δεύτερου ερευνητή και κρίθηκαν ικανοποιητικά. Στη συνέχεια εφόσον καθορίστηκαν
το δείγμα, η μονάδα ανάλυσης και το πλαίσιο της ανάλυσης ακολούθησε η
διαδικασία της ανάλυσης και από τους δύο ερευνητές για την αποφυγή της
ανάμνησης σε περίπτωση που η ανάλυση διεξαγόταν από έναν ερευνητή (Τζάνη,
2005).
Για την εδραίωση της αξιοπιστίας των
αποτελεσμάτων η διαδικασία της ανάλυσης ελέγχθηκε και επανελέγχθηκε από τους
δύο ερευνητές τα αποτελέσματα των οποίων συγκρίθηκαν. Για την άρση των
διαφωνιών που προέκυψαν στα αποτελέσματα της ανάλυσης ακολούθησε συζήτηση
ανάμεσά τους.
Ανάλυση δεδομένων
Στο εγχειρίδιο της Ε΄ Τάξης «Ερευνώ και Ανακαλύπτω –
Βιβλίο του Μαθητή» καταμετρήθηκαν συνολικά 313 δραστηριότητες. Από αυτές οι 175
περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες του περιεχόμενου και οι υπόλοιπες 138 στις
δραστηριότητες - «Εργασίες για το σπίτι». Για τη διεξαγωγή της ανάλυσης
εφαρμόστηκαν δύο στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο αναλύθηκαν αρχικά οι
δραστηριότητες του περιεχομένου και κατά το δεύτερο στάδιο αναλύθηκαν οι
δραστηριότητες-«εργασίες για το σπίτι».
Κατά τη διαδικασία του εντοπισμού των
βασικών ιδεών επισημάνθηκαν δραστηριότητες που συμπεριλάμβαναν περισσότερες της
μιας βασικής ιδέας. Στη συνέχεια παρατίθεται μια μονάδα ανάλυσης
(δραστηριότητα) και παρουσιάζεται διεξοδικά η ανάλυση που ακολουθήθηκε.
Ανάλυση της 2ης δραστηριότητας
του περιεχομένου, σελ. 20-21 του
σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ και ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών»
Εικόνα 1
«Πείραμα
όργανα - υλικά
ογκομετρικό
δοχείο
πέτρα
πατάτα
μεγάλη μπαταρία
κόλλα
πλάκα
πλαστελίνης
σαπούνι
Γέμισε ως τη μέση με νερό το ογκομετρικό
δοχείο. Σημείωσε στον πίνακα της επόμενης σελίδας τον όγκο του νερού.
Τοποθέτησε μέσα στο δοχείο την πέτρα. Ποιος είναι ο όγκος του νερού; Υπολόγισε
τον όγκο του βυθισμένου σώματος και σημείωσε τον στον πίνακα. Μην ξεχάσεις να
σημειώσεις και τη μονάδα μέτρησης. Επανάλαβε το πείραμα για όλα τα σώματα».
Πίνακας 5
Ανάλυση του παραδείγματος
Η δραστηριότητα πριμοδοτεί
την κατηγορία: η ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της (ΦΧ1) και ιδιαίτερα την
υποκατηγορία της: ιδιότητες της ύλης.
Ύστερα από την ανάλυση όλων των δραστηριοτήτων του
σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ και ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών» της Ε΄ τάξης
του Δημοτικού Σχολείου (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ) ακολούθησε ο προσδιορισμός των συχνοτήτων
και των εκατοστιαίων συχνοτήτων των βασικών ιδεών καθώς και των επί μέρους
ιδεών.
Αποτελέσματα
Πίνακας
6 Συχνότητες και εκατοστιαίες συχνότητες εμφάνισης των βασικών ιδεών στις
δραστηριότητες του περιεχομένου του διδακτικού εγχειριδίου «Ερευνώ και
Ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών» της Ε΄ Δημοτικού.
Πίνακας
7 Κατανομή υποκατηγοριών της βασικής ιδέας που αφορά
στην ύλη και τις αλληλεπιδράσεις της στο
περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ και ανακαλύπτω – τετράδιο
Εργασιών».
Πίνακας 9 Κατανομή υποκατηγοριών της βασικής ιδέας που αφορά στην ενέργεια στο περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ
και ανακαλύπτω – τετράδιο Εργασιών».
Πίνακας 10 Κατανομή υποκατηγοριών της βασικής ιδέας που αφορά στα κύματα και στις εφαρμογές
τους στην τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας στο περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ
και ανακαλύπτω – τετράδιο Εργασιών».
Πίνακας 11 Κατανομή υποκατηγοριών της βασικής ιδέας που αφορά στα μόρια και τους
οργανισμούς στο περιεχόμενο του σχολικού
εγχειριδίου «Ερευνώ και ανακαλύπτω – τετράδιο Εργασιών».
Συζήτηση
– Συμπεράσματα
Κατά την ανάλυση των δραστηριοτήτων του περιεχομένου
ως προς τις βασικές ιδέες διαπιστώθηκε ότι από τις έντεκα βασικές ιδέες του NRC (2012) υπεισέρχονται στις μονάδες ανάλυσης οι 5 και
απουσιάζουν οι 6. Από τις 5 οι 4 σχετίζονται με όλες τις βασικές ιδέες (χωρίς
να υπεισέρχονται όλες οι επιμέρους βασικές ιδέες) της Φυσικής και Χημείας (η
ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της, κίνηση και σταθερότητα, ενέργεια, τα κύματα και
οι εφαρμογές τους στην τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας) και η πέμπτη αφορά στις
Βιοεπιστήμες (από τα μόρια στους οργανισμούς: δομές και διαδικασίες). Από τις 6
που απουσιάζουν, οι 3 από αυτές σχετίζονται με τις βιοεπιστήμες (οικοσυστήματα:
αλληλεπιδράσεις, ενέργεια και δυναμικές, κληρονομικότητα και μεταβολή των
χαρακτηριστικών, βιολογική εξέλιξη: μοναδικότητα και διαφορετικότητα) και οι υπόλοιπες με τις επιστήμες της
γης και του διαστήματος (βλέπε πίνακα 5).
Η απουσία των βασικών ιδεών που αφορά τις επιστήμες
της Γης και του Διαστήματος μάλλον οφείλεται στην ενσωμάτωση αυτών των βασικών
ιδεών ή κάποιων από αυτών στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος της
Γεωγραφίας. Ακόμη διαπιστώθηκε ότι από τα 9 κεφάλαια του εγχειριδίου τα 7 αναφέρονται
σε βασικές ή επιμέρους βασικές ιδέες της Φυσικής, ένα στις βιοεπιστήμες και ένα
στη Χημεία.
Η βασική ιδέα
της ενέργειας ΦΧ3 συμπεριλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό (σχεδόν 9 στις 10) στις
μονάδες ανάλυσης του περιεχομένου (βλέπε πίνακα 5). . Η Σπύρτου (2007) αναφέρει
ότι η έννοια της ενέργειας είναι δύσκολο
να κατανοηθεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Παρόλα αυτά η ενέργεια υπεισέρχεται στη συντριπτική
πλειοψηφία των μονάδων ανάλυσης.
Το γεγονός αυτό φαίνεται ότι αποδίδεται όχι μόνο στο
κεφάλαιο του εγχειριδίου που αναφέρεται στην ενέργεια, αλλά η ιδέα της
ενέργειας συνδέεται και με μονάδες ανάλυσης άλλων κεφαλαίων που αναφέρονται στη
θερμότητα, τον ηλεκτρισμό και το φως Επισημαίνεται ότι σχεδόν όλες οι επί
μέρους ιδέες της ενέργειας υπεισέρχονται (4 στις 6, βλέπε πίνακα 8) στις
μονάδες ανάλυσης που συνδέονται με τη βασική ιδέα της ενέργειας. Δεν
υπεισέρχεται η υποκατηγορία: ορισμός της ενέργειας που είναι δύσκολος και
ασαφείς για μαθητές παρόμοιας ηλικίας (11 χρόνων) και η σχέση δυνάμεων και
ενέργειας.
Η ύλη και οι
αλληλεπιδράσεις της (ΦΧ1) υπεισέρχεται σε ικανοποιητικό βαθμό (7 και πλέον στις
10, βλέπε πίνακα 5) στις δραστηριότητες του περιεχομένου. Δεν εμφανίζεται μόνο
στις δραστηριότητες του πρώτου κεφαλαίου «Τα υλικά σώματα» αλλά και σε
δραστηριότητες που αφορούν σε όλα τα υπόλοιπα κεφάλαια εκτός από την
ενέργεια και το πεπτικό σύστημα (βλέπε
παράρτημα). Οι υποκατηγορίες της ΦΧ1 που υπεισέρχονται στις μονάδες ανάλυσης
που συνδέονται με την παραπάνω βασική ιδέα
είναι οι ιδιότητες και η δομή της ύλης (βλέπε πίνακα 6), χωρίς να
γίνεται καμιά αναφορά στις χημικές αντιδράσεις έστω και σε μακροσκοπικό
επίπεδο. Γενικά, όμως, φαίνεται ότι οι συγγραφείς του εγχειριδίου δεν
ενσωματώνουν άλλες έννοιες και φαινόμενα της Χημείας στο περιεχόμενο του
σχολικού εγχειριδίου.
Οι μονάδες ανάλυσης (βλέπε παράρτημα) του κεφαλαίου
της Μηχανικής συνδέονται με τη βασική ιδέα (ΦΧ2) κίνηση και σταθερότητα (34
στις 100, βλέπε πίνακα 5). Από τις 4 υποκατηγορίες οι 2 (βλέπε πίνακα 7)
υπεισέρχονται στις μονάδες ανάλυσης που συνδέονται με την παραπάνω βασική ιδέα:
δυνάμεις και κίνηση (26 στις 39), τύποι
αλληλεπιδράσεων συγκεκριμένα (13 στις 39). Πρέπει να επισημανθεί ότι το
κεφάλαιο της Μηχανικής είναι το τελευταίο κεφάλαιο του εγχειριδίου. Συνήθως το
τελευταίο κεφάλαιο διδάσκεται στους μαθητές περιληπτικά ή και καθόλου εξαιτίας
της έλλειψης χρόνου που δημιουργείται στο τέλος του διδακτικού έτους είτε από
κακό προγραμματισμό του εκπαιδευτικού είτε στην εμμονή του εκπαιδευτικού να
δίνει περισσότερη έμφαση σε άλλα κεφάλαια π.χ. στην ενέργεια που διατρέχεται
από αφηρημένες έννοιες. Βέβαια, σύμφωνα με την εισαγωγή του Βιβλίου για τον
Δάσκαλο, δεν είναι υποχρεωτικό ο εκπαιδευτικός να ακολουθεί την πορεία της
διάρθρωσης των κεφαλαίων από τους συγγραφείς (Αποστολάκης et al, 2006).
Τα κύματα και οι εφαρμογές τους στην τεχνολογία για
τη μεταφορά της πληροφορίας (ΦΧ4) είναι η επόμενη βασική ιδέα που υπεισέρχεται
στις δραστηριότητες των κεφαλαίων του Φωτός και του Ήχου (2,2 στις 10
δραστηριότητες βλέπε πίνακα 5). Οι 2 από τις 3 υποκατηγορίες (βλέπε πίνακα 9): οι ιδιότητες των κυμάτων και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία υπεισέρχονται στις μονάδες ανάλυσης που
συνδέουν την παραπάνω βασική ιδέα. Οι ιδιότητες των κυμάτων, οι φακοί, το χρώμα,
η ψηφιοποιημένη πληροφορία (π.χ. τα εικονοστοιχεία της εικόνας) που
προτείνονται ως επιμέρους βασικές ιδέες από το NRC δεν εμφανίζονται στις δραστηριότητες
του περιεχομένου.
Ουραγός στη
συχνότητα εμφάνισης (βλέπε πίνακα 5) φαίνεται να είναι η βασική ιδέα των
Επιστημών της Ζωής ή Βιοεπιστημών: από τα μόρια στους οργανισμούς: Δομές και
διαδικασίες (1,7 εμφανίσεις στις 10 μονάδες ανάλυσης). Διαπιστώθηκε ότι μόνο
δύο από τις 6 υποκατηγορίες: δομή και λειτουργία , ανάπτυξη των οργανισμών που
σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα υπεισέρχονται (βλέπε πίνακα 10) στις μονάδες ανάλυσης που συνδέονται με την
παραπάνω βασική ιδέα. Από τις υπόλοιπες τρεις βασικές ιδέες των Επιστημών της
Ζωής που σχετίζονται με τα Οικοσυστήματα: αλληλεπιδράσεις, ενέργεια και δυναμικές,
Κληρονομικότητα και μεταβολή των χαρακτηριστικών και Βιολογική εξέλιξη: μοναδικότητα και
διαφορετικότητα δεν υπεισέρχεται καμία στις δραστηριότητες του περιεχομένου.
Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι οι βασικές ιδέες των βιοεπιστημών που
προτείνει το NRC (2012)
υπολείπονται σημαντικά των βασικών ιδεών της Φυσικής –Χημείας (18 μονάδες
ανάλυσης στις 135, βλέπε παράρτημα).
Από τις παραπάνω
τάσεις των ευρημάτων που αφορούν στις βασικές ιδέες φαίνεται ότι οι συγγραφείς
έχουν δώσει στο εγχειρίδιο μια «ενεργειακή κατεύθυνση», αφού ένα μεγάλο μέρος
των μονάδων ανάλυσης (9 στις 10) σχετίζεται με φαινόμενα της ενέργειας
(θερμότητα, ηλεκτρισμός, φως, ενέργεια) σε βάρος της υδροστατικής, της
μηχανικής, κ.τ.λ. και σε βάρος άλλων περιοχών των Φ.Ε. όπως της Χημείας και των
Βιοεπιστημών.
Πιθανός λόγος
της «ενεργειακής κατεύθυνσης» είναι η προσπάθεια σφυρηλάτησης μελλοντικών
ανθρώπινων συμπεριφορών, που να κατατείνουν στη λιγότερη κατανάλωση ενέργειας
(εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης που οξύνεται τα τελευταία χρόνια), στην άμεση
εξάρτηση της ανθρώπινης ζωής από την ενέργεια αλλά και στην εύκολη μετατροπή
ενέργειας από εναλλακτικές πηγές. Στηριζόμενοι όμως στην πιθανότητα αυτή θα
μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι με αυτόν τον τρόπο καταστρατηγείται ο
γενικότερος σκοπός των Φ.Ε. στο σχολείο, ο πλουραλιστικός εγγραμματισμός των
μαθητών στις έννοιες και τα φαινόμενα, αφού οι συγγραφείς του σχολικού
εγχειριδίου της Ε΄ Δημοτικού επιχειρούν την ενοποίηση της ενέργειας με τα
θερμικά, ηλεκτρικά και μηχανικά φαινόμενα. Θα μπορούσαν να διατυπωθούν διάφορες
υποθέσεις για την παραπάνω διαπίστωση, όμως όποιες υποθέσεις και να διατυπωθούν
χρήζουν έρευνας και ελέγχου.
Κλείνοντας συμπεραίνεται ότι ο βαθμός εμφάνισης των
βασικών ιδεών στις δραστηριότητες του περιεχομένου του σχολικού εγχειριδίου
«Ερευνώ και Ανακαλύπτω – Τετράδιο εργασιών» φαίνεται ότι δεν είναι
ικανοποιητικός επειδή:
α. Η πλειονότητα
των βασικών ιδεών που προτείνονται από το NRC δεν εμφανίζεται στο
περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου (6 στις 11).
β. Η πλειοψηφία των δραστηριοτήτων
κυριαρχείται από τη βασική ιδέα της ενέργειας, έννοια των Φυσικών Επιστημών
πολύ δύσκολη στην κατανόηση για μαθητές της Ε΄ Δημοτικού. Σύμφωνα όμως με τους
συγγραφείς επιχειρείται μια συστηματική προσέγγιση των εννοιών της ενέργειας
για την καλύτερη κατανόησή τους
(Αποστολάκης et al,
2006).
γ. Απουσιάζουν
έννοιες και φαινόμενα της Χημείας τα οποία να παραθέτονται έστω και
μακροσκοπικά.
δ. Είναι εμφανής η απουσία των βασικών ιδεών
των Επιστημών της Ζωής που είναι απαραίτητες για να αρχίσουν οι μαθητές σιγά
σιγά να κατανοούν τις Επιστήμες της Ζωής και ορμώμενοι από το κίνητρό τους να
διατυπώνουν ερευνητικά ερωτήματα.
ε. Απουσιάζουν
δραστηριότητες στις οποίες υπεισέρχονται
οι βασικές ιδέες των Επιστημών της Γης και του Διαστήματος από τις οποίες
αρκετές είναι ενσωματωμένες στο μάθημα της Γεωγραφίας. Σύμφωνα με το NRC (2012) οι Επιστήμες της
Γης και του διαστήματος έχουν πολλά κοινά με τους άλλους κλάδους των Φυσικών
Επιστημών και θα μπορούσαν να κατανοηθούν καλύτερα από τους μαθητές.
στ. Στην πλειοψηφία
των βασικών ιδεών που εμφανίζονται στο περιεχόμενο του εγχειριδίου δεν
υπεισέρχεται ένας σημαντικός αριθμός των επί μέρους ιδεών τους.
Βιβλιογραφικές αναφορές
American Association for the
Advancement of Science. (2009). Benchmarks for Science Literacy.
Project 2061. Ανακτήθηκε
από http://goo.gl/kbUzd0
Αποστολάκης,
Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., …
& Καλκάνης, Γ. (2006). Φυσικά Ε΄ Δημοτικού.
Ερευνώ και Ανακαλύπτω – Τετράδιο Εργασιών. Αθήνα: ΟΕΒΔ.
Davilowitz, B., Chittleborough, G.,
& Murray, E. (2010). Student – generated submicron diagrams: a useful tool
for teaching and learning chemical equations and Stoichiometry. Chemistry education research and practice,
11(3), 154 – 164. doi: 10.1039/C005464J.
Devetak, I.,
Vogrinc, J., & Glažar, A. S. (2009). States of matter explanations in
Slovenian textbooks for students 6 – 14. International
Journal of Environmental & Education, 5(2), 217-235. Ανακτήθηκε από:
http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ884420.pdf
Haggarty, L., & Pepin, B.
(2002). An investigation of mathematics textbooks and their use in English,
French and German classrooms: who gets an opportunity to learn about? British Educational Research Journal, 28(4),
567 – 590.
Κουλαϊδής, Β., Δημόπουλος, Κ., Χρηστίδου, Β., & Σκλαβενίτη, Σ. (2002). Τα Κείμενα της Τεχνο-Επιστήμης στον Δημόσιο
Χώρο. Αθήνα: Μεταίχμιο.
National
Research Council. (1996). National
Science Education Standards. National Committee for Science Education
Standards and Assessment. Washington, DC: National Academy Press. Ανακτήθηκε
από https://goo.gl/B12IBO
Σπύρτου, Α.
(2007). Διδακτικές επισημάνσεις για το περιεχόμενο της ενέργειας στα νέα
σχολικά εγχειρίδια της Ε΄ και Στ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου. Ανακοίνωση
στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Νέων
Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση, Ιωάννινα.
National
Research Council, (2012). A Framework for
K-12 Science Education: Practices, Crosscutting Concepts, and Core Ideas.
Washington, DC: National Academy Press. Ανακτήθηκε από
http://goo.gl/TQMMAQ
Stern, L., & Roseman, J. (2004). Can middle school
science textbooks help students learn important ideas? Findings from project
2061’ curriculum evaluation study: Life science. Journal of Research in Science Teaching, 41(6), 538-568.
Stylianidou, F. (2002). Analysis of Science
textbook pictures about energy and pupils’ reading of them. International Journal Of Science Education, 24(3), 257-283.
Tζάνη, Μ. (2005). Σημειώσεις
για το μάθημα «Μεθοδολογία έρευνας κοινωνικών επιστημών». ΕΚΠΑ, Παιδαγωγικό
Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Ανακτήθηκε από http://goo.gl/Fs8cEA
1.
Εικόνες
1
2. Πίνακες
Πίνακας 1
|
Βασικές ιδέες Φυσικής και Χημείας |
Επιμέρους ιδέες
Φυσικής και Χημείας |
|
Η
Ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της ΦΧ1 |
1.Δομή της ύλης 2.Ιδιότητες της ύλης 3.Χημικές αντιδράσεις 4.Πυρηνική διεργασία |
|
Κίνηση
και σταθερότητα ΦΧ2 |
1.Δυνάμεις και κίνηση 2.Τύποι αλληλεπιδράσεων 3.Σταθερότητα στα φυσικά συστήματα 4.Αστάθεια στα φυσικά συστήματα |
|
Ενέργεια ΦΧ3 |
1.Ορισμός της ενέργειας 2.Διατήρηση της ενέργειας 3.Μεταφορά της ενέργειας 4.Σχέση μεταξύ ενέργειας και δυνάμεων 5.Η ενέργεια στη χημική διαδικασία 6.Η ενέργεια στην καθημερινή ζωή |
|
Τα
κύματα και οι εφαρμογές τους στην τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας
ΦΧ4 |
1.Οι ιδιότητες των κυμάτων 2.Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία 3.Τεχνολογία της πληροφορίας και οργάνωση |
Πίνακας 2
|
Βασικές ιδέες
των βιοεπιστημών |
Επιμέρους
βασικές ιδέες των βιοεπιστημών |
|
Από
τα μόρια στους οργανισμούς: Δομές και διαδικασίες ΒΕ1 |
1.Δομή και λειτουργία 2.Ανάπτυξη των οργανισμών 3.Εξέλιξη των οργανισμών 4.Η οργάνωση της ύλης 5.Η ροή ενέργειας στους
οργανισμούς 6.Η διαδικασία της
πληροφορίας |
|
Οικοσυστήματα:
αλληλεπιδράσεις, ενέργεια και δυναμικές ΒΕ2 |
1.Ανεξάρτητες σχέσεις στα
οικοσυστήματα 2.Κύκλοι της ύλης 3.Μεταφορά της ενέργειας
στα οικοσυστήματα 4.Δυναμικά οικοσυστήματα 5.Λειτουργία και
ανθεκτικότητα 6.Κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις 7.Συμπεριφορά της ομάδας |
|
Κληρονομικότητα
και μεταβολή των χαρακτηριστικών ΒΕ3 |
1.Μεταβίβαση των
χαρακτηριστικών 2.Παραλλαγή των
χαρακτηριστικών |
|
Βιολογική
εξέλιξη: μοναδικότητα και διαφορετικότητα ΒΕ4 |
1.Αποδεικτικά στοιχεία
της καταγωγής 2.Αποδεικτικά στοιχεία
της διαφορετικότητας 3.Φυσική επιλογή 4.Προσαρμογή 5.Βιοποικιλία και
άνθρωποι |
Πίνακας 3
|
Βασικές ιδέες
των επιστημών της Γης και του διαστήματος |
Επιμέρους ιδέες των επιστημών της Γης και του Διαστήματος |
|
Η θέση της γης στο διάστημα ΕΓ1 |
1.Το διάστημα και τα αστέρια του 2.Η γη και το ηλιακό σύστημα 3.Η ιστορία του πλανήτη γη |
|
Γήινα συστήματα ΕΓ2 |
1.Υλικά της γης και συστήματα 2.Τεκτονική των πλακών 3.Αλληλεπιδράσεις μεγάλης κλίμακας 4.Οι ρόλοι του νερού στην επιφάνεια της γης 5.Καιρός και κλίμα 6.Βιογεωλογία |
|
Γη και ανθρώπινη δραστηριότητα ΕΓ3 |
1.Φυσικές πηγές 2.Φυσικές καταστροφές 3.Ανθρώπινες επιδράσεις στα γήινα συστήματα 4.Παγκόσμια κλιματική αλλαγή |
Πίνακας 4
|
Κατηγορίες |
Υποκατηγορίες |
|
Η Ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της
ΦΧ1 |
1.Δομή της ύλης 2.Ιδιότητες της ύλης 3.Χημικές αντιδράσεις 4.Πυρηνική διεργασία |
|
Κίνηση και σταθερότητα ΦΧ2 |
1.Δυνάμεις
και κίνηση 2.Τύποι
αλληλεπιδράσεων 3.Σταθερότητα
στα φυσικά συστήματα 4.Αστάθεια
στα φυσικά συστήματα |
|
Ενέργεια ΦΧ3 |
1.Ορισμός της ενέργειας 2.Διατήρηση της ενέργειας
3.Μεταφορά της ενέργειας 4.Σχέση μεταξύ ενέργειας
και δυνάμεων 5.Η ενέργεια στη χημική
διαδικασία 6.Η ενέργεια στην
καθημερινή ζωή |
|
Τα κύματα και οι εφαρμογές τους στην
τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας ΦΧ4 |
1.Οι ιδιότητες των
κυμάτων 2.Η ηλεκτρομαγνητική
ακτινοβολία 3.Τεχνολογία της
πληροφορίας και οργάνωση |
|
Από τα μόρια στους οργανισμούς: Δομές
και διαδικασίες
ΒΕ1 |
1.Δομή και λειτουργία 2.Ανάπτυξη των οργανισμών 3.Εξέλιξη των οργανισμών 4.Η οργάνωση της ύλης 5.Η ροή ενέργειας στους οργανισμούς 6.Η διαδικασία της πληροφορίας |
|
Οικοσυστήματα: αλληλεπιδράσεις,
ενέργεια και δυναμικές ΒΕ2 |
1.Ανεξάρτητες σχέσεις στα οικοσυστήματα 2.Κύκλοι της ύλης 3.Μεταφορά της ενέργειας στα οικοσυστήματα 4.Δυναμικά οικοσυστήματα 5.Λειτουργία και ανθεκτικότητα 6.Κοινωνικές αλληλεπιδράσεις 7.Συμπεριφορά της ομάδας |
|
Κληρονομικότητα και μεταβολή των χαρακτηριστικών
ΒΕ3 |
1.Μεταβίβαση των χαρακτηριστικών 2.Παραλλαγή των χαρακτηριστικών |
|
Βιολογική εξέλιξη: μοναδικότητα και
διαφορετικότητα ΒΕ4 |
1.Αποδεικτικά στοιχεία της καταγωγής 2.Αποδεικτικά στοιχεία της διαφορετικότητας 3.Φυσική επιλογή 4.Προσαρμογή 5.Βιοποικιλία και άνθρωποι |
|
Η θέση της γης στο διάστημα ΕΓΔ1 |
1.Το διάστημα και τα αστέρια του 2.Η γη και το ηλιακό σύστημα 3.Η ιστορία του πλανήτη γη |
|
Γήινα συστήματα ΕΓΔ2 |
1.Υλικά της γης και συστήματα 2.Τεκτονική των πλακών 3.Αλληλεπιδράσεις μεγάλης κλίμακας 4.Οι ρόλοι του νερού στην επιφάνεια της γης 5.Καιρός και κλίμα 6.Βιογεωλογία |
|
Γη και ανθρώπινη δραστηριότητα ΕΓΔ3 |
1.Φυσικές πηγές 2.Φυσικές καταστροφές 3.Ανθρώπινες επιδράσεις στα γήινα συστήματα 4.Παγκόσμια κλιματική αλλαγή |
Πίνακας 5
|
ΣΩΜΑ |
ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ ΠΡΙΝ |
ΟΓΚΟΣ ΝΕΡΟΥ ΜΕΤΑ |
ΔΙΑΦΟΡΑ |
|
πέτρα |
|
|
|
|
μπαταρία |
|
|
|
|
πατάτα |
|
|
|
|
κόλλα |
|
|
|
|
πλαστελίνη |
|
|
|
|
σαπούνι |
|
|
|
Πίνακας 6
|
|
Δραστηριότητες
του περιεχομένου στο «Ερευνώ και Ανακαλύπτω-Τετράδιο Εργασιών» Ε΄ Δημοτικού |
|
|
Ν |
Ν% |
|
|
Η ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της (ΦΧ1) |
224 |
71,56 |
|
Κίνηση και σταθερότητα (ΦΧ2) |
106 |
33,86 |
|
Ενέργεια (ΦΧ3) |
273 |
87,22 |
|
Τα κύματα και οι εφαρμογές τους στην τεχνολογία
για τη μεταφορά της πληροφορίας (ΦΧ4) |
70 |
22,36 |
|
Από τα μόρια στους οργανισμούς: Δομές και
διαδικασίες (ΒΕ1) |
52 |
16,61 |
|
Οικοσυστήματα: αλληλεπιδράσεις, ενέργεια και
δυναμικές (ΒΕ2) |
0 |
0,00 |
|
Κληρονομικότητα και μεταβολή των χαρακτηριστικών
(ΒΕ3) |
0 |
0,00 |
|
Βιολογική εξέλιξη: μοναδικότητα και
διαφορετικότητα (ΒΕ4) |
0 |
0,00 |
|
Η θέση της γης στο διάστημα (ΕΓΔ1) |
0 |
0,00 |
|
Γήινα συστήματα (ΕΓΔ2) |
0 |
0,00 |
|
Γη και ανθρώπινη δραστηριότητα (ΕΓΔ3) |
0 |
0,00 |
Πίνακας 7
|
Η ύλη και οι αλληλεπιδράσεις της:
υποκατηγορίες |
Ν |
Ν% |
|
1.Δομή της ύλης |
47 |
22,64% |
|
2.Ιδιότητες της ύλης |
97 |
67,36% |
|
3.Χημικές αντιδράσεις |
0 |
0,00 |
|
4.Πυρηνική διεργασία |
0 |
0,00 |
|
Σύνολο |
144 |
|
Πίνακας 8
|
Κίνηση
και σταθερότητα: υποκατηγορίες |
Ν |
Ν% |
|
1.Δυνάμεις και κίνηση |
45 |
67,16 |
|
2.Τύποι αλληλεπιδράσεων |
22 |
32,84 |
|
3.Σταθερότητα στα φυσικά συστήματα |
0 |
0,00 |
|
4.Αστάθεια στα φυσικά συστήματα |
0 |
0,00 |
|
Σύνολο |
67 |
|
Πίνακας 9
|
Ενέργεια: υποκατηγορίες |
Ν |
Ν % |
|
1.Ορισμός
της ενέργειας |
0 |
0,00 |
|
2.Διατήρηση
της ενέργειας |
3 |
1,79 |
|
3.Μεταφορά
της ενέργειας |
147 |
88,02 |
|
4.Σχέση
μεταξύ ενέργειας και δυνάμεων |
0 |
0,00 |
|
5.Η
ενέργεια στη χημική διαδικασία |
4 |
2,39 |
|
6.Η ενέργεια στην καθημερινή ζωή |
13 |
7,78 |
|
Σύνολο |
167 |
|
Πίνακας 10
|
Τα κύματα
και οι εφαρμογές τους στην τεχνολογία για τη μεταφορά της πληροφορίας: υποκατηγορίες |
Ν |
Ν% |
|
1.Οι
ιδιότητες των κυμάτων |
15 |
30,62 |
|
2.Η
ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία |
34 |
69,38 |
|
3.Τεχνολογία
της πληροφορίας και οργάνωση |
0 |
0,00 |
|
Σύνολο |
49 |
|
Πίνακας 11
|
Μόρια
και οργανισμοί, δομή και λειτουργία: υποκατηγορίες |
Ν |
Ν% |
|
1.Δομή και λειτουργία |
16 |
47,06% |
|
2.Ανάπτυξη των οργανισμών |
18 |
52,94% |
|
3.Εξέλιξη των οργανισμών |
0 |
0,00 |
|
4.Η οργάνωση της ύλης |
0 |
0,00 |
|
5.Η ροή ενέργειας στους οργανισμούς |
0 |
0,00 |
|
6.Η διαδικασία της πληροφορίας |
0 |
0,00 |
|
Σύνολο |
34 |
|
3. Παράρτημα
Αποτελέσματα ανάλυσης
περιεχομένου ως προς τις βασικές ιδέες
